لرزه تورم بر تن صندوق‌های بازنشستگی

به گزارش ایسنا، «تورم»، پدیده‌ای است که می‌تواند روی تمامی ابعاد زندگی مردم و البته سازمان‌های مختلف از جمله صندوق‌های بازنشستگی تاثیر منفی بگذارد. در واقع تورم دهه‌هاست که در اقتصاد ما جا خوش کرده‌است. به این ترتیب، به باور برخی اقتصاددان‌ها با نوعی انباشت تورم در اقتصاد ایران مواجه هستیم. اما این انباشت تورم چه تاثیری بر نهادهای مختلف از جمله صندوق‌های بازنشستگی داشته‌است؟ که باید پاسخ داد که بدون تردید، صندوق‌های بازنشستگی از این زاویه، آسیب دیده‌اند.

صندوق‌های بازنشستگی از جمله سازمان صندوق بازنشستگی کشوری، درون چارچوب نظام اقتصادی فعالیت می‌کنند. وقتی بخشی از نظام اقتصادی مختل شود، قاعدتا باید روی سازمان‌هایی که درون این نظام فعالیت می‌کنند اثر بگذارد. البته همیشه این طور نیست که با بهبود وضعیت اقتصادی، شرایط صندوق‌ها هم بهبود پیدا کند چرا که بخشی از ماجرا به مدیریت درون صندوق‌ها مربوط می‌شود اما بد بودن شرایط اقتصادی، می‌تواند اثراتی روی صندوق‌ها بگذارد.

عدم رشد متناسب درآمد صندوق‌ها و ورودی آن‌ها نسبت به خروجی‌شان

اسماعیل صفرزاده، عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا و پژوهشگر موسسه راهبردهای بازنشستگی صبا با اشاره به اینکه تورم جزو مهم‌ترین و اثرگذارترین متغیرهای کلان اقتصادی در وضعیت صندوق‌هاست، می‌گوید: درآمد صندوق‌ها و ورودی آن‌ها نسبت به خروجی‌شان و متناسب با نرخ تورم، رشد نکرده‌است. این مسئله می‌تواند روی مخارج بازنشستگان هم اثر منفی بگذارد. یعنی کاری کند که مستمری بازنشستگان، کفاف ندهد.

وی ادامه می دهد: به همین دلیل است که دولت‌ها در هر دوره‌ای، شعار همسان‌سازی یا متناسب‌سازی و یا نظایر این‌ها را می‌دهند. البته اکنون همسان‌سازی رخ داده اما به هرحال دستمزدها نمی‌تواند به صورت مستمر با نرخ تورم، افزایش پیدا کند.

یکی از مسائل مهمی که این پژوهشگر اقتصادی به عنوان مشکلات صندوق بازنشستگی به آن اشاره می‌کند این است که ورودی صندوق‌ها نسبت به خروجی آن‌ها کمتر است و در نتیجه صندوق روز به روز بیشتر تحت فشار قرار می‌گیرد. به همین دلیل است که او می‌گوید: «اگر دست حمایت دولت برداشته شود و این بودجه‌رسانی را نداشته باشد، همین حالا هم عملا صندوق زمین‌گیر شده و توان پوشش تعهدات مالی خودش را نخواهد داشت».

البته آنطور که صفرزاده می‌گوید، در اقتصادهای مختلف از جمله ایران، دولت‌ها خود را به نوعی متولی صندوق بازنشستگی می‌دانند و به همین دلیل در شرایط بحرانی، از آن‌ها حمایت می‌کنند. او به تجربه کشورهایی مثل شیلی و لهستان اشاره می‌کند که بارها با حمایت دولت، صندوق‌ها از ورشکستگی نجات پیدا کرده‌اند. پیچیدگی شرایط صندوق‌ها، مقوله‌ای است که دیگر اقتصاددان‌ها هم به آن اشاره دارند.

تورم چه زمانی بد است؟

آلبرت بغزیان، اقتصاددان و استاد دانشگاه شهید بهشتی نیز اقتصاد تورمی را اینطور تعریف می‌کند: «اقتصادی که تورمش دو رقمی باشد و همچنین اقتصادی که رشد اقتصادی آن منفی باشد، اقتصاد تورمی است. این یعنی رکود به همراه تورم، به اضافه بیکاری فزاینده، می‌شود اقتصاد تورمی».

بسیاری از کشورها اصولا با نرخ تورم دو رقمی بیگانه هستند اما تورم در حدی معقول و منطقی، بخشی از اقتصاد است که می‌تواند وجود داشته باشد. استاد دانشگاه شهید بهشتی می‌گوید: «تورم حدود یک تا دو درصد، چیزی است که با توجه به افزایش کیفیت محصولات و سایر موارد، می‌تواند رخ دهد، این الزاما چیز بدی نیست. به هر حال کیفیت خدمات هم بالا می‌رود».

پس پرسش این است که تورم چه زمانی بد است؟ که بغزیان می‌گوید: «دستمزدها معمولا جلوتر از تورم هستند و باید هم همینطور باشد اما اگر تورم از رشد دستمزدها جلو بیفتد، سفره را کوچک‌تر می‌کند.» پس اگر تورم به قدری پیش برود که از رشد دستمزد هم جلو بزند، منجر به بروز آسیب و مشکلات اقتصادی برای طبقات مختلف جامعه خواهد شد.

وی در ادامه با اشاره به صندوق های بازنشستگی می گوید: افزایش سن امید به زندگی، به چالشی برای صندوق‌های بازنشستگی تبدیل شده و این مسئله شاید از سایر عوامل هم مهم‌تر باشد.

صندوق‌ها از تورم ضربه می‌خورند

بغزیان درباره اثر تورم بر صندوق‌ها می‌گوید: «در کل صندوق‌ها از تورم ضربه می‌خورند. اما این ضربه بعید است به حدی باشد که آن‌ها را به مرز ورشکستگی بکشاند. به هر حال این‌ها دارایی‌های غیرمنقول دارند. اگر صندوق‌ها به درستی مدیریت نشوند، حتی در شرایط عادی هم با بحران مواجه می‌شوند. مدیریت صندوق باید به دنبال دارایی‌های غیرمنقول و سرمایه‌گذاری‌های پربازده باشد تا برای بازنشستگان مشکلی پیش نیاید اما در نهایت دولت‌ها هم کمک می‌کنند تا صندوق‌ها در مواقعی مثل شرایط تورمی، زیان نبینند». به این ترتیب، آن‌چه پررنگ و پراهمیت جلوه می‌کند، در کنار مدیریت اصولی و دقیق صندوق، مسئله حمایت دولت است.

تورم یکی از شاخص‌های کلان اقتصاد است که افزایش مداوم آن، می‌تواند دردسرهایی را برای سازمان‌های مختلف ایجاد کند. برخی اقتصاددان‌ها مثل بغزیان معتقدند تورم می‌تواند تا حدودی وضعیت صندوق‌ها را دشوار کند اما برخی دیگر مثل صفرزاده بر این باورند که هیچ عاملی به اندازه تورم روی مصارف صندوق اثرگذار نیست و نمی‌تواند وضعیت مالی صندوق را تا این اندازه به لرزه درآورد لذا به نظر می رسد اکنون که اقتصاد ایران گرفتار افزایش مداوم نرخ تورم شده، از یک‌سو اصلاح نظام بازنشستگی و از سوی دیگر، حمایت‌های دولت می‌تواند این سازمان مهم کشوری را از بحران نجات دهد.

انتهای پیام