مسلم بن عوسجه؛ الگویی که امروز ما را از بحران‌ها عبور می‌دهد
مسلم بن عوسجه و یاران امام حسین (ع) نشان دادند که زمانی می‌توان جامعه‌ای پایدار و قوی داشت که افراد، منافع شخصی را فدای منافع جمعی و ارزش‌های الهی کنند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مسلم بن عوسجه، از یاران برجسته و وفادار امام حسین (ع) و عضو قبیله معتبر بنی کلب، یکی از چهره‌های شاخص نهضت عاشورا بود که با زندگی ساده، اخلاص در عمل و دوری از تجملات، جایگاهی ویژه در میان اصحاب امام داشت. نقش کلیدی مسلم بن عوسجه در جریان عاشورا، از همراهی و آمادگی سپاه امام گرفته تا جانفشانی در میدان نبرد و شهادتش نکاتی هستند که باید مورد بازخوانی قرار گیرند. همچنین سبک زندگی و منش او با تأکید بر توکل، اخلاص و ترجیح منافع جمعی بر فردی تحلیل شده و اهمیت گمنامی در مسیر حق نیاز به تحلیل دقیق دارد تا درس‌های ارزشمند زندگی این شهید والامقام برای شرایط امروز کشور و ضرورت ایثار، وفاداری و مقاومت در برابر تهدیدات داخلی و خارجی به دست آید و یادآور شود چگونه می‌توان از سیره ایشان برای حفظ وحدت، استقامت و عزت ملی الهام گرفت.
خبرگزاری تسنیم در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام علی جعفری، کارشناس و پژوهشگر مسائل دینی، به بررسی زوایایی از سیره و سبک زندگی مسلم بن عوسجه، به عنوان یکی از یاران برجسته و وفادار امام حسین (ع)، پرداخته است.
تحلیلی بر جایگاه و نقش کلیدی یار امام حسین (ع)
مسلم بن عوسجه چه جایگاهی در میان یاران امام حسین (ع) داشت؟
مسلم بن عوسجه از قبیله بنی کلب بود، یکی از قبایل مهم عرب که در تاریخ صدر اسلام و پس از آن نقش‌های متعددی داشتند. اطلاعات دقیق و گسترده‌ای درباره زندگی خانوادگی او در منابع تاریخی نیست، اما آنچه مشخص است، او شخصیتی معتقد، متواضع و دور از تجملات بوده است.
زندگی ساده و دور از شهرت او به خوبی نشان می‌دهد که ارزش‌های معنوی برایش در اولویت بودند. این سبک زندگی باعث شده بود که او در میان یاران امام حسین (ع) به عنوان فردی مورد اعتماد و بی‌ادعا شناخته شود.
درواقع مسلم بن عوسجه یکی از چهره‌های شاخص و برجسته در نهضت امام حسین (ع) بود که با وفاداری مثال‌زدنی‌اش به امام، به عنوان یکی از یاران ثابت‌قدم و وفادار شناخته می‌شود. او از کسانی بود که حتی جان خود را هم در راه حق و امامش فدا کرد و همین وفاداری باعث شده که یادش تا ابد در تاریخ ماندگار شود.
درباره نقش او در جریان واقعه عاشورا بگویید، در چه صحنه‌هایی نقش کلیدی داشت؟
مسلم بن عوسجه در بسیاری از منابع، به عنوان یکی از اولین کسانی شناخته می‌شود که در دفاع از امام حسین (ع) و آرمان‌های او وارد میدان شدند. او نقش بسیار فعالی در آماده‌سازی سپاه امام داشت و در روزهای محاصره کوفه و در کربلا، به ویژه در لحظات حساس نبرد، با شجاعت تمام در خط مقدم بود. روایت‌ها از ایثار او، مانند دفاع بی‌امان و جانفشانی در برابر دشمن، یادآور تعهد عمیقش به امام است. نکته مهم این است که مسلم بن عوسجه از کسانی بود که پیش از واقعه عاشورا، با امام حسین (ع) همراه شده و در سخت‌ترین شرایط نیز از ایشان جدا نشد. او نمونه بارز وفاداری و اخلاص در مسیر حق بود.
درس‌هایی از عاشورا؛ نقش خواص و ضرورت تبعیت از رهبرمبارزه دلیرانه در میدان نبرد هم نکته مهم دیگری در این باره است. در روز عاشورا، مسلم بن عوسجه در صفوف نخست رزمندگان قرار داشت و با شجاعت تمام در برابر لشکر دشمن ایستادگی کرد. حضور او در میدان جنگ، روحیه زیادی به یاران امام حسین (ع) می‌داد و نشان از ایثار و دلاوری او داشت.
یکی از صحنه‌های ماندگار و کلیدی از حضور او در عاشورا، لحظه‌ای است که به تنهایی و با دلی پر از شجاعت، به سمت سپاه دشمن یورش برد تا راه را برای امام حسین (ع) و یارانش باز نگه دارد یا دست کم دشمن را برای مدتی مشغول کند. این حرکت او یکی از جلوه‌های بارز ایثار و از خودگذشتگی در واقعه عاشورا محسوب می‌شود.
او در نهایت در جریان نبرد عاشورا به شهادت رسید. شهادت او یکی از لحظات تأثیرگذار واقعه بود که به خوبی نشان می‌دهد چگونه یاران امام حسین (ع) حاضر بودند جان خود را برای دفاع از حق و عدالت فدا کنند. این شهادت موجب افزایش روحیه و انگیزه در میان سایر یاران امام شد و به آنها درس پایمردی و ایستادگی آموخت.
الگوی وفاداری و مقاومت
شما به وفاداری مسلم بن عوسجه اشاره کردید. به نظر شما سبک زندگی و منش او چه ویژگی‌هایی داشت که باعث شد چنین وفاداری بی‌نظیری از خود نشان دهد؟
سبک زندگی مسلم بن عوسجه را می‌توان با دو شاخصه مهم توصیف کرد: اول «توکل عمیق و اخلاص در عمل» و دوم «ترجیح منافع جمعی و الهی بر منافع شخصی». او فردی بود که هیچ‌گاه به دنبال شهرت، منافع مادی یا جایگاه شخصی نبود. بلکه همیشه تلاش می‌کرد تا در گمنامی و خلوص، یاری امام زمان خود را به بهترین نحو ممکن انجام دهد. همین ویژگی باعث شده بود که او در جبهه حق تأثیرگذار باشد.
از گمنامی تا شهادت
چرا به نظر شما این تلاش مسلم بن عوسجه برای گمنامی اینقدر مهم بود؟
در نگاه اسلامی یکی از بزرگ‌ترین معیارهای موفقیت در مسیر حق، خلوص نیت و عدم جلب توجه به خود است. مسلم بن عوسجه با حفظ گمنامی، نماد عملی این آموزه بود. او نشان داد که یاری امام زمان یعنی فدا کردن همه چیز، از جمله نام و نشان شخصی.
این رویکرد باعث شد تا قیام عاشورا بر خلاف تمامی فشارها، سرپا بماند و در دل تاریخ ماندگار شود. این نوع زندگی و تلاش بی‌ادعا، در نهایت رمز پیروزی معنوی و جاودانگی قیام امام حسین (ع) بود.
با توجه به این توضیحات، مسلم بن عوسجه چگونه در عمل نشان داد که یاری امام را بر منفعت شخصی ترجیح می‌دهد؟
روایت‌های تاریخی و منابع معتبر نقل می‌کنند که مسلم بن عوسجه در مواقع سخت، همیشه حاضر بود به جای خود از جان خویش بگذرد.
در روز عاشورا، زمانی که میدان نبرد حساس‌ترین لحظاتش را پشت سر می‌گذاشت، او با تمام توان در خط مقدم بود، بدون اینکه هیچ فکر و دغدغه‌ای به حفظ جان خودش داشته باشد. این وفاداری و ایثارگری باعث شد تا نام او نه تنها به عنوان یک جنگجوی شجاع بلکه به عنوان یک الگوی معنوی در تاریخ ثبت شود.
درس‌های جاودانه مسلم برای مقاومت و ایستادگی امروز
چه درس‌هایی می‌توان از زندگی و منش مسلم بن عوسجه برای امروز ما گرفت؟
درس اصلی از زندگی مسلم بن عوسجه این است که در هر عرصه‌ای، اگر بخواهیم به موفقیت‌های پایدار برسیم، باید اخلاص، وفاداری و ترجیح ارزش‌های الهی بر منافع شخصی را سرلوحه قرار دهیم. در جامعه امروز که خیلی از افراد به دنبال شهرت و منافع زودگذر هستند، یادآوری سبک زندگی این شهید گرانقدر می‌تواند راهنمایی باشد برای داشتن زندگی با معنا و اثرگذار. همچنین تلاش برای گمنامی در مسیر خدمت به حق و دیگران، همان راز ماندگاری قیام عاشورا و ارزش‌های آن است.
با توجه به شرایط فعلی کشورمان و تهدیدهای خارجی، سبک زندگی این شهید کربلا چه درس‌هایی برای ما دارد؟
خیلی سؤال مهم و قابل تأملی مطرح کردید. سبک زندگی و منش مسلم بن عوسجه و به طور کلی شهدای کربلا، درس‌های بزرگی برای شرایط امروز ما دارد، به خصوص در مواجهه با تهدیدهای خارجی و چالش‌های داخلی.
از یک سو، اولویت دادن به منافع جمعی و الهی بر منافع شخصی مهم است. چون مسلم بن عوسجه و یاران امام حسین (ع) نشان دادند که زمانی می‌توان جامعه‌ای پایدار و قوی داشت که افراد، منافع شخصی را فدای منافع جمعی و ارزش‌های الهی کنند. در شرایط فعلی کشور ما نیز، وحدت و همدلی، فداکاری برای حفظ امنیت و استقلال کشور و نگاه فراتر از منافع فردی، اساس موفقیت و مقاومت است.
از سوی دیگر، پایبندی به اصول و ارزش‌ها حتی در سخت‌ترین شرایط اهمیت دارد، به طوری که وفاداری مسلم بن عوسجه به اصول عدالت، آزادی و حقانیت نمونه بارز است که چگونه باید در برابر فشارها و تهدیدها ایستاد. امروز هم حفظ ارزش‌های انقلاب اسلامی و مقاومت در برابر فشارهای خارجی نیازمند چنین استقامتی است.
شجاعت و از خودگذشتگی مسلم بن عوسجه هم در مقابل لشکر بزرگ دشمن، الگویی است که به ما می‌آموزد نباید از تهدیدهای خارجی هراس داشت، بلکه باید با شجاعت و اراده قوی مقابل آن ایستاد.
تقویت روحیه ایثار و همبستگی ملی نیز نکته بسیار مهمی است. به طوری که مسلم بن عوسجه روحیه ایثار داشت. این یعنی فرد خودش را برای نجات و رشد جامعه فدا می‌کند. در شرایط کنونی، تقویت این روحیه در میان مردم و مسئولان، به حفظ انسجام و قدرت کشور کمک می‌کند.
شناخت درست از حق و باطل و انتخاب مسیر درست نیز باید مد نظر باشد. یکی از پایه‌های موفقیت مسلم بن عوسجه، شناخت دقیق از حق و باطل بود. در شرایط پیچیده امروز، آگاهی و بصیرت سیاسی و فرهنگی اهمیت زیادی دارد تا جامعه بتواند مسیر درست را انتخاب و حفظ کند.
درواقع سبک زندگی و منش شهید مسلم بن عوسجه به ما یاد می‌دهد که برای عبور از بحران‌ها و تهدیدها، باید همه ما چه در جایگاه فردی و چه اجتماعی پایبند به اصول و ارزش‌های الهی باشیم، منافع جمعی را مقدم بر منافع شخصی بدانیم و با شجاعت و ایثار، در مسیر حفظ امنیت و عزت کشور گام برداریم.