غربالگری اختلالات تیروئیدی 25 میلیون نوزاد در کشور / یک مورد عقب‌ماندگی نیز گزارش نشده است
رئیس اداره غدد و مدیر برنامه کشوری غربالگری بیماری کم‌کاری تیروئید نوزادان گفت: تاکنون بیش از 25 میلیون نوزاد در کشور تحت غربالگری تیروئید قرار گرفته‌اند و با شناسایی و درمان به‌موقع یک مورد عقب‌ماندگی ذهنی ناشی از این بیماری در کشور گزارش نشده است.
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، شهین یاراحمدی، رئیس اداره غدد و مدیر برنامه کشوری غربالگری بیماری کم‌کاری تیروئید نوزادان گفت: تاکنون بیش از 25 میلیون نوزاد در کشور تحت غربالگری این بیماری قرار گرفته‌اند و با شناسایی و درمان به‌موقع حدود 75 هزار مورد ابتلا به کم‌کاری تیروئید گذرا و دائمی، حتی یک مورد عقب‌ماندگی ذهنی ناشی از این بیماری در کشور گزارش نشده است.
وی در نشست آموزشی پزشکان فوکال‌پوینت برنامه کشوری غربالگری کم‌کاری تیروئید نوزادان با اشاره به موفقیت چشمگیر این برنامه افزود: برنامه غربالگری کم‌کاری تیروئید نوزادان یکی از موفق‌ترین و مؤثرترین مداخلات بهداشت عمومی کشور به شمار می‌رود و اجرای دقیق آن موجب کاهش بار بیماری در دوران نوزادی و کودکی و ارتقای کیفیت زندگی کودکان و خانواده‌ها شده است.
وی افزود: در طول اجرای این برنامه ملی، بیش از 6 هزار مرکز نمونه‌گیری در کشور فعال هستند و همه نوزادان، اعم از ایرانی و غیرایرانی، بدون هیچ استثنایی تحت غربالگری قرار می‌گیرند؛ در حالی که در بسیاری از کشورها این خدمات تنها برای شهروندان قانونی ارائه می‌شود.
مدیر برنامه کشوری غربالگری کم‌کاری تیروئید نوزادان با بیان اینکه هدف اصلی این نشست آموزش و بازآموزی دستورالعمل‌های به‌روز برنامه است، اظهار کرد: پزشکان فوکال‌پوینت نقش کلیدی در انتقال دانش و ارتقای کیفیت اجرای برنامه دارند. انتظار می‌رود پس از برگزاری این نشست، آموزش‌ها در سطح دانشگاه‌ها، مراکز بهداشتی، درمانی و حتی بخش خصوصی گسترش یابد تا همه پزشکان کشور بر مبنای دستورالعمل واحد و علمی، بیماران را تشخیص و درمان کنند.
وی خاطرنشان کرد: یکی از ویژگی‌های این برنامه، تداوم و پایداری آن در همه شرایط بوده است؛ به‌گونه‌ای که در زمان شیوع بیماری کووید 19، حتی یک روز هم اجرای برنامه متوقف نشد و هیچ شاخصی آسیب ندید.
یاراحمدی در تشریح روند اجرایی برنامه گفت: نمونه‌گیری از پاشنه پای نوزادان در روز سوم تا پنجم تولد انجام می‌شود و در صورت نیاز، تکرار نمونه‌گیری طبق دستورالعمل کشوری صورت می‌گیرد. نمونه‌ها پس از خشک شدن روی کاغذ مخصوص، به آزمایشگاه‌های غربالگری منتقل می‌شوند و در صورت مشاهده نتایج مشکوک، بلافاصله اقدام به فراخوان و انجام آزمایش‌های تأییدی می‌شود.
وی افزود: در حال حاضر در تمام استان‌ها حداقل یک آزمایشگاه غربالگری فعال است و در تهران سه آزمایشگاه به دلیل حجم بالای جمعیت فعالیت دارند. تشخیص نهایی و آغاز درمان نیز توسط پزشکان متخصص انجام می‌شود.
مدیر برنامه کشوری غربالگری کم‌کاری تیروئید نوزادان یادآور شد: نوزادان نارس به دلیل احتمال بالاتر بروز بیماری، چهار نوبت غربالگری می‌شوند و تجربه نشان داده که هیچ‌یک از مراحل نباید حذف شود؛ زیرا در هر نوبت احتمال شناسایی موارد جدید وجود دارد.
وی گفت: برای نوزادان بستری در بیمارستان‌ها نیز غربالگری به‌طور منظم انجام می‌شود تا از فراموش شدن این گروه از بیماران جلوگیری شود.
یاراحمدی با تأکید بر نقش ارزشیابی و پایش مستمر در حفظ کیفیت برنامه اظهار کرد: برنامه غربالگری نوزادان برای کم‌کاری تیروئید به دلیل پایش و بازنگری منظم دستورالعمل‌ها توانسته در طول دو دهه گذشته پایداری خود را حفظ کند و به یکی از الگوهای موفق نظام سلامت تبدیل شود.
وی افزود: در صورت نبود نظام ارزشیابی منظم، حتی بهترین برنامه‌ها کارایی خود را از دست می‌دهند، اما در این برنامه، بازنگری مستمر علمی و مدیریتی موجب استمرار موفقیت شده است.
سالانه بیش از یک میلیون نوزاد غربالگری تیروئید می‌شوند وی با اشاره به برخی چالش‌های اجرایی گفت: تحریم‌ها در سال‌های اخیر تهیه مواد مصرفی استاندارد، فیلتر پیپر، کیت و مواد اولیه را دشوار و پرهزینه کرده است. همچنین افزایش چشمگیر جمعیت نوزادان غیرایرانی و ناتوانی خانواده‌های آنان در پرداخت سهم هزینه غربالگری، فشار زیادی را وارد کرده است.یاراحمدی ادامه داد: در این زمینه مذاکراتی با یونیسف، کمیساریای عالی پناهندگان، خیرین و دانشگاه‌ها انجام شده تا منابع مالی پایداری برای پوشش این گروه‌ها فراهم شود.
وی با اشاره به ضرورت یکپارچه‌سازی برنامه‌های غربالگری نوزادان گفت: در آینده نزدیک، برنامه‌های غربالگری نوزادان شامل اختلالات متابولیک، شنوایی، بینایی، زردی و بیماری‌های قلبی سیانوتیک در قالب یک پنل جامع و تحت یک چتر مدیریتی ساماندهی خواهند شد تا پوشش و کیفیت خدمات ارتقا یابد.
یاراحمدی یکی از عوامل افزایش بروز کم‌کاری تیروئید در نوزادان را کاهش مصرف نمک یددار در جامعه دانست و گفت: در سال‌های اخیر تحت تأثیر تبلیغات غیرعلمی، مصرف نمک یددار کاهش یافته که این امر منجر به کاهش دریافت ید در مادران باردار شده است. به همین دلیل پیگیری برای تأمین و توزیع قرص‌های فولیک اسید و مولتی‌ویتامین‌های یددار در میان زنان باردار در دستور کار قرار دارد.
مدیر برنامه کشوری غربالگری کم‌کاری تیروئید نوزادان خاطرنشان کرد: اجرای این برنامه با پوشش گسترده ملی، از بروز عقب‌ماندگی ذهنی و اختلالات رشد جلوگیری کرده و از نظر انسانی و اقتصادی، یکی از موفق‌ترین مداخلات سلامت عمومی در کشور و در سطح جهانی به شمار می‌رود.