موج تازه اعتراضات ضداقتدارگرایی در آمریکا

گروه آنلاین روزنامهدنیای اقتصاد - محمدامین مکرمی؛ ایالات متحده در یکی از پرتنش‌ترین روزهای سیاسی سال شاهد حضور میلیون‌ها معترض در خیابان‌های تمام 50 ایالت بود؛ تجمعاتی که تحت عنوان کارزار «نه به پادشاه» برگزار شد و مستقیما اقتدارگرایی رو‌به‌گسترش دونالد ترامپ را هدف قرار داد. شرکت‌کنندگان در این تجمعات با شعار «آمریکا پادشاه ندارد» هشدار دادند که ساختار دموکراتیک کشور در حال لغزش به سمت تمرکز قدرت و تضعیف نهادهای نظارتی است. بر اساس گزارش گاردین، این دومین موج گسترده این جنبش پس از تظاهرات ماه ژوئن محسوب می‌شود که یکی از بزرگ‌ترین روزهای اعتراضی تاریخ معاصر آمریکا بود.

این اعتراضات در شرایطی صورت می‌گیرد که تنها شش ماه پیش، حزب دموکرات پس از شکست‌های انتخاباتی در کاخ سفید و کنگره، فاقد استراتژی موثر برای مقابله با جریان ترامپیسم به نظر می‌رسید. اما اکنون به تعبیر برخی کارشناسان، دموکرات‌ها «ستون فقرات خود را بازیافته‌اند». حضور میلیونی معترضان در شهرهایی چون واشنگتن، شیکاگو، نیویورک، آتلانتا و لس‌آنجلس، نشانه‌ای از احیای بسیج اجتماعی و نگرانی عمیق نسبت به آینده دموکراسی است.

در شیکاگو، گزارش رسانه‌های محلی از حضور چشمگیر معترضان حکایت داشت و شمار آنان تا حدود 100 هزار نفر تخمین زده شد. بخش عمده‌ای از تجمع‌کنندگان با پلاکاردهایی در دست، سیاست‌های دولت فدرال در قبال مهاجرت، اعزام نیروهای گارد ملی به شهرها و آنچه آن را گرایش‌های «فاشیستی» دولت ترامپ می‌خواندند، به چالش کشیدند. در لس‌آنجلس، معترضان حتی با لباس‌های نمادین مانند قورباغه‌های بادی یا شخصیت‌های کارتونی حضور یافتند تا پیام اعتراض را همراه با طنز و در عین حال بی‌خشونت منتقل کنند. بسیاری از این نمادها نخستین‌بار در اعتراضات شهر پورتلند پدیدار شد؛ جایی که نمادسازی طنزآمیز به ابزاری برای مقابله با تصویر «بی‌قانونی و خشونت» ارائه‌شده از سوی دولت ترامپ تبدیل شده بود.

عامل اصلی شعله‌ور شدن این موج جدید، اقدامات دولت ترامپ در استفاده از نیروهای فدرال در شهرها، تهدید دانشگاه‌ها و رسانه‌ها و طرح ایده ادامه حضور در قدرت فراتر از دو دوره قانونی بوده است. منتقدان می‌گویند ترامپ با بهره‌گیری از مالیات عمومی، قدرت دولت فدرال را برای کنترل ایالت‌ها و سرکوب مخالفان به‌کار گرفته و حتی خواستار «ایستادگی ارتش در برابر دشمن داخلی» شده است. در مقابل، چهره‌هایی مانند برنی سندرز تاکید می‌کنند که این اعتراضات نه از سر نفرت از آمریکا، بلکه برای دفاع از قانون اساسی و آرمان‌های دموکراتیک کشور است.

با این حال، جمهوری‌خواهان و متحدان ترامپ این اعتراضات را «ضدآمریکایی» توصیف کرده و برخی فرمانداران - ازجمله در تگزاس - اعلام کرده‌اند برای کنترل تجمعات گارد ملی اعزام می‌کنند. این دوگانه‌سازی سیاسی نشان می‌دهد جامعه آمریکا بیش از گذشته درگیر شکاف هویتی و قدرت است؛ شکافی که اقتصاد، بازارهای مالی و فضای سرمایه‌گذاری را نیز با عدم‌قطعیت‌های بیشتر مواجه می‌سازد.

اعتراضات «نه به پادشاه» صرفا یک حرکت خیابانی نیست، بلکه بازتابی از جدال بر سر آینده نظم سیاسی آمریکا در آستانه انتخابات و تضعیف سنت‌های نهادی این نظام است. اینکه این خیزش‌ها صرفا تخلیه هیجان جمعی باقی بماند یا به برنامه سیاسی و تغییر ساختاری تبدیل شود، پرسشی است که پاسخ آن در ماه‌های آینده روشن خواهد شد.