غذای متفاوت نجیب‌زادگان و فراعنه مصر چه بود؟

سمیه تاج‌الدین: مصر باستان به تمدنی در شمال شرقی آفریقا در دره رود نیل گفته می‌شود. تمدن مصر باستان نمونه‌ای از تمدن‌های بنا شده بر مبنای آبیاری بود. در میان تمدن‌های باستانی، مصری‌ها از غذاهای بهتری بهره می‌بردند که این موضوع به رود نیل که منبع آبی مهمی برای آبیاری زمین‌های کشاورزی دارد مرتبط است.

نزدیکی مصر به خاورمیانه، کار تجارت را آسان می‌کرد. از این رو مصریان علاوه بر اینکه می‌توانستند مازاد مصرف خود را صادر کنند، از غذاهای خارجی، سایر سرزمین‌ها نیز بهره می‌بردند که سبب تنوع عادات غذایی آنها می‌شد. در واقع مقادیر برداشت شده دانه در هر فصل به مراتب از نیازهای این کشور فراتر بود؛ بنابراین بسیاری از آنها به کشورهای همسایه صادر می‌شد که منبع درآمد مهمی برای خزانه مصر بود.

رژیم مصری‌های باستان به موقعیت اجتماعی و ثروت آنها بستگی داشت. نقاشی‌های موجود در مقبره‌ها، رساله‌های پزشکی و باستان شناسی انواع غذاها را برای نجیب‌زادگان و اشراف و فراعنه مصر نشان می‌دهد. انتخاب غذا برای ثروتمندان همان اندازه وسیع بود که برای بسیاری از مردم در دنیای مدرن کنونی گسترده است. در حالی که دهقانان و بردگان تنها یک رژیم محدود داشتند؛ شامل نخودچی و آبجو با خرما، سبزیجات و ماهی.

از محصولات غذایی اصلی این سرزمین، جو و برنج بود که برای درست کردن آبجو و نان استفاده می‌شد. انواع متنوعی از سبزیجات از جمله: پیاز، سیر، تره فرنگی، لوبیا، عدس، نخود، تربچه، کلم، خیار و کاهو در مصر باستان پرورش داده می‌شد. میوه‌هایی مانند خرما، انجیر، انار، خربزه و انگور نیز وجود داشت. عسل نیز برای شیرین کردن شیرینی بود.

سیلاب سالانه دشت‌ها در کنار نیل و سایر رودخانه‌ها، خاک را برای رشد محصولات غلات نیز حاصلخیز می‌کرد. در دوران باستان، دره رود نیل، به ویژه منطقه دلتا بالا، به هیچ وجه چشم انداز بیابانی نداشت.

رژیم غذایی مصر با ماهی، پرندگان و گوشت تکمیل می‌شد؛ اما کشاورزان تنها در مناسبت‌های خاص گوشت مصرف می‌کردند. حیوانات اهلی شده‌ای که برای غذا پرورش می‌یافت شامل گوسفند، بز و خوک بود.

فرعون‌ها و نجیب‌زادگان و اشراف به شکاری می‌رفتند که هم تفریح و سرگرمی بود و هم توجه به آیین‌ها و مذهب. صحنه‌های شکار اغلب بر دیوار معابد و مقبره‌ها به عنوان یادآور نبوغ پادشاهان و نجیب‌زادگان به تصویر کشیده می‌شد. در حالی که افراد عادی جامعه آن روز کمتر از گوشت حیوانات استفاده می‌کردند.

خرگوش، گوزن، گاو، آهو، اسب آبی، فیل و شیر از جمله حیوانات وحشی بودند که برای گوشت و پوست‌شان شکار می‌شدند.

ماهی‌گیری به طبقه کارگر اجازه می‌داد تا تنوع را به رژیم غذایی خود اضافه کند. از این رو فقرا گوشت ماهی را جایگزین سایر گوشت‌هایی می‌کردند که نمی‌توانستند آن را تهیه کنند. گونه‌های متعدد دریایی در رود نیل، منطقه دلتا و دریای مدیترانه به وفور یافت می‌شد. ماهی‌هایی که در رود نیل گیر کرده بودند، منبع مهمی از پروتئین برای مردم فقیر بودند. روش‌های ماهیگیری شامل استفاده از قلاب و نخ و یا تله و تور بود.

قایق‌های ماهیگیری کوچک از نی‌های پاپیروس ساخته می‌شد که به طور طبیعی با حفره‌های هوا پر می‌شدند. آنها را شناور می‌کردند و برای ماهیگیری در باتلاق‌های نیل مورد استفاده قرار می‌دادند.

شواهد نشان می‌دهد که مصری‌های فقیر، جوندگانی مانند موش و خارپشت را نیز شکار می‌کردند.

همچنین پرندگانی از جمله غازها و اردک‌ها، بلدرچین‌ها، کبوترها به عنوان مرغ در دسترس بودند و تخم مرغ نیز خورده می‌شد که می‌توانستند آنها را در باتلاق‌ها و جنگل‌های کنار رود نیل شکار کنند.

سلاطین قدیم مصر فرعون نام داشتند. فراعنه‌ی مصر از بیست و شش سلسله تشکیل شده بود که تاریخ‌شان تقریبا سه هزار سال را شامل می‌شود. پایتخت مصر گاهی ممفیس و زمانی تب بود. قدرت و عمران این مملکت در عهد سلطنت تحوتموس سوم و رامسس دوم به بالاترین درجه رسید.

فرعون و خانواده‌اش در قصری بزرگ در قلب شهر زندگی می‌کردند. این قصر با دیوارهای ضخیم سفید احاطه شده بود. این ساختمان از چوب و خشت ساخته شده بود و روشن و هواگیر بود و نسبت به کاخ‌های امروزی اسباب و اثاثیه‌ی کمتری داشت. اسباب قصر شامل صندلی‌هایی با پایه‌های به شکل پنجه شیر، صندوق‌هایی از آبنوس و عاج برای پوشاک و جواهرات و تخت‌هایی باریک با کناره‌های مزین بود. برق طلا در همه جا قابل رؤیت بود. کف اتاق‌ها، دیوارها و سقف‌ها گچکاری بود و با نقاشی‌هایی که صحنه‌هایی از زندگی شهری را در مصر نشان می‌داد، پوشیده بود.

منبع: العربی

57249