مسجد کبود ایروان در انتظار قول رئیس جمهور و وزیر میراث فرهنگی

مسجد کبود ایروان پایتخت ارمنستان که چند بار مورد بازدید هیئت دولت و رئیس جمهور در سال‌های اخیر قرار گرفته، هنوز در انتظار است تا وعده‌هایی که برای مرمت آن داده‌اند، اجرایی شود.

به گزارش خبرنگار مهر، 27 مرداد و در جریان سفر رسمی مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران به ارمنستان، با حضور در مسجد تاریخی کبود ایروان، ضمن بازدید از این بنای شاخص مذهبی و فرهنگی، در جمع ایرانیان مقیم و نمازگزاران حاضر شد. در این دیدار، محمد اسدی موحد رایزن فرهنگی کشورمان با اشاره به جایگاه تاریخی مسجد کبود، آن را نماد مشترک فرهنگی و تمدنی ایران و ارمنستان توصیف کرد و توضیح داد این مسجد، تنها بنای باقی‌مانده از میان 8 مسجد تاریخی ایروان است که توانسته در برابر تحولات تاریخی حفظ شود و اکنون به مرکزی فرهنگی، هنری و معنوی برای مسلمانان و به‌ویژه جامعه ایرانیان مقیم ارمنستان تبدیل شده است.

وی افزود: مسجد کبود ایروان نه‌تنها محلی برای اقامه نماز جمعه، دعای کمیل و دیگر شعائر اسلامی است، بلکه با ایجاد کتابخانه، برگزاری نشست‌های فرهنگی، نمایشگاه‌های هنری و همچنین نمایشگاه دائمی صنایع دستی و سوغات ایرانی، نقش مهمی در معرفی تاریخ، تمدن و هنر ایران به گردشگران خارجی ایفا می‌کند.

اسدی‌موحد همچنین از رئیس‌جمهور ایران خواست تا در زمینه مرمت، نگهداری و توسعه فعالیت‌های فرهنگی این مسجد حمایت‌های لازم را به عمل آورد.

پزشکیان نیز در حضور وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قول مساعدت در این زمینه داد.

پس از این گفت‌وگو، رئیس‌جمهور ایران و هیئت همراه از بخش‌های مختلف مسجد از جمله شبستان و فضاهای فرهنگی، کلاس‌های آموزشی و نمایشگاه دائمی صنایع دستی بازدید کردند.

در باره این بازدید اسدی موحد رایزن فرهنگی ایران در ارمنستان به خبرنگار مهر گفت: رئیس جمهور از وزیر میراث فرهنگی خواست که درباره مرمت و نگهداری از این مسجد اقدام شود، وزیر میراث فرهنگی نیز اعلام کرد که این اقدام در دستور کار قرار دارد و در اولین فرصت یک گروه کارشناسی برای بررسی می‌فرستیم و مرمت این بنا را در اولویت کار قرار خواهیم داد. همچنین به مسئولان برنامه و بودجه که در این بازدید بودند نیز اعلام شد بودجه‌ای برای این کار اختصاص پیدا کند.

این بازدید اگر چه برای رئیس جمهور اولین بار بود که انجام می‌شد ولی رضا صالحی امیری وزیر میراث فرهنگی اواخر آذرماه سال 1403 نیز بار دیگر از این مسجد تاریخی دیدن کرده است. صالحی‌امیری که به منظور حضور در هشتمین نشست کشورهای مجمع تمدن باستانی به ارمنستان سفر کرده بود؛ در جریان بازسازی این بنا که متعلق به دوره قاجار است قرار گرفت.

دیدار رئیس‌جمهور ایران از این مسجد بار دیگر اهمیت دیپلماسی فرهنگی را برجسته ساخت و بر جایگاه مسجد کبود به‌عنوان پلی میان دو ملت تأکید کرد؛ اقدامی که می‌تواند زمینه‌ساز تقویت بیش از پیش روابط فرهنگی و مذهبی دو کشور باشد.

مسجد کبود ایروان که در قرن هجدهم میلادی به دستور حسین‌علی‌خان بنا شد، از مهم‌ترین یادگارهای معماری ایرانی اسلامی در قفقاز جنوبی به شمار می‌آید. مسجد کبود ایروان که به «مسجد آبی» نیز معروف است، یکی از مهم‌ترین بناهای اسلامی در ارمنستان و شهر ایروان است. معماری منحصربه‌فرد و کاشی‌کاری‌های فیروزه‌ای آن همواره مورد توجه پژوهشگران و گردشگران بوده و امروز به نمادی از همزیستی تاریخی و فرهنگی میان ایران و ارمنستان تبدیل شده است.

این مسجد دارای سه محراب بوده است که نشانگر حضور پیروان مذاهب مختلف در شهر و نیایش مسالمت آمیز آنهاست. کتیبه‌های سنگی مسجد نیز کار دست استادکاران اصفهانی است که به زیبایی روی آنها خطاطی شده است.

مسجد کبود ایروان از جمله مراکز متعلق به هویت اسلامی ایرانی است که تنها محل عبادت مسلمانان در پایتخت ارمنستان است و بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی آن را بین سال‌های 1375 تا 1379 خورشیدی با کمک معماران ایرانی بازسازی کرد.

زمانی قرار بود این بنا که به مدت 99 سال در اختیار ایران قرار گرفته؛ با همکاری دولت ارمنستان ثبت جهانی شود، ولی این وعده هم به فراموشی سپرده شد. در سال 95 محمد حسن طالبیان معاون میراث فرهنگی وقت گفته بود: بحث مرمت و ارسال پرونده مسجد کبود ایروان برای نامزدی میراث جهانی یکی دیگر از کارهایی است که پیرو این یادداشت همکاری به دنبال رسیدن به آن هستیم. جمع‌آوری اطلاعات مربوط به این مسجد، نقشه‌برداری و مستندسازی‌ها انجام شد و قرار است ایران به ارمنستان در زمینه مرمت مسجد کبود کمک کند، برنامه‌ریزی‌های اولیه انجام شد و منتظر تأمین اعتبار هستیم.

اکنون به دلیل رطوبت بخش‌های داخلی بنا و مشکلات نگهداری دچار آسیب‌های مختلف شده است. با این وجود این مسجد به همت رایزن فرهنگی ایران در ارمنستان محل برگزاری رویدادهای مختلف فرهنگی هنری، نمایشگاه دائمی صنایع دستی و کلاس‌های آموزش زبان فارسی است.