محققان خارجی کمتر از ایرانی‌های خارج نشین با سوگیری به سراغ ایران معاصر رفته‌اند
دبیرعلمی جایزه جهانی می‌گوید: با فقر پژوهش درباره ایران معاصر در خارج از کشور مواجهیم، در این میان آثار محققان خارجی کمتر با سوگیری نسبت به ایران و اسلام همراه است، در مقابل محققان ایرانی خارج از کشور بیشتر دچار سوگیری هستند.
محمدباقر خرمشاد دبیر علمی سی‌امین دوره جایزه جهانی کتاب سال در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، از ارسال و رصد بیش از 1500 اثر به دبیرخانه این جایزه خبر داد و گفت: در دوره نخست داوری‌ها این آثار ارزیابی شد و 129 اثر به مرحله دوم داوری‌ها راه یافتند.
وی ادامه داد: در مرحله دوم نیز 24 اثر انتخاب و برای داوری نهایی ارسال شدند، در نهایت از میان این آثار 3 اثر برگزیده انتخاب شدند و شایسته تقدیر هم نداریم.
خرمشاد با اشاره به تفاوت کمی و کیفی آثار در این دوره با سال های گذشته گفت: در مجموع فرق چندانی بین آثار با دوره‌های گذشته مشاهده نمی‌شود، همین‌که تولید درباره ایران و اسلام در بیرون از ایران تداوم دارد، جای شکر دارد.
وی با اشاره به کیفیت آثار منتشره درباره ایران و اسلام در خارج از کشور، گفت: یکسری از آثار مربوط به گذشته تاریخ ایران است و دوره قبل از اسلام را مورد توجه قرار داده است، آثاری نسبتا خوبی نیز در مورد زبان فارسی داشتیم، در مورد ایران باستان و ایران امروز نیز تعداد آثاری بودند که جلب نظر کنند.
خرمشاد با اشاره به فقر پژوهش در برخی حوزه‌ها گفت: درباره ایران معاصر کمتر پژوهش و کتابی منتشر شده است، در میان آثار منتشر شده، برخی دارای جهت‌گیری و سوگیری‌های ارزش‌گذارانه است که عمدتا توسط ایرانیان خارج از کشور منتشر شده‌اند. متأسفانه این خلأ موجود است و مراکز ایران‌شناسی خارج از کشور معمولا به ایران باستان و ایران غیر معاصر می‌پردازند. متخصص در زمینه ایران معاصر اندک است.
چهلمین دوره جایزه کتاب سال؛ تألیفی‌ها گوی سبقت را از ترجمه ها ربودندوی ادامه داد: در مقابل برخی آثار محققان غیر ایرانی که به ایران معاصر پرداخته‌اند، کمتر دچار این سوگیری‌ها هستند. محققان غیر ایرانی معمولا با سوگیری سراغ ایران معاصر و ایران بعد از انقلاب نمی‌روند.
خرمشاد در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان جریان پژوهش و تألیف واقع‌گرایانه و به‌دور از سوگیری را در حوزه ایران و اسلام در خارج از کشور رونق بخشید، گفت: در واقع رصد این آثار و برجسته‌تر کردن این کتاب‌ها در جایزه جهانی فرصت خوبی است، جشنواره فارابی هم در حوزه علوم انسانی تجلیل دارد. آثاری که اینگونه محققانه به بحث می‌پردازند، باید به گونه‌ای حمایت شوند، افرادی که محققانه رفتار می‌کنند باید ارج نهاده شوند. اینگونه محققان بیشتری تشویق می‌شوند تا به تحقیق درباره ایران و اسلام بپردازند.
دبیر جایزه جهانی کتاب سال با اشاره به تغییرات این دوره جایزه گفت: هیئت علمی جایزه در دیدار با مسئولان وزارت ارشاد بر دو نکته تأکید کردند، اول اینکه سلسله آثاری هستند که شاید برگزیده نشده باشند، اما قابلیت ترجمه به فارسی را دارند، تعدادی از این آثار باید با حمایت وزارت ارشاد ترجمه و در اختیار محققان ایرانی قرار گیرد.
وی گفت: نکته دوم فعال‌شدن دبیرخانه در طول سال در خارج از کشور بود، به این شیوه که در طول سال ما برگزیدگان منطقه ای نیز داشته باشیم، از شبه قاره، اروپا، آسیای میانه و... کتاب‌های برتر حوزه اسلام و ایران به صورت فصلی شناسایی و برگزیده شوند.
خرمشاد به حوزه جغرافیایی آثار نیز اشاره کرد و گفت: آثاری از 15 تا 20 زبان در این دوره ارزیابی شدند و بخش قابل توجهی از آثار نیز از کشورهای همسایه بودند. برگزیدگانی نیز از کشورهای ایتالیا، چین و گرجستان قرار است در مراسم اختتامیه حضور داشته باشند.