غربت یار مهربان در روستاهای گلستان

به گزارش ایرنا، گلستان 14 شهرستان و بالغ بر هزار پارچه آبادی یا روستا دارد که در این روستاها مطابق آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 95 تعداد 871 هزار نفر (معادل 46.6 درصد جمعیت استان) زندگی می‌کنند و بسیاری از اهالی این تعداد روستا از نعمت داشتن کتابخانه عمومی محروم هستند.

به گفته علی نصیبی مدیرکل امور روستایی و شوراهای استانداری گلستان، اکنون میانگین روستانشینی در کشور 25.9 درصد است و این رقم در گلستان 46.6 درصد است ضمن اینکه در نیمی از شهرستان‌های استان از جمله "مراوه‌تپه، آق قلا، کلاله و گالیکش" این درصد به ترتیب 84.2، 68.3، 64.2 و 63 درصد است.

به اعتقاد کارشناسان، وجود کتابخانه‌های عمومی در مناطق روستایی از شاخص‌های توسعه و رشد پایدار و همچنین کاهش فقر فرهنگی این مناطق و اهالی آن به‌شمار می‌رود بنابراین تلاش و مشارکت عمومی (مسوولان، بخشداران، دهیاران، شوراها، مردم و نیکوکاران) برای احداث یا راه‌اندازی کتابخانه عمومی در مناطق روستایی بالاخص روستاهای بالای 2 هزار و 500 نفر بشدت احساس می‌شود.

موضوعی که تیرماه 96 دستورالعمل اجرایی آن توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به منظور دسترسی نواحی کم برخوردار (روستاها) از مباحث فررهنگی تهیه و در هیات دولت نیز تصویب شد و آن راه‌اندازی کتابخانه عمومی در روستاهای بالای هزار و 500 تا 2 هزار و 500 نفر، 2 هزار و 500 تا چهار هزار نفر و بیش از چهار هزار نفر بود که بعدها به سبب آمار بالای روستاها با جمعیت هزار و 500 نفر تا 2 هزار و 500 نفر، فقط به روستاهای بالای 2 هزار و 500 نفر و به بالا محدود شد.

براساس ماده سه دستورالعمل اصلاح شده، حداقل فضای ساختمانی استاندارد و دارای استحکام بنا مورد نیاز برای راه‌اندازی کتابخانه عمومی در روستاهای بالای 2 هزار و 500 نفر 120 مترمربع و روستاهای بالای چهار هزار نفر 220 مترمربع پیش بینی شده که مقامات محلی (دهیار و شوراها) یا اهالی و خیرین روستا باید نسبت به تامین آن اقدام نمایند.

مطابق این دستورالعمل؛ نقش و سهم نهاد کتابخانه‌های عمومی در راه اندازی کتابخانه روستایی، تجهیز کتابخانه به لوازم اداری، قفسه و منابع کتاب و نیز تامین نیروی انسانی مورد نیاز با اولویت نیروی بومی پیش بینی شده است.

همچنین در بند 2 ماده سه این دستورالعمل برای روستاهای با جمعیت هزار تا هزار و 500 نفر نیز کتابخانه سیار پیش بینی شده است ضمن اینکه داشتن مخزن و امانت کتاب، سالن‌های مطالعه برادران و خواهران، نمازخانه و سرویس بهداشتی و نیز تقسیم ایام هفته برای استفاده جداگانه خواهران و برادران از دیگر مباحث مطرح شده در این دستورالعمل است.

تلاش خبرنگار ایرنا برای دستیابی به آمار روستاهای با جمعیت هزار و 500 نفر به بالا در گلستان ره به جایی نبرد اما به گفته مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان هم اکنون در این استان شمالی 59 روستای بالای 2 هزار و 500 نفر جمعیت وجود دارد که در 28 روستا کتابخانه عمومی دایر شده و مقدمات راه‌اندازی کتابخانه در چهار روستای دیگر درحال انجام است.

آخوند عبدالحی میرزاعلی به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: مساحت 28 کتابخانه روستایی گلستان که در زمان حاضر پنج هزار و 736 عضو دارند، سه هزار و 692 مترمربع است ضمن اینکه مطابق سند 1404 می‌باید به ازای هر 100 نفر جمعیت استان هشت مترمربع فضای کتابخانه‌ای ایجاد شود که اکنون این رقم کمتر از نیم متر است.

وی بابیان این‌که نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و گلستان آمادگی دارد در صورت تامین مکان (ساختمان) توسط اهالی روستاهای بالای 2 هزار و 500 نفر جمعیت، نسبت به صدور مجوزها و تجهیز و فعال کردن کتابخانه روستایی اقدام کند، افزود: ساختمان مدنظر باید از حیث استحکام بنا و شرایط لازم برای تبدیل به کتابخانه را داشته باشد و حداقل به مدت 15 سال انتفاع آن در اختیار نهاد کتابخانه‌های عمومی قرار گیرد.

آخوند میرزاعلی اضافه کرد: همراهی فرمانداران، بخشداران، دهیاران و شوراهای روستایی و نیکوکاران گلستانی برای راه‌اندازی کتابخانه عمومی در روستاهای با جمعیت بالای 2 هزار 500 نفر بسیار موثر است و نهاد کتابخانه‌های عمومی استان در صورت تامین ساختمان مدنظر در کوتاهترین زمان نسبت صدور مجوزها، تجهیز کتابخانه و تامین نیروی انسانی آن اقدام می‌کند.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی گلستان همچنین مهمترین مانع در راه‌اندازی کتابخانه عمومی در مناطق روستایی با جمعیت بالای 2 هزار و 500 نفر را نبود ساختمان مناسب مطابق معیارهای تعیین شده از سوی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور دانست و ادامه داد: برای رفع این مشکل اهالی می‌توانند با کمک یکدیگر و یا کمک نیکوکاران محلی نسبت به احداث ساختمان اقدام نمایند.

وی گفت: به‌دلیل برخی مشکلات و کمبودها راه‌اندازی کتابخانه سیار برای مناطق روستایی گلستان بویژه روستاهای با جمعیت کمتر از هزار و 500 نفر که در دستورالعمل ابلاغی آمده فعلا مسیر نیست اما ادارات و نهادهایی که بتوانند وسیله نقلیه مناسب در اختیار نهاد کتابخانه‌های عمومی استان قرار دهند، می‌توان کتابخانه سیار راه‌اندازی کرد.

آخوند میرزاعلی اضافه کرد: هم اکنون در مناطق شهری و روستایی گلستان 73 باب کتابخانه عمومی (نهادی، مشارکتی و مستقل) فعال است که فقط 35 هزار و 281 نفر از اهالی استان عضو آنها هستند و از 826 هزار و 605 نسخه کتاب موجود در کتابخانه‌های این استان شمالی استفاده می‌کنند.

بزرگترین شهرستان گلستان یک کتابخانه عمومی روستایی دارد

در بین 14 شهرستان گلستان، گنبدکاووس که از حیث جمعیت دومین و از حیث وسعت و تعداد روستا بزرگترین شهرستان استان است و حدود 200 هزار نفر از جمعیت 375 هزار نفری آن در 163 روستای بالای 20 خانوار آن سکونت دارند به گفته رییس اداره کتابخانه‌های عمومی آن فقط یک کتابخانه درمناطق روستایی دارد.

علیرضا مجاهدی راد به خبرنگار ایرنا اظهارداشت: هم اکنون گنبدکاووس 23 روستای بالای 2 هزار و 500 نفر جمعیت دارد که فقط روستای مرزی "کرند" صاحب کتابخانه عمومی است و یک کتابخانه دیگر نیز در روستای "حاجی قوشان" که از سال قبل مقدمات راه‌اندازی آن توسط یکی از نیکوکاران روستا فراهم شده، پس از تایید نهایی توسط نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در روزهای آینده آغاز بکار خواهد کرد.

وی اضافه کرد: برای راه‌اندازی کتابخانه عمومی در روستاهای واجد شرایط در گنبدکاووس، رایزنی‌ها و نشست‌هایی با بخشداران، دهیاران و اعضای شوراهای روستا برگزار شد اما به سبب نبود ساختمان مناسب تاکنون به نتیجه منجر نشده است.

مجاهدی راد ادامه داد: برخی از روستاهای واجد شرایط این شهرستان آمادگی خود را برای در اختیار گذاشتن زمین جهت احداث کتابخانه عمومی اعلام کردند اما نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور اعتباری برای ساخت کتابخانه ندارد ضمن اینکه ساخت کتابخانه در مناطق شهری برعهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.

به گفته وی اداره کتابخانه‌های عمومی گنبدکاووس از همراهی نیکوکاران برای ساخت کتابخانه در مناطق شهری و روستایی این شهرستان استقبال می‌کند و خیرین می‌توانند مکان احداثی را بنام خود یا بستگان در قید حیات یا مرحوم شده خویش، نامگذاری کنند.

رییس اداره کتابخانه‌های عمومی گنبدکاووس وضعیت فضاهای کتابخانه‌ای موجود و سرانه کتاب در این شهرستان را خوب ندانست و گفت: هم اکنون به ازای هر 100 نفر جمعیت این شهرستان 2 نسخه کتاب وجود دارد که این تعداد در مقایسه با سرانه استان گلستان 17 برابر کمتر است.

مجاهدی‌راد، تعداد کتاب‌های چهار کتابخانه عمومی و یک کتابخانه مشارکتی گنبدکاووس را 77 هزار و 300 نسخه اعلام کرد و افزود: سرانه کتاب به ازای هر 100 نفر در گلستان 34 نسخه و این رقم در گنبدکاووس فقط 2 کتاب است.

وی، پیگیری تامین اعتبار برای ساخت کتابخانه عمومی در زمین 2 هزار مترمربعی تحویلی شهرداری گنبدکاووس در خیابان جرجان و تسریع در تکمیل فضای 650 مترمربعی یک مجتمع ساختمانی اهدایی شهرداری در خیابان بعثت برای راه‌اندازی کتابخانه عمومی و راه‌اندازی کتابخانه عمومی در ساختمان درحال ساخت "سرای محله" در محله سیدآباد و "چای بویین" را از مهمترین اقدامات امسال اداره کتابخانه‌های عمومی شهرستان برای افزایش سرانه کتاب برشمرد.

به گفته وی، شهرستان 375 هزار نفری گنبدکاووس در مجموع 2 هزار و 664 مترمربع فضای کتابخانه‌ای شامل سه باب کتابخانه عمومی در نقاط شهری، یک باب کتابخانه عمومی در روستا و یکی کتابخانه مشارکتی در اداره زندان دارد که سه هزار و 31 نفر عضو آن هستند.

با این حال به نظر می‌رسد، برای توسعه فرهنگ کتاب و کتابخوانی در مناطق روستایی گلستان و خارج کردن یار مهربان از غربت و تنهایی در این مناطق؛ متولیان امر با همراهی مسوولان، مردم و نیکوکاران راهکارهای برای افزایش فضاهای کتابخانه‌ای یا شیوه های دیگر راهکارهایی را بیندیشند.

• گنبدکاووس
• روستائیان
• نهاد کتابخانه های عمومی کشور
• گلستان