مصائب مهاجرت غیرقانونی در «زمزمه‌های گمشده در دوردست»

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، مراسم رونمایی از مستند زمزمه‌های گمشده در دوردست به کارگردانی منصور فروزش و تهیه‌کنندگی سیدمهدی دزفولی روز گذشته دهم مرداد در معاونت فضای مجازی، هنر و رسانه استان قم برگزار شد.

در این مراسم که اجرای آن برعهده عباس کریمی بود، هادی نائیجی فیلمساز، منصور فروزش و سیدمهدی دزفولی کارگردان و تهیه‌کننده اثر حضور داشتند.

عباس کریمی در ابتدای نشست با اشاره به این‌که منصور فروزش را سال‌ها است می‌شناسد و با سلیقه و شیوه فیلمسازی‌اش آشناست، بیان کرد: «زمزمه‌های گمشده در دوردست به نوعی درباره مصائب مهاجرت غیرقانونی و کاملا گویای این مساله است. همچنین ساختار فیلم، ژورنالیستی به معنای مشاهده‌گر است یعنی اگر بخواهیم به مستندی نگاه کنیم که یکسری اطلاعات در اختیارمان قرار می‌دهد، باید بگوییم اثری مشاهده‌گر و ژورنالیستی است.»

وی ادامه داد: «در این نوع مستند فیلمساز دنبال ساختار دراماتیک و سینمایی نیست و بیشتر علاقه‌مندست که اطلاعاتی در اختیار مخاطب قرار بدهد که این باعث می‌شود دیدگاه خبرنگاری یا ژورنالیستی از این منظر داشته باشد.»

این منتقد تاکید کرد: «بنابراین اگر مخاطبی دنبال نماد بوده اما آن را پیدا نکرده، به این دلیل است که کارگردان نخواسته است یک اثر دراماتیک سینمایی بسازد. در حقیقت این اثر روایت دارد اما داستان نه. هرچند به نظر من اگر یک مواردی به کار اضافه می‌شد، اثر بهتری از آب درمی‌آمد.»

کریمی با بیان اینکه زمزمه‌های گمشده در دوردست کار گویا و ارزشمندی‌ست، مطرح کرد: «شاید اگر برخی از صحنه‌ها حذف و یا صحنه‌هایی اضافه می‌شد، اثر عمیق‌تری به وجود می‌آورد. همچنین باید بگویم این اثر درباره اینکه مهاجرت خوب است یا بد، صحبت نکرده و فکر می‌کنم اگر قیاسی صورت می‌گرفت و دوربین از کسانی که در شهر زندگی می‌کنند، تصاویری را نشان می‌داد، فیلم تاثیرگذارتر می‌شد.»

وی با بیان اینکه در ده سال اخیر روی پدیده مهاجرت در فیلم‌های غربی، اروپایی و هالیوودی به شدت کار می‌شود تا نگاه مردم به مهاجران تغییر کند، اظهار کرد: «ساخت چنینی فیلم‌هایی به خودی خود بسیار ارزش دارد و ما را با پدیده‌هایی آشنا می‌کند که خودمان آن را تجربه نکرده باشیم.»

این منتقد درباره نام فیلم تصریح کرد: «به خودی خود اسم خوبی برای این مستند انتخاب شده اما نامی شاعرانه است در حالی که زمزمه‌های گمشده در دوردست مستندِ مستقیمِ ژورنالیستی است.»

عباسی در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: «از سوی دیگر شروع و پایان مستند به نظرم مناسب و خوب بود اما تصور می‌کنم فیلم اگر کارگردان راوی اثر بود، از نظرم جالب می‌شد و به نوعی جهت‌گیری مستند را می‌رساند چراکه زمزمه‌های گمشده در دوردست مشاهده‌گر است و نمی‌دانیم موضوع مهاجرت را رد می‌کند یا نه. یعنی معتقدم اگر جهت‌گیری به واسطه راوی بازتر و متمرکزتر می‌شد، بهتر بود.»

در ادامه منصور فروزش کارگردان اثر نیز در سخنانی عنوان کرد: «درباره این مستند بسیار می‌توان صحبت کرد به این دلیل که یکسری اتفاقات برآیند مشاهداتی است که من داشته‌ام و خواستم آن را با دیگران به اشتراک بگذارم.»

وی افزود: «منظور من در این مستند از مهاجرت غیرقانونی، بحث پناهندگی‌ست که موضوعی تو در تو و پُر از اتفاقات مختلف است. من اولین دفعه‌ای که با این مساله مواجه شدم، زمانی بود که سوری‌ها و افغانستانی‌ها به اروپا مهاجرت کرده بودند و من در سفرهایمان با آن‌ها آشنا شدم. یعنی بسیار اتفاقی افرادی را می‌دیدم که در کمپ‌ها زندگی می‌کنند. این مساله برایم تبدیل به یک دغدغه شد که چه اتفاقی در حال رخ دادن است و دوست داشتم آن را کشف کنم و برای آن باید دوربین همراهم می‌بود.»

کارگردان زمزمه‌های گمشده در دوردست تصریح کرد: «معتقدم مستند ژورنالیستی نیست اما می‌توان پذیرفت فیلم قضاوت نکرده است. همچنین باید بگویم مشاهده‌گری این اثر یک علت دارد اینکه به دنبال اعتبار مالی و سینمایی نبودم و نیستم. از سوی دیگر مواردی می‌توانست در این مستند بیشتر باشد اما باید به مسایلی می‌پرداختیم که قابل درک بود و مخاطب قانع می‌شد. شاید 50 درصد راش‌هایی که گرفتیم، نتوانستیم در این اثر استفاده کنیم و درباره آن حرف بزنیم.»

فروزش با اشاره به اینکه کمپی که مخاطب در مستند با آن روبه‌روست، فضایی پُرتنش و سیاه داشت و هرچه قدر سانسور صورت می‌گرفت کم بود، مطرح کرد: «من با مشاهده‌گری به دنبال این بودم که مخاطب ببیند چه اتفاقی در این کمپ‌ها در حال رخ دادن است. شخصا احساس می‌کنم این مشاهده برای خودم قانع‌کننده بوده است و امیدوارم تاثیرگذار هم باشد. همچنین باید بگویم در این اثر، فیلمساز نبودم بله دوربین دست گرفتم تا آنچه را که تاکنون نمایش داده نشده است، به تصویر بکشم.»

هادی نائیجی فیلمساز دیگر سخنران مراسم بود که در سخنانی اظهار کرد: «من منصور فروزش را از قاب‌بندی عکس‌های اینستاگرامی می‌شناختم اما در همان قاب‌بندی متوجه شدم که ایشان می‌داند ترکیب‌بندی‌ها را در خدمت چه چیزی به کار بگیرد و گرافیک، رنگ و نور و حس و حال می‌داند.»

وی ادامه داد: «هرجا که منصور فروزش با غیرانسان طرف است، مخاطب با یک فیلمساز کاملا کاربلد روبه‌رو می‌شود و هرجا ایشان با انسان برخورد می‌کند، از آنجا که انسان پُر از آشفتگی‌ست، ایشان تبدیل به عضو خانواده‌ای می‌شود که با دوربین تصاویر را ثبت می‌کند. من از اینجا فهمیدم که با فیلمساز بزرگی طرف هستم که متوجه می‌شود کوچکترین دخالتی اثرش را نابود می‌کند.»

این فیلمساز ادامه داد: «همچنین به این نتیجه رسیدم که اگر فیلمساز در این سن تصمیم بگیرد در موقعیتی که با آن مواجه می‌شود، از هر آنچه بلد است، دست بکشد یعنی قوی است. شاید بد نباشد بگویم بسیاری از آثار فیلمسازان به دلیل سوادشان نابود می‌شود.»

نائیجی تاکید کرد: «فریم به فریم لحظاتی که منصور فروزش به عنوان کارگردان با سوژه‌های زمزمه‌های گمشده در دوردست روبه‌رو می‌شود، بازی از سوی آن‌ها اتفاق نمی‌افتد و باید بگویم روایت کارگردان برای من تکان دهنده بود.»

وی ادامه داد: «همچنین معتقدم کمترین دخالت فضا، مستند را تبدیل به اثری خوب کرده است و اگر دخالتی صورت می‌گرفت قطعا با اثر خوبی روبه‌رو نبودیم. لازم است روی این نکته تاکید کنم که اگر تماشاگر ذره‌ای اتفاقات فیلم را باور نکند، از دست می رود.»

وی یادآور شد: «مخاطب می‌تواند بگوید زمزمه‌های گمشده در دوردست طولانی است اما این مستند در یک دست‌نخوردگی هوشمندانه فیلمساز متولد شده است البته شاید این اتفاق حاصل جبر سوژه است و اگر کارگردان به ذهنش رجوع کند ممکن است به این نتیجه برسد که هیج انتخابی جز این نداشته است.»

این فیلمساز در پایان خاطرنشان کرد: «شاید بتوان گفت تمام چیزهایی که یک فرد آن را شلختگی می‌نامد، من اوج هنر این اثر می‌دانم که تدوینگر در تدوین هوشمندانه از آن نترسیده و حس تماشاگر را در باورپذیری بهم نریخته است. یک‌جور شلختگی در پس فضای جبرگونه است که به زبان هنر تبدیل می‌شود.»

سیدمهدی دزفولی تهیه‌کننده مستند «زمزمه‌های گمشده در دوردست» آخرین سخنران این مراسم بود که در سخنانی مطرح کرد: سال 99 بود که منصور فروزش درباره پروژه با من صحبت کرد. آن زمان تولید این مستند انجام شده و کار در مرحله تدوین بود که من به تیم پیوستم.

وی افزود: «مستند 60 دقیقه‌ای زمزمه‌های گمشده در دوردست که محصول مرکز مستند و تلویزیونی سوره است، پیش از این در بخش جنبی پانزدهمین جشنواره بین‌المللی «سینماحقیقت» و بخش مستند زیر ذره‌بین سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر حضور داشته است. این مستند همچنین در بازار بین‌المللی فیلم «کَن» که همزمان با هفتاد و پنجمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم «کَن» برگزار شد، حضور داشت و در کل بازخورد خوبی از مخاطبانی که آن را تماشا کرده‌اند، گرفته است.»

تهیه‌کننده اثر با بیان اینکه سوژه این مستند دغدغه کارگردان بود که به عنوان یکی از 5 مساله مهمی که ایران با آن مواجه است، بپردازد، تصریح کرد: «مهاجرت تبدیل به مساله‌ای جدی برای ما شده است. طبق آنچه که من از آمار متوجه شدم، از سال 80 تا سال 99، 37.2 درصد المپیادی‌ها، 25.5 درصد از مشمولان بنیاد ملی نخبگان و 15.4 درصد رتبه‌های یک تا هزار کنکور سراسری مهاجرت کرده‌اند.»

دزفولی افزود: «مساله‌ای که ما در این مستند بدان پرداختیم، مساله مهمی است که در یک دهه اخیر کسی به این شکل بدان نپرداخته است. ایران جزو ده کشوری است که بدون دخالت عوامل مختلف مانند جنگ‌های داخلی و خارجی آمار مهاجرت بالایی دارد و ما صرفا به دلیل مشکلات اقتصادی به این وضعیت دچار شدیم.»

وی در پایان خاطرنشان کرد: «زمزمه‌های گمشده در دوردست بدون پیش‌داوری و سوگیری، واقعیت مهاجرت غیرقانونی را نشان می‌دهد و بدون لکنت زبان حرفش را می‌زند که تصور می‌کنم در بیان موفق بوده است.»

57247