فشار مالیاتی دولت بر دوش شاغلین و کسب و کارهای خرد
در تور مالیاتی دولت دانه درشت‌ها گیر نمی کنند. تور مالیاتی دولت برای کسب و کارهای خرد و شاغلین و بطور کلی عامه مردم پهن شده است. صاحبان ثروت و بنگاه‌های پردرآمد مالیات اندکی میپردازند، اما درآمد یک دستفروش یا اضافه کاری شیفت شب یک کارگر مشمول مالیات می‌شود.
فرارو - احسان سلطانی، اقتصاددان: مالیات‌ها در قانون بودجه سال 1401 نسبت به سال 1400 بیش از 2.1 برابر شده، اما بار اصلی آن به دوش مردم افتاده است. سهم ثروتمندان و بنگاه‌های پردرآمد رانتی از پرداخت مالیات اندک می باشد. سهم مالیات مصرف (کالا‌ها و خدمات) 39 درصد، واردات 20 درصد، بنگاه‌ها 27 درصد، درآمد (اشخاص) 13 درصد و ثروت فقط 1.5 درصد از کل افزایش مالیات در سال 1401 نسبت به سال پیش از آن است. از کل افزایش بار مالیاتی سال 1401، سهم مردم 72 درصد، بنگاه‌های غیردولتی (خصوصی و خصولتی) 25 درصد و ثروتمندان فقط 1.5 درصد است.
بر اساس قانون بودجه دولت سال 1401، مالیات بر خودرو سواری گرانقیمت 5 هزار میلیارد تومان (با سهم 0.95 درصد از کل مالیات‌ها)، واحد‌های مسکونی گرانقیمت 700 میلیارد تومان (0.13 درصد) و واحد‌های مسکونی خالی از سکنه 2 هزار میلیارد تومان (0.38 درصد) تعیین شده است.
مالیات مسکن لوکس و مازاد فقط 273 میلیارد تومان (با سهم 0.5 درصد از کل مالیات‌ها) است. برای درک ارزش ناچیز 2700 میلیارد تومان مالیات مسکن لوکس و مازاد، می‌توان آن را با 6100 میلیارد تومان مالیات نقل و انتقال و شماره گذاری خودرو، 2300 میلیارد تومان مالیات فروش سیگار، 1500 میلیارد تومان عوارض خروج از کشور یا 3000 میلیارد تومان درآمد دولت از بیمه شخص ثالث مقایسه کرد.
در شرایطی که مالیات‌ها بر اساس قانون بودجه در سال 1401 نسبت به سال 1390، 15 برابر افزایش خواهد یافت، این افزایش برای بنگاه‌ها 8.5 برابر و برای سایر بخش‌ها 20 برابر است. به عبارتی مالیات سایر بخشهای اقتصاد نسبت به بنگاه‌ها 2.3 برابر بالا رفته است.
در شرایطی مالیات سایر بخشهای اقتصاد (مردم) نسبت به بنگاه‌ها 2.3 برابر در دوره 1401-1390 بالا رفته که در این دوره درآمد بنگاه‌ها بیش از 20 برابر، اما درآمد مردم کمتر از 12 برابر شده است. 20 بنگاه بزرگ رانتی با 400 هزار میلیارد تومان سود خالص فقط 26 هزار میلیارد تومان مالیات در سال 1400 پرداخت کردند.
سود خالص این 20 بنگاه که عمدتا حاصل رانت منابع ملی است معادل 40 درصد بودجه دولت و بیش از کسری بودجه دولت در سال 1400 بود. درآمد بنگاه‌های رانتی به دلار و هزینه آن‌ها به ریال و درآمد عامه مردم به ریال و هزینه آن‌ها به دلار است، اما دولت برای تامین بودجه انبساطی فشار مالیاتی را بر مردم افزایش میدهد، آن هم در شرایطی که پس از 4 سال روند مستمر تشدید اخذ مالیات تورمی درآمد حقیقی مردم به شدت پایین آمده و بازار به شدت درگیر رکود شده است.
سالانه بیش از 700 هزار میلیارد تومان اجاره خانه و ساختمان تجاری و... دریافت می‌شود که بیش از نیمی از آن از محل حباب مسکن است، اما صاحبان املاک مالیات اندکی میپردازند و روال جاری این است که مالیات اجاره به عهده مستاجر و نه موجر میباشد.
در تور مالیاتی دولت دانه درشت‌ها گیر نمی‌کنند. تور مالیاتی دولت برای کسب و کارهای خرد و شاغلین و به طور کلی عامه مردم پهن شده است. 35 میلیون تومان برای 100 تراکنش واریزی گردش مالی یک فعال اقتصادی خرد (مانند دستفروش در بازار تهران) است. در همین حال اگر گردش مالی حساب بالا باشد، در صورت تعداد تراکنش واریزی زیر 100 عدد در ماه ولو این که ارزش تراکنش بالای یک میلیارد باشد، حساب تجاری محسوب نمی‌شود. صاحبان ثروت و بنگاه‌های پردرآمد مالیات اندکی میپردازند، اما درآمد یک دستفروش یا اضافه کاری شیفت شب یک کارگر مشمول مالیات می‌شود.
فشار مالیاتی به کسب و کارهای خرد و کوچک در شرایط کنونی به مردم منتقل می‌شود، زیرا صاحبان مشاغل خرد و کوچک هزینه و درآمد خود را بر اساس نرخ‌های مالیاتی قبلی تنظیم کرده‌اند و به تبع آن برای کسب درآمد مورد نظر قیمت کالا‌ها و خدمات را بالا خواهند برد. بازار و کسب و کار‌ها بدترین سال فعالیت خود را در سال‌های اخیر سپری می‌کنند.
حذف ارز ترجیحی و افزایش قیمت ارز و کالا‌ها موجب شده تا قدرت خرید عامه مردم به شدت سقوط پیدا کند. درآمد مردم به سختی تکافوی نیاز‌های اولیه زندگی مانند مسکن، انرژی و غذا را می‌کند. تشدید فشار مالیاتی به کسب و کارهای خرد موجب تشدید رکود تورمی خواهد شد. در این میان صاحبان درآمد‌های بالا ترفندهای جدیدی برای فرار مالیاتی را تجربه می‌کنند، مانند زیرمیزی با سکه و با این وضع در آینده ارز و سکه و طلا وارد بخشی از مبادلات اشخاص با درآمد بالا خواهد شد.
دولتی که قرار است در شرایط جنگ اقتصادی و تحریم‌ها بماند، چرا بودجه انبساطی 60 درصدی را اجرا می‌کند؟ گویا مقرر است علاوه بر تداوم 4 سال اخذ مالیات تورمی از مردم، مالیات‌های عادی هم افزایش پیدا کند تا همچنان بنگاه‌ها و اشخاص ثروتمند و پردرآمد مالیات اندکی بدهند و چرخ دولت پرخرج هم در هر شرایطی بچرخد.
از میان اخبار