موانع اجرای عدالت در نظام آموزشی کشور

دبیر کل شورای عالی آموزش و پرورش گفت: کسانی که سند تحول آموزش و پرورش را نوشتند فکر نمی‌کردند که هر سال مسئولان اجرایی نظام آموزشی تغییر می‌کنند و ثباتی ندارند که سند را اجرایی کنند.

به گزارشخبرنگار مهر، به دنبال انتشار اطلاعات جدید در مورد پذیرفته شدگان کنکور امسال که حدود هشتاد درصد رتبه‌های زیر سه هزار از دهک‌های بالای درآمدی هستند؛ محمود امانی طهرانی دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش در نشست خبری امروز به عدم تحقق عدالت در نظام آموزشی اشاره کرد و گفت: چالش همه نظام‌های آموزشی جهان دو بحث عدالت و کیفیت است. اخیراً یک چالش دیگری هم به نظام‌های آموزشی جهان اضافه شده است که به آن چالش مشروعیت می‌گویند. این چالش بیشتر در مقاطع بالاتر برای دانش‌آموزان پیش می‌آید. در تحقق عدالت، زمانی می‌توانیم بگوییم که عدالت وجود دارد که اگر دو دانش آموز را به صورت تصادفی انتخاب و با یکدیگر مقایسه کنیم فارغ از جنسیت و محیط زندگی، با هم بهره آموزشی برابری از نظام آموزشی داشته باشد.

وی با طرح این سوال که آیا در ایران این عدالت محقق شده است گفت: ایران در واکسیناسیون اطفال عدالت را محقق کرده است. به این معنی که هر کودکی فارغ از اینکه در چه شهر و روستایی زندگی می‌کرد؛ واکسن فلج اطفال را به میزان درست و اندازه استفاده کرد. اگر واکسن به میزان کافی نبود؛ نمی‌توانستیم دوز واکسن را کم کنیم تا به همه واکسن برسد.

به دلیل کمبود مدرسه و معلم، به جای اینکه تعداد مدارس را بیشتر کنیم تصمیم گرفتیم که مدارس را دو نوبته کنیم.

امانی طهرانی با اشاره به تراکم بالای دانش آموز در مدارس گفت: دانش آموز باید در دوره ابتدایی 25 ساعت، در دوره متوسطه اول 30 ساعت و در دوره متوسطه دوم 35 ساعت در هفته آموزش ببیند. وقتی مدارس هنوز دو نوبتی هستند عدالت نقض می‌شود. انگار ما آمدیم و همان دوز واکسن فلج اطفال را نصف کرده ایم. کودک باید صبح زود از خواب بیدار شود و به مدرسه برود نه اینکه ناچار شود تا دیر هنگام در مدارس باشند. ما به دلیل کمبود مدرسه و معلم ناچار شدیم این گونه عمل کنیم، به جای اینکه تعداد مدارس را بیشتر کنیم تصمیم گرفتیم که مدارس را دو نوبته کنیم.

تراکم بالای دانش آموز در کلاس عین بی عدالتی است

دبیر کل شورای عالی آموزش و پرورش افزود: این شورا مصوب کرده است که نهایت تعداد دانش آموزان در مدارس ابتدایی باید 26 نفر باشد اما گزارش‌هایی داریم که کلاس‌هایی با 45 نفر در مقطع ابتدایی تشکیل می‌شود. این عین بی عدالتی است. تماس چشمی، اتصال فردی معلم با هر یک از دانش آموزان کاهش می‌یابد و دانش آموزان با کمبود امکانات بهداشتی و سرویس بهداشتی تمیز مواجه می‌شوند.

وی با تاکید بر اینکه ما باید واقعیات نظام آموزشی را در نظر بگیریم و بر مبنای این واقعیت مسیر پیشرفت را ببینیم؛ گفت: در سال 98 بر اساس نظر سازمان نوسازی مدارس با 98 هزار میلیارد تومان می‌توانستیم فضای آموزشی مناسب و برابر را طبق سند تحول ایجاد کنیم در حالی که همان سال بودجه سازمان نوسازی مدارس 3 هزار میلیارد تومان بود. تحقق عدالت با رصد و بهبود همین موارد ملموس و محسوس صورت می‌گیرد. ما باید مؤلفه‌های عدالت را استخراج کنیم و قیمت رسیدن به هر یک از این مؤلفه‌ها را به دست بیاوریم.

امانی طهرانی خاطر نشان کرد: جداسازی‌ها عمدتاً سیاستی متضاد با عدالت محسوب می‌شوند اما در کره جنوبی نوعی از آموزش نخبگانی وجود دارد که به نوعی، جداسازی صورت می‌گیرد. با مشاهده حضوری از این کشور دریافتیم که در این کشور پرورش نخبگی وجود دارد نه جداسازی نخبگانی. همه دانش آموزان فرصت پرورش نخبگی را دارند و فضای رشد در بسترهای مختلف برای همه دانش آموزان عرضه می‌شود. سپس از سال نهم تحصیل دانش آموزانی که در عرصه علم نخبگی نشان دادند در مدارس متفاوتی تحصیل می‌کنند که در عرصه علم وضع پیشرفته‌تری دارند اما دانش آموزان دیگر در بسترهای دیگر رشد می‌کنند. در حالی که در کشور ما جداسازی برای این صورت می‌گیرد که به برخی از دانش آموزان بخواهیم امتیاز مضاعفی بدهیم و همین موضوع موجب تحت تأثیر قرار گرفتن عدالت آ موزشی می‌شود.

وی با طرح این سوال که اجرای سند تحول به چه معناست؛ گفت: قطعاً تحقق سند تحول به مطلوبیت وضع دانش آموزان متکی است. چرا این سند به خوبی اجرایی نشده است؟ زیرا کسانی که سند تحول آموزش و پرورش را نوشتند فکر نمی‌کردند که هر سال مسئولان اجرایی نظام آموزشی تغییر می‌کنند و ثباتی ندارند که سند را اجرایی کنند. برای اجرای سند باید خیلی از اقدامات را انجام دهیم اما در قدم اول باید یک تیم پنج تا ده نفره از افراد حقیقی را داشته باشیم که به عنوان هسته مرکزی، اداره راهبردی نظام آموزشی را به مدت اجرای دو برنامه توسعه، به عهده داشته و این فرصت را داشته باشند که نظام آموزشی را به لحاظ اجرای سند بهبود بخشند.

دبیر کل شورای عالی آموزش و پرورش با اشاره به اینکه دولت سیزدهم با شعار مردمی سازی دولت بر سرکار آمد گفت: امروز می‌بینیم که ثبات در مدیریت نیست و همین موضوع باعث شده است که مردم نشانی از عمل به وعده‌ها را نبینند. بر اساس آمار سال تحصیلی 1400- 1401، 67 درصد دانش‌آموزان کشور در کلاس‌های نامناسب با تراکم بالا تحصیل می‌کنند. وقتی وزیری در کار خود ثبات ندارد و عوض می‌شود؛ طبیعی است که به این موضوع که نیازمند طی یک فرایند طولانی دارد بی توجه خواهد بود.

وی در خصوص برخی از انتقادها به شورای عالی آموزش و پرورش بابت بی توجهی به عدالت آموزشی گفت: شورای عالی آموزش و پرورش مدیر نظام آموزشی کشور نیست. مدیر نظام آموزشی وزارت خانه آموزش و پرورش است همچنان که مسئولیت اداره کشور با دولت است. اگر شورای عالی پای خود را در میدان اجرا بگذارد اصولاً کارها با چالش مواجه می‌شود.

دبیر کل شورای عالی آموزش و پرورش با انتقاد از حجم بالای وظایف محموله بر دوش وزارت آموزش و پرورش گفت: برخلاف سایر نظام‌های آموزشی دنیا، ما چهار بار را بر این وزارت خانه تحمیل کردیم در حالی که ساخت مدرسه، چاپ کتاب و تربیت معلم مأموریت‌هایی است که در کشورهای دیگر خارج از وظایف نظام آموزشی است. و این بارهای اضافه آموزش و پرورش را در رسیدن به اهداف خودش باز می‌دارد. برای مثال طرح شهید همت برای تحصیل دانش آموزان جامانده از تحصیل اقدام خیلی خوبی است اما برای رصد و آموزش کودکان محروم از تحصیل به یک طرح صد برابری نیاز داریم.

امانی طهرانی خار نشان کرد: ما در شورای عالی آموزش و پرورش از دو جنبه به عدالت مورد توجه در سند تحول پرداختیم. یکی اینکه در سطوح بالای مدیریتی مکاتباتی ارائه کردیم و دیگری اینکه در کانون‌های مدارس روشنگری کردیم. البته با تحقق این امر فاصله داریم. ما اقدامات ناموفق در نظام آموزشی زیاد داریم که موجب شده است خیلی‌ها فکر کنند آموزش و پرورش قابل اصلاح نیست. در حالی که معتقدیم صد در صد می‌توانیم در نظام آموزشی با همین امکانات موفق شویم به شرط آن که از مسیرهای تعیین شده حرکت کنیم.