فاضل نظری: قله‌های ادبیات را داریم و باز کتاب داستان وارد می‌کنیم!
مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان گفت: فرض کنید امروز یک خبر قطعی بشنوید که دولت قراردادی بسته و قرار است از ونزوئلا نفت خام وارد کند. آن روز واقعا نیاید؛ اما در عرصه فرهنگ متأسفانه آن روز آمده است؛ ما داریم ادبیات وارد می‌کنیم؛ ما داریم کتاب داستان وارد می‌کنیم.
به گزارش الف آیین رونمایی از شماره سوم نشریه نوآفرین با موضوع «کارآفرینی فرهنگی»، عصر سه‌شنبه 3 تیر 99 هم‌زمان با سالروز ولادت کریمه اهل‌بیت سلام الله علیها و با حضور دکتر فاضل نظری، مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام برگزار شد.
دکتر فاضل نظری، در این نشست با تقدیر از تولید و آماده‌سازی این نشریه در زمینه «کارآفرینی فرهنگی» گفت: «لازم می‌دانم از این کار جهادگونه و بی‌سروصدا اما مفید تشکر کنم. این نشریه خیلی مهمی است و به نوعی کاشت در زمینه کارهای فرهنگی محسوب می‌شود و باید منتظر برداشت بود. ما امروز از یک باغ یا یک مزرعه بزرگ رونمایی نمی‌کنیم، رونمایی ما از جوانه‌ها و سبزه‌های سربرآورده از خاک است که البته برای ما نشانه‌های مهمی دارد. این کار، خروجی است که از یک دانشگاه واقعی موردانتظار است و فقط از رهگذر اراده‌های مستحکم حاصل می‌شود».
در ادامه دکتر فاضل نظری، با تبیین مفهوم علمی و عمومی فرهنگ، به جایگاه کارآفرینی فرهنگی پرداخت. وی فرهنگ را مقوله‌ای بنیادین و تفسیرکننده بسیاری از رفتارهای امروز جامعه ما توصیف کرد: «اینکه یک کالایی گران می‌شود و بعضی مردم برای خرید آن حمله می‌کنند اینها بخاطر فرهنگ است، یا اینکه در شیوع بیماری، رفتارها و صحنه‌های ایثارگرانه و بی‌بدیلی را از گروه‌های مختلف مشاهده می‌کنیم که در جاهای دیگر کمتر اتفاق می‌افتد، بخاطر فرهنگ است، اینکه در یک کلاس، استاد می‌پرسد: بچه‌ها امروز قرار هست چه‌کار کنیم و همه می‌گویند: هیچ چیز! و اگر کسی بگوید: امروز امتحان داشتیم کار بدی کرده است، اینها همه بخاطر فرهنگ است». او در ادامه به ارتباط فرهنگ و ارزش اشاره می‌کند که چه باید کرد تا فرهنگ عمومی به ارزش‌های اصیل نزدیک شود و صنایع فرهنگی، ارزش‌آفرین شوند تا بسیاری از مشکلات فرهنگی ما بهبود یابند.
این صاحبنظر فرهنگی، فرهنگ را به باغی تشبیه می‌کند که هر گونه شتابزدگی می‌تواند اثرات جبران‌ناپذیری به دنبال داشته باشد: «فرهنگ مثل یک باغ است. گاهی اوقات چیزهایی در زمین می‌کارید و بعدها ثمرات آن را می‌یابید. اگر ملاک موفقیت و اثرگذاری یک فیلم را میزان فروش آن در نظر بگیریم، این آفت وجود دارد که از ریشه و خاستگاه تولید آن فیلم فاصله بگیریم. همیشه باید بپرسیم محصول فرهنگی چقدر در راستای بایدی است که برای آن خلق شده است».
وی پس از بیان اهمیت فرهنگ به مقوله کارآفرینی این‌گونه پرداخت: «به نظر من مهم‌تر از کارآفرینی، کارآفرین است. باید پرسید چه بستری در جامعه امروز ما وجود دارد که این کارآفرین را تربیت می‌کند؟ اکثر کسانی که در حوزه فرهنگی به عنوان کارآفرین فعالیت می‌کنند، فرزند ناخواسته فرهنگ‌اند! یعنی متأسفانه برنامه‌ریزی ملی برای داشتن این فرزند وجود نداشته است».
به نظر ایشان، خیلی از ویژگی‌های مهم و موردنیاز کارآفرین مثل صبور بودن و کار تیمی، در مدرسه مورد غفلت واقع شده است: «نظام آموزشی ما نیازمند بازنگری اساسی دارد. همه چیز تغییر کرده، الا روش درس دادن. بچه‌ها صبور بودن را در کودکی باید یاد بگیرند؛ افرادی در زندان هستند که بخاطر یک لحظه عصبانیت، یک نفر را کشته‌اند»، از سوی دیگر «متأسفانه رقابت فردی بی‌داد می‌کند، خب معلوم هست که تیم شکل نمی‌گیرد. این‌گونه به نظر می‌رسد که مهمترین عامل شکست ما، داشتن موفقیت‌های بدلی است. تا زمانی که کنکور و تقویت محفوظات به عنوان یک اصل در نظام آموزشی وجود دارد یعنی ما مشخص کردیم درخت تا کجا رشد کند و کاری به میوه آن درخت نداریم».
دکتر نظری، اهمیت آموزش به کودکان و زمینه‌سازی برای بروز خلاقیت را برای کارآفرینی فرهنگی بسیار حیاتی بیان کرد و افزود: «بستر خلاقیت و نوآوری در کشور ما فراهم نیست. انواع آفت‌ها، انواع بیماری‌ها، انواع آب ندادن‌ها، انوع اسیدپاشی‌ها، انواع قطع کردن‌ها، انواع سرکوب کردن‌ها و انواع تحقیرها منجر شده جوانه‌های فرهنگی رشد نکنند. باید گفت نظام سرکوب استعدادها در کشور ما نهادینه شده است. ما باید بستر و زمینه بروز خلاقیت را در عرصه فرهنگ آماده کنیم. باید زمین آفت‌زدایی شود، بستر مناسب شناسایی شود تا به کاشت و برداشت برسیم. خیلی‌ها در عرصه فرهنگ دوست دارند یک کار زودبازده داشته باشند و به جای اینکه منتظر بمانند تا درخت میوه دهد، یک حدی را مشخص می‌کنند که تا بخش معینی رشد کند».
این غزلسرای نونگر در در ادامه، تقلید، تقلب و نگاه به خارج را مهمترین موانع کارآفرینی فرهنگی دانسته میگوید: «در عرصه فرهنگ ما با کالاهای تقلبی، افراد تقلبی و باورهای تقلبی سروکار داریم. ما در این زمینه‌ها واردکننده محصول شده‌ایم در حالی که هیچ کدام برای فرهنگ ما نیست. در عرصه کودک و نوجوان این خلأ بیشتر هم حس می‌شود. نگاه به خارج در محصولات کودک و نوجوان به شکل تأسف‌باری در حال گسترش است. از یک سو، نویسنده حرفه‌ای در کشور کم داریم؛ نویسنده‌ای که آثارش در دنیا اتفاقی را رقم بزند و مردم خودمان هم به آن اعتماد کنند. از سوی دیگر، نهادهای کمک آموزشی با یک نظم بسیار پیچیده‌ای شکل گرفته‌اند که به سرعت در حال حرکت به سمت کتاب‌های ترجمه‌ای هستند و چون در کشور ما قانون کپی رایت هم رعایت نمی‌شود به این مسئله به شدت دامن زده است».
دکتر نظری در انتهای صحبت خود به نقش و جایگاه ویژه ادبیات در شکل‌گیری فرهنگ عمومی نوآوری و کارآفرینی اشاره کرد و گفت: «ادبیات، بومی ماست؛ ادبیات، آخرین سنگر دفاع از شکل و شیوه فکر کردن ماست؛ قله‌های ادبیات همگی در کشور ما زندگی کرده‌اند: حافظ، خیام و.... اگر امروز بشنویم ما داریم خودرو وارد می‌کنیم با اینکه کارخانه خودروسازی در کشور داریم غصه نمی‌خوریم. اگر بفهمیم موبایل وارد می‌کنیم غصه نمی‌خوریم. اما اگر بفهمیم داریم نفت وارد می‌کنیم یا داریم گاز وارد می‌کنیم چه احساسی به ما دست می‌دهد؟ فرض کنید امروز یک خبر قطعی بشنوید که دولت یک قراردادی بسته است و قرار است از ونزوئلا نفت خام وارد کند. آن روز واقعا نیاید؛ اما در عرصه فرهنگ متأسفانه آن روز آمده است؛ ما داریم ادبیات وارد می کنیم؛ ما داریم کتاب داستان وارد می‌کنیم».
در بخش دیگری از این جلسه، دکتر پاینده سردبیر نشریه نوآفرین، به معرفی شماره اخیر نشریه پرداخت. پرونده ویژه این شماره «کارآفرینی فرهنگی» است که به کاربرد نوآوری در عرصه فرهنگ و هنر می‌پردازد. تجارب اقتصادی آقای رضا امیرخانی در صنعت نشر و رمان‌نویسی، فراز و فرودهای زندگی یک کارآفرین فرهنگی، ماجرای راه‌اندازی یک موزه ایرانی منحصر به فرد در یزد، تجربه یک استارتاپ دینی در کاشان، طراحی یک مسابقه مدیریتی، شکل‌گیری یک مرکز استعدادیابی موفق، کاربست تأمین مالی جمعی در عرصه تولیدات فرهنگی و... از جمله موضوعات 9 مقاله موجود در بخش «لوحه» یا همان پرونده ویژه این شماره است.
مقاله «نهادسازی فرهنگی انقلاب اسلامی» که تأسیس ده نهاد بی‌بدیل در یک سال و نیم نخست انقلاب را واکاوی می‌کند در بخش «نوآوری فلش» به چشم می‌خورد. در بخش طنز، داستان «استحاله» روایت‌گر تغییر و تحولات یک کارآفرین فرهنگی است که امروز از مدیران فرهنگی کشور شده است. «رادیوما»، انعکاسی از نشست تخصصی مرکز رشد با آقای صابر میرزایی در خصوص عبور نوآورانه از تحریم‌های اقتصادی است: «تحریمت رو قورت بده!». «دارالفنون» نوآفرین که همیشه دغدغه ره‌گیری نوآوری در مدرسه را داشته، این بار داستان شکل‌گیری برنامه نود تعلیم و تربیت در شبکه چهار را تعریف می‌کند.
لازم به ذکر است نشریه نوآفرین مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام مشتمل بر 23 مطلب، از 16 نگارنده و در 118 صفحه تنظیم شده و به جهت سهولت دسترسی در این ایام، نسخه الکترونیک آن به صورت رایگان در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است. جهت دریافت و مطالعه نسخه کامل این نشریه می‌توانید به سایت https://rushda.ir/?p=7925مراجعه نمایید.
