ممکن است ساختار "تراموا" در تهران تغییر کند

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، راه‌اندازی تراموا در تهران خبری بود که در جریان امضای تفاهم‌نامه شهرداری تهران و وزارت دفاع در چند روز گذشته به گوش تهرانی‌ها رسید و به یکی از موضوعات پربحث در حوزه شهری تبدیل شد چراکه امضای این تفاهم‌نامه عملاً تحقق آن را جدی‌تر کرد.

به‌کارگیری تراموا به عنوان یک قطار ریلی سبک می‌تواند ضمن تغییر چهره شهر، خدمتی نوین در حوزه حمل و نقل عمومی به شهروندان تهرانی باشد، اما زمانی یک طرح قابل دفاع خواهد بود که مطالعات و پیوست اجتماعی قوی داشته باشد و شتاب‌زده اجرایی نشود.

اگرچه هنوز بررسی دقیق این طرح در شورای شهر تهران آغاز نشده و باید نظر اعضای شورای شهر درباره مطالعات و کارایی آن جلب شود تا مرحله نخست برای اجرای تراموا طی شود، اما برای دریافت برخی از پرسش‌های موجود درباره اجرای این طرح با حجت‌الاسلام سید محمد آقامیری؛ نایب‌رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران گفت‌وگو کردیم که مشروح آن تقدیم مخاطبان تسنیم می‌شود:

تسنیم: اگر حمل و نقل عمومی در تهران را یک شبکه در نظر بگیریم، ورود تراموا می‌تواند به عنوان نقش مکمل در این شبکه عمل کند اما در حال حاضر شبکه حمل و نقل تهران با مشکلاتی مواجه است؛ مترو به بیش از 1500 دستگاه واگن نیاز دارد و اتوبوسرانی با کمبود ناوگان، وضعیتی بحرانی دارد، آیا در این شرایط ورود تراموا می‌تواند به بهبود اوضاع کند یا شهر را با چالش روبه رو خواهد کرد؟

شاید در حوزه اتوبوسرانی وضعیت خوبی نداشته باشیم؛ اما در حوزه مترو نسبت به توان و امکانات موجود تا حدودی وضعیت مناسبی وجود دارد، اگرچه توقع بیش از این است و افزایش ظرفیت این ناوگان می‌تواند در افزایش مسافران نقش ایفا کند، اما فعلا به دلیل کمبود واگن تحقق آن مشکل است.

با این حال قراردادی که چندین سال روی زمین مانده بود را در این دوره از مدیریت شهری تهران احیا کردیم و بر اساس توافقی که با دولت داشتیم واریز پیش‌پرداخت اولیه انجام شد، بر این اساس از یک‌سال آینده شاهد ورود تدریجی واگن‌های مترو خواهیم بود؛ قرارداد مذکور برای ورود 630 واگن بود که این رقم را به 790 دستگاه افزایش دادیم و شرکت طرف قرارداد نیز متعهد شد از یک‌سال دیگر واگن‌ها را ارائه دهد.

تسنیم: در چه بازه زمانی قرار است 790 واگن به ناوگان مترو تحویل داده شود؟

شرکت سازنده 5 سال زمان را اعلام کرده اما در حال رایزنی برای دریافت 3 ساله 790 واگن هستیم. مهم این است که از یک‌سال آینده وضعیت مترو با ورود تدریجی واگن‌ها بهتر خواهد شد. علاوه بر این قرار است 213 دستگاه واگن ملی نیز طبق قراردادی که با شرکت مپنا منعقد شده، به ناوگان افزوده شود.

تسنیم: انتظار برای ورود واگن‌های ملی که 85 درصد از تولید آن داخلی‌سازی شده هم طولانی شد، در حالی که این انتظار وجود داشت که بتوانیم در زمان کوتاه‌تری از آنها بهره‌مند شویم.

بله متأسفانه تزریق مالی برای تحقق این امر انجام نشد و با عدم پشتیبانی از شرکت واگن سازی داخلی، رها شد اما در این دوره مدیریت شهری هم به این امر بودجه تخصیص دادیم و هم زمینه دستیابی به 790 دستگاه واگن را تسریع بخشیدیم.

علاوه بر این 40 واگن مترو که در حال خارج شدن از رده بودند را اورهال کردیم و 160 دستگاه دیگر را اورهال و به ناوگان مترو اضافه می‌کنیم.

بنابراین می‌توان گفت طی 3 سال آینده 1200 واگن به ظرفیت 1200 واگن فعلی اضافه می‌کنیم و تعداد واگن‌ها را 2 برابر افزایش می‌دهیم که یک جهش خوب در حوزه مترو محسوب می‌شود در صورتی که 1200 واگن فعلی طی 20 سال به مترو افزوده شد.

در حوزه اتوبوسرانی نیز آقای قالیباف در سال 1396 حدود 3800 دستگاه اتوبوس به مدیریت شهری دوره پنجم تحویل داد اما در شهریور 1400، 1800 دستگاه اتوبوس به مدیریت فعلی شهری تهران تحویل داده شد که در ادامه مشخص شد 880 دستگاه از آنها فعال است با این حال اکنون تعداد اتوبوس‌های فعال را به حدود 2700 دستگاه اتوبوس ارتقا دادیم که بخشی از آن از طریق اورهال و بخشی دیگر از طریق خرید اتوبوس انجام شد.

طبق برنامه تنظیم شده نیز تاکنون قرارداد تولید 2500 دستگاه اتوبوس با شرکت‌های داخلی منعقد شده و چشم‌انداز ما این است که طی 4 سال تعداد اتوبوس ها را به 7500 دستگاه اتوبوس افزایش دهیم. اگر تعداد اتوبوس ها را به 5000 دستگاه اتوبوس نیز افزایش دهیم هم یک جهش و رکورد در حوزه اتوبوسرانی محسوب می‌شود زیرا هیچ زمانی این تعداد اتوبوس در اختیار تهران نبوده است.

مضاف بر اینکه تهران امروز 10 هزار اتوبوس نیاز دارد، بر همین اساس ممکن است در برنامه‌های آتی تعداد دیگری اتوبوس به 7500 دستگاه اتوبوس مذکور اضافه کنیم زیرا شرکت‌های داخلی را به خوبی پشتیبانی می‌کنیم و شرکت‌هایی که خط تولیدشان تعطیل شده بود با پیش پرداخت شهرداری تهران، عملا دوباره فعال شده‌اند که امیدواریم بتوانیم آنها را فعال نگه داریم و ظرفیت تولید آنها نیز افزایش یابد و به 10 هزار دستگاه اتوبوس دست یابیم.

چشم‌انداز 3 تا 4 ساله ما این است که تهران را به ظرفیت خوبی در حوزه حمل و نقل عمومی برسانیم، زیرا در حال حاضر 70 درصد سفرهای درون‌شهری با حمل و نقل شخصی و 30 درصد با حمل و نقل عمومی صورت می‌گیرد در حالی که این رقم باید کاملاً برعکس باشد.

تسنیم: شرط تحقق این وضعیت توسعه حمل و نقل عمومی است.

دقیقاً؛ اگر این اتفاق بیفتد وضعیت آلودگی هوای شهر تهران نیز به شدت کاهش می‌یابد و به سمت هوای سالم می‌رویم. تعداد قابل توجه روزهای آلوده در تهران متأسفانه محصول کم کاری در بخش حمل و نقل عمومی است که در دوره‌های گذشته رخ داده است، اما در این دوره فعالیت مدیریت شهری 40 درصد بودجه شهر تهران را به حمل و نقل عمومی اختصاص دادیم و در راستای توجه به این حوزه روی مدهای دیگر حمل و نقل نیز فکر می‌کنیم که یکی از آنها تراموا و برقی کردن اتوبوس‌هاست.

طبق مطالعات صورت گرفته، ممکن است تراموا به صورت ریلی نباشد و برای حرکت آن از چرخ‌های لاستیکی استفاده شود. برای تأمین برق آن نیز از خطوط شبکه‌ای عنکبوتی (یکی از انواع سیستم‌های انتقال برق) استفاده نشود بلکه از ایستگاه‌های شارژ القایی یا وایرلس استفاده شود و امکان شارژ داشته باشد. اگر از طریق شرکت‌های تولیدی و مطالعاتی مربوطه، چنین امکانی فراهم شود می‌توانیم آن را در سراسر تهران به کار بگیریم زیرا دیگر به ریل و شبکه کابل‌کشی نیازی نیست.

تسنیم: یعنی قرار است در ساختار تراموا تغییر ایجاد شود و متناسب با نیازمان آن را بازطراحی کنیم؟

دقیقاً همینطور است؛ در این صورت با مشکلات و مسائلی که کشورهای دیگر مواجه هستند، روبه‌رو نخواهیم شد زیرا بالاخره ایجاد ریل برای حرکت تراموا محدودیت‌هایی ایجاد می‌کند.

تسنیم: در این صورت تأمین واگن هایی که قرار است به صورت خاص برای تهران طراحی شود، هزینه‌ها را افزایش می‌دهد؟

بله هزینه را افزایش می‌دهد اما قدرت مانور را هم بیشتر می‌کند. ضمن اینکه به طور کلی ما به دنبال انتقال فناوری وسایل حمل و نقلی نیز هستیم.

تسنیم: یعنی قرار است آنها را بومی‌سازی کنیم؟

بله؛ شرکت‌هایی داخلی دانش‌بنیان به دنبال انتقال فناوری از جمله درباره تولید 213 واگن مترو هستند در واقع قرار است در آینده شهرداری تهران از طریق شرکت واگن‌سازی و شرکت‌های دانش‌بنیان به توان تولید داخلی واگن برسند چراکه که سایر شهرهای کشور نیز خریدار این واگن‌ها خواهند بود و این امر می‌تواند به یک درآمد پایدار برای شهرداری تهران تبدیل شود.

تسنیم: آنچه درباره تغییر ساختار تراموا اشاره کردید چقدر به قطعیت نزدیک است؟

همه این موارد بحث های مطالعاتی و ایده است که البته قابلیت اجرا دارد یعنی با توجه به فناوری‌هایی که در دنیا وجود دارد استفاده از برق القایی و چرخ لاستیکی بسیار راحت شده است.

تسنیم: آیا درباره اجرای تراموا همه جوانب امر سنجیده شده است؟ با توجه به اینکه سرمایه‌گذاری اولیه برای راه‌اندازی تراموا زیاد است آیا میزان جا به جایی مسافر با تراموا در مقایسه بی آر تی رقم بالاتری خواهد بود که بتوان گفت استفاده از این مد، به صرفه‌تر است؟

ما برای اجرای این طرح از بخش خصوصی استفاده می‌کنیم و فعلاً برای شروع کار به مجوز شورای شهر، انجام مطالعات تکمیلی و مصوبه شورای عالی ترافیک نیاز است.

تسنیم: آیا طبق نگاهی که مدیریت شهری به تراموا دارد، شاهد توسعه آن در شهر خواهیم بود یا قرار است در یک سری نقاط محدود به آن دسترسی داشته باشیم؟

ما از یک نقطه شروع می‌کنیم و بعد از بررسی و دریافت بازخوردهای آن و همچنین توجه به نکات مثبت و منفی، در نقاط دیگر نیز از آن بهره‌مند خواهیم شد اما به طور کلی حرکت شهرداری به سمت استفاده از ناوگان حمل و نقل برقی یک سیاست‌گذاری قطعی و مثبت است.

تسنیم: آیا احتمال دارد اجرای این طرح منجر به شکست شود؟

اشکال ندارد ممکن است این را انجام بدهیم فرض محال که محال نیست برفرض بگویند آنطور که می‌خواستیم جواب نداد طرح‌های دیگر کار می‌کنیم و بن بستی وجود ندارد.

تسنیم: در این صورت انجام کار هزینه زیادی روی دست شهر می‌گذارد.

اولاً که بخش خصوصی این کار را انجام می‌دهد و هزینه روی دست شهر و شهرداری نمی‌گذارد، دوم اینکه تا بحث مطالعات کامل نشود و به این نتیجه نرسد که درآمد مکفی دارد یا خیر هرگز برای آن سرمایه‌گذاری نمی‌کند.

رویکرد کلی ما این است که به سمت استفاده از اتوبوس‌های برقی حرکت کنیم و تراموای برقی با مشخصاتی که به آن اشاره کردم هم جزو رویکردهای مثبت مدیریت شهری است.

برقی‌سازی خودروها در سطح شهر تهران هم در بخش عمومی و هم خصوصی، یکی از راه‌های نجات اصلی ما از آلودگی هوای شهر تهران است؛ از سوی دیگر توسعه موتورسیکلت‌های برقی نیز در کاهش آلودی هوا خیلی تاثیر دارد چراکه هر موتورسیکلت معادل چهار خودروی سواری آلودگی ایجاد می‌کند بنابراین باید به سمت برقی کردن آنها حرکت کنیم.