عوامل تهدید کننده بورس و تاثیر گذار بر عملکرد شرکت ها
به گزارش خبرگزاری اقتصادایران، مریم محبی فیروزآبادی با انتشار مطلبی با عنوان "بورس در حصار محدودیت‌ها" اعلام کرد: اساس اقتصاد سالم و کارآ، مبتنی بر آزاد بودن و نداشتن محدودیت پایه‌ریزی شده است. برخی کشورها به دلایل مختلف و با هدف منافع جمعی، محدودیت‌هایی را برای اقتصاد لحاظ کردند.
به عنوان مثال محدودیت‌هایی در خرید و فروش سلاح گرم از جمله این چالش ها است. بنابراین در برخی موارد استثنا، فضای عمومی جامعه، اقتصاد آزاد را بر نمی‌تابد و ایجاد برخی محدودیت‌های اقتصادی نه‌تنها مانع بشمار نمی‌آید بلکه مطلوب ارزیابی می‌شود. در فضای اقتصادی ایران نیز محدودیت‌هایی از این قبیل وجود دارد که با هدف تامین منافع ملی اعمال شده و در بسیاری موارد منافع جمعی را تامین می‌کند.
نمی‌توان گفت محدودیت از هر نوعی، باعث برهم خوردن فرآیند کارآیی بازار و اقتصاد می‌شود. این موضوع و اثر‌پذیری فرآیند عادی بازار اقتصادی در بورس نیز صدق می‌کند. بازار سهام به‌عنوان بخشی از اقتصاد از دو بعد اقتصاد کلان و خرد در فرآیند قیمت‌گذاری مبتنی بر عملکرد عرضه و تقاضا اثر‌پذیر است. در سال های اخیر عواملی همچون تحریم، برجام، تورم فزاینده، سیاست‌های پولی، سیاست‌های بودجه‌ای، سوءاستفاده از قوانین اقتصادی وضع‌شده و...، اثرات غیر‌قابل انکاری بر اقتصاد بخصوص بورس داشت.
این مهم باعث شده بورس ایران به‌عنوان یک بازار آسیب‌پذیر در مقابل کوچک‌ترین اتفاقات اقتصادی واکنش‌های متفاوت و غیر‌قابل پیش‌بینی داشته باشد. به عنوان مثال در برخی موارد اخبار مثبت احیای مجدد برجام، باعث خروج پول از بورس و قرمزپوش شدن شاخص و در برخی موارد به‌رغم ثابت بودن سایر شرایط، همین موضوع باعث مثبت شدن بازار شده است.
این موضوع به دلیل عدم شفافیت فضای اقتصاد و آسیب‌پذیری بیش از حد بورس است. علاوه بر این توزیع نامتوازن، هدفمند و ناعادلانه اطلاعات نیز عامل دیگری برای بهره‌برداری نامناسب برخی افراد سودجو از فضای بازار سهام شده است. همان‌گونه که در ریزش‌های اخیر مشاهده شد، برخی کدهای مشخص و البته قابل شناسایی توسط مقام ناظر در کمال آرامش به شناسایی سود پرداخته و هیچ‌گونه آسیبی از ریزش‌های سنگین ندیدند.
بنابراین بورس از سه‌منظر ذیل محدودیت‌های اقتصادی، عدم شفافیت اطلاعات و عدم توریع عادلانه اخبار اقتصادی آسیب‌پذیر است. این مهم در سایر بازارهای جهانی نیز مصداق دارد اما به دلیل عمق کوچک بازار سهام ایران، اثر این آسیب به‌مراتب بیشتر و آسیب‌پذیر از سایر بازارها ارزیابی می‌شود.
بازار سهام ایران به دلایل مختلف، همچنان به بلوغ لازم نرسیده و به‌عنوان بورسی جوان نیازمند فضایی آرام و منطقی برای رشد است. این عامل می‌تواند در مسیر رشد بورس اخلال ایجاد کند. از طرف دیگر، تحریم‌ها نیز بر بازار سرمایه اثرگذار بوده و عملکرد شرکت‌های بورسی را به‌شدت تحت‌تاثیر قرار داده است. عدم دسترسی شرکت‌های بورسی به بازارهای جهانی، افزایش هزینه تامین مواد اولیه، عدم دسترسی به شبکه سوئیفت بین‌المللی برای نقل و انتقال پول و... از جمله مواردی هستند که شرکت‌های بورسی و در نهایت بازار سرمایه را تهدید کردند.
با در نظر گرفتن موارد فوق اقتصاد ایران در سطح بین‌المللی و داخلی با چالش‌های متعددی دست به گریبان است. این چالش‌ها نه‌تنها باعث رکود در بخش های مختلف می‌شوند بلکه مانعی برای پیشرفت اقتصاد بشمار می‌آیند. وضع و لغو قوانین، همزمان با سوءاستفاده برخی سوداگران از رانت‌های اطلاعاتی در داخل و عدم‌دستیابی به بازارهای خارجی در سطح بین‌الملل باعث شده عملکرد کلی اقتصاد مطلوب ارزیابی نشود.
بازار سرمایه به‌عنوان یکی از بخش‌های مولد اقتصادی که می‌تواند بصورت رابط بین بخش سرمایه‌پذیر و بخش سرمایه‌گذار، ایفای نقش کند به دلیل ساختار شکننده از این مهم بازمانده است. پیکره آسیب‌پذیر بازار سرمایه در مقابل کوچک‌ترین اتفاق‌ها و حتی شایعات نیز واکنش نشان می‌دهد که این حجم از شکنندگی، نشان‌دهنده عدم‌بلوغ است. بنابراین به نظر می‌رسد بازار سرمایه برای ادامه مسیر طبیعی، نیازمند عمق، استقلال و بلوغ بیشتر است.