فرجام رقابت‌ها در هفته‌آخر
رحمن قهرمان‌پور، تحلیلگر انتخابات و سیاست خارجی در یادداشتی اختصاصی در «دنیای‌اقتصاد» پیش‌بینی کرد که طی هفته جاری با توجه به نوع عملکرد نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری در سه مناظره گذشته رشد یک نامزد در نظرسنجی‌ها متوقف خواهد شد.
دکتر رحمن قهرمان‌پور *: در مناظره دوم تلویزیونی پزشکیان به جای تلاش برای ایجاد دو قطبی به سمت آرای مردد رفت و کوشید مواضع خود را شفاف‌تر کند. زبان بدن او در این مناظره بهتر از قبل بود و با عنایت به اتفاقات دو روز قبل و سخنان ظریف و ماجرای فاضلی، انتظار می‌رفت شاهد یک مناظره داغ باشیم. زاکانی هم تهدید کرده بود به ظریف جواب خواهد داد. تاکید چند باره مجری بر لزوم تمرکز بر سوالات هم نشان می‌داد نگرانی از بروز تنش کلامی زیاد است. تغییر دکوراسیون مناظره تا حدی به نامزدها کمک کرده بود. طبیعتا جلیلی در کانون این دعوا بود. او پیش از مناظره به اظهارات ظریف جواب داد، اما در مناظره وارد اظهارنظر نشد و سعی کرد دو قطبی درست نکند.
قالیباف هم با همان شیوه مناظره اول درصدد حفاظت از سبد رای خود بود. نتیجه مناظره تشدید رقابت میان قالیباف و پزشکیان در وسط یا مرکز طیف سیاسی است. پزشکیان و جلیلی میل ندارند رقابت را به منتهی‌الیه بکشانند و قالیباف هم می‌کوشد رقابت در وسط بماند. در این حالت شاهد رقابت سه نامزد اصلی بر سر کسب رای بیشتر هستیم. آنها بیشتر از آنکه دنبال حذف رقیب از بازار باشند(رقابت دو قطبی) می‌خواهند سهم خود را در بازار بیشتر کنند. پزشکیان به دلیل چهره تازه بودن، داشتن سبد رای اولیه بزرگ جغرافیایی در شمال غرب کشور و حمایت تشکیلات اصلاح‌طلبی از او در جذب کردن آرای مردد سرعت نسبتا بیشتری دارد. قالیباف به دلیل داشتن رای قطعی منفی، تخریب شدن در گذشته و چهره تکراری بودن نمی‌تواند بر اساس قواعد کمپین، سرعت جذب بیشتری داشته باشد. اما یک مزیت دارد که در صورت ادامه روند فعلی می‌تواند از آن بهره بگیرد و آن داشتن سابقه و عملکرد است که می‌تواند پیام او را برای رای‌دهنده مردد معتبر‌تر کند.
در هر صورت رقابت بسیار نزدیک و به قول موسسات نظرسنجی حتی در حاشیه خطاست و در چنین شرایطی نظرسنجی دقیق اساسا ممکن نیست. در مناظره دیشب جلیلی ضعیف ظاهر شد. در هیچ یک از بحث‌های جدی مناظره شرکت نکرد و به حمله پورمحمدی درباره موضع او در قبال FATF پاسخ نداد که از نظر قواعد مناظره خطاست. زیرا به نوعی او را به دورویی سیاسی و عدم صداقت متهم کرد. جلیلی تاکنون نتوانسته است به صورت مستند این اتهام را رد کند و آرای مردد اصولگرایان را قانع کند که حرف پورمحمدی اشتباه است. پایگاه رای اولیه او محکم و اعتقادی است و این مناظره‌ها تاثیر چندانی بر آنها ندارد، اما مشکل این است که جلیلی در کسب آرای مردد بسیار عقب‌تر و ضعیف‌تر از پزشکیان و قالیباف است و با ادامه این رویه ممکن است رشد ولو اندک آرای او متوقف شود.
برداشت من این است که مناظره دیشب باعث شد جلیلی از رقابت اصلی در مرکز (در موضوعات مختلف سیاستگذاری) اندکی فاصله بگیرد و اگر در مناظره سوم قوی ظاهر نشود این فاصله بیشتر می‌شود و از شنبه رقابت اصلی بین قالیباف و پزشکیان می‌شود. همین‌طور از شنبه تا شروع مناظره چهارم در روز دوشنبه رقابت نامزدها در روی زمین و در سفر‌های استانی است که بسیار تعیین‌کننده است. با چشم‌انداز فعلی هیچ نامزدی نمی‌تواند در دور اول برنده شود، اما سفر‌های استانی می‌تواند رقابت برای اول شدن در دور اول و جذب آرای استراتژیک در دور دوم باشد. باید دید که آیا این سفر‌ها می‌تواند فضای جامعه را تا حدی انتخاباتی کرده و مشارکت را افزایش دهد یا خیر مشارکت بالای 55 درصد معمولا به ضرر نامزدهای اصولگراست ولی با توجه به مشاهدات بعید به نظر می‌رسد مشارکت در حدی بالا برود که برنده انتخابات در دور اول تمام شود. در حال حاضر هم موج زیرین به نفع هیچ‌یک از نامزدها مشاهده نمی‌شود. قاضی‌زاده هاشمی را باید نامزدی دانست که از رقابت خارج شده است، اما پورمحمدی می‌تواند شگفتی‌ساز شود و با حملات خود موقعیت یک نامزد را تقویت یا تضعیف کند.
او دیشب هم همزمان به جلیلی و قالیباف حمله کرد، اما قالیباف پاسخ قاطع داد. مشکل پورمحمدی این است که برنامه ایجابی و پیام معتبر ندارد و صرفا جلب‌توجه می‌کند و برخی تکنیک‌های کمپین نظیر بازگشت به پیام را اجرا می‌کند، اما هنوز یک رقیب قوی در مرکز سیاسی محسوب نمی‌شود. تشکیلات قدرتمندی هم ندارد که برایش کار کنند.
زاکانی در مناظره دوم با خطای کلامی طنزآلودش و نیز دادن وعده‌های باورناپذیر نتوانست سبد رای خود را گسترش دهد، هر چند هنوز در رقابت حضور دارد. با ادامه روش فعلی ممکن است او در مناظره سوم به سرنوشت قاضی‌زاده دچار شود. اما باز هم تکرار می‌کنیم عرصه رقابت انتخاباتی پویا و مدام در حال تغییر است و حرف الان با حرف چند ساعت دیگر یکسان نیست. تیم کمپین باید مدام شرایط کلی را رصد کند و کنش انجام دهد. فعلا چون در بستر جامعه سرخوردگی سیاسی گسترده و عمیق است امکان ایجاد شور و شوق انتخاباتی فراگیر دور از ذهن است. رفتار رای‌دهنده هم ناگهانی تغییر نمی‌کند و تابع مجموعه‌ای از عوامل است. اگر کمپین‌ها کنش خاصی نداشته باشند تغییر فضای انتخاباتی فعلی دشوار است.