مورایس و گل هایی که اتفاقی و شانسی نبود / هنر پنجر کردن اتوبوس قبل از پارک

به گزارش ورزش سه، سپاهان با نتیجه سه بر یک از سد تراکتور گذشت. اما نکته جالب و قابل توجه این نبرد، دو گل این تیم و همچنین موقعیت های مشابهی بود که با یک تاکتیک واحد خلق شد؛ ارسال پاس بلند مدافعان سپاهان و خارج کردن خط میانی این تیم از چرخه بازی. شاید بپرسید این کار درست و مدرن به حساب می آید؟ شائبه به وجود نمی آید که شبیه فوتبال قدیمی و سنتی خودمان با اسم رمز «بکش زیرش» است؟ نه! اشتباه نکنید. از بارسا و پپ شروع می کنم تا به مربیان پرتغالی و همچنین آنجلوتی برسم. چه کسی می تواند ادعا کند، اینها فوتبال مدرن را نمی فهمند؟ اتفاقا آنها خود ابداع کننده آنتی تاکتیک مدرنی اند که به راحتی هر اتوبوسی را قبل از پارک کردن پنچر می کند. اصلا شاید کار به گذاشتن اتوبوس هم نکشد چرا که قرار است در کمترین زمان، مهاجم حریف با گلر شما تک به تک شود. بگذارید به یک دهه قبل برگردیم: دیمیترو چیگرینسکی یک مدافع به خواسته پپ گواردیولا سال 2009 با مبلغ 25 میلیون یورو از شاختار دونتسک اوکراین به بارسا آمد. اما خیلی کم بازی کرد و یکسال بعد با ضرر 10 میلیون یورویی به تیم سابقش بازگشت. اما دلیل خروجش چه بود؟ او مدافع بدی نبود اما مسیر را اشتباه آمد تنها لازم بود آن سال عوض بارسا به تیمی در لیگ برتر انگلیس می رفت یا عضوی از تیم مورینیو در هر کجای جهان می شد. این مدافع اوکراینی در یک مصاحبه اعتراف کرد:«پپ به رساندن توپ به هافبک ها اصرار زیادی داشت و می گفت مدافع نباید پاس 70 متری بدهد و خط هافبک خودی را محو کند. من مدت ها بود فرصت بازی به صورت ثابت را پیدا نکرده بودم و وقتی نوبتم شد در نیمه اول یک مصاف داخلی در لالیگا، دو بار اقدام به ارسال پاس بلند کردم که در یکی از آنها مهاجم ما تک به تک شد اما ضربه اش از شانس بد من به گل منجر نشد. بین دو نیمه تعویض شدم. خروجی که برای من برای همیشه از بارسا بود. سرمربی بی توجه به اینکه آن پاس ها موقعیت خوبی را خلق کرده بود، فریاد می زد که چه کسی گفته باید آن پاس های بلند را بدهی؟» در همان برهه در لیگ برتر جزیره و مخصوصا تیم های مورینیو (از چلسی تا بعدها اینتر و رئال) بارها شاهد چنین ارسال هایی از سوی مدافعان و خلق موقعیت و گل های بسیار حساسی بودیم. اما این با فلسفه پپ و تیکی تاکا در تضاد بود. در من سیتی فعلی هم خیلی کم دیده می شود که مدافعان میانی، چنین پاس هایی را برای فرار ناگهانی وینگرها ارسال کنند. اما در رئال مادرید از مورینیو تا زیدان و آنجلوتی تا دلتان بخواهد شاهد چنین پاس هایی بوده ایم. نه اینکه تنها تاکتیک آنها این باشد. اما وقتی مدافع خوبی دارید (همانند میلیتائو) که قادر است ناگهان با یک پاس بلند دقیق شصت متری، وینگری مثل وینسیوس را با گلر حریف تک به تک کند، چرا نباید از آن استفاده کند؟

رد پای مورینیو در سپاهان در لیگ برتر خودمان در همین هفته نخست، دیدیم مورایس که سال ها دستیار مورینیو بود، چگونه این روش را به کار بست و تیمش را برنده کرد. او به حفظ توپ تاکید دارد اما اهل ریسک است و نگران از دست رفتن توپ نیست. محمد دانشگر و نیلسون جونیور توانایی بالایی در ارسال پاس بلند و غافلگیری مدافعان حریف را دارند. چه بسا دلیل اصلی حضور آنها و نیمکت نشین شدن دو مدافع دیگر (سیاوش یزدانی و هادی محمدی) همین توانایی خاص باشد. در پیروزی 3 بر یک طلایی پوشان برابر تراکتور دو گل میزبان عینا با همین روش به ثمر رسید. در گل نخست شاهد ارسال پاس تودر و بلند توپ برای احمدزاده بودیم و این بازیکن خیلی سریع با یک تاچ هوشمندانه و ساده شهریار مغانلو را با گلر تراکتور تک به تک کرد تا در دقیقه 10 گل اول زده شود. در گل سوم بازهم یک بازیکن سپاهان (محمد دانشگر) پاس بسیار بلندی را برای شکاری فرستاد و با اشتباه بزرگ پورحمیدی در خروج، این وینگر با یک ضربه سر، نسخه تراکتور را پیچید و تمام.

یادمان نرود هدف چیست بعضا استفاده از پرتاب بلند اوت دستی تا چنین پاس هایی (به شرطی که عالی و بدون نقص اجرا شود) تاکتیکی برای فریب حریف است. مگر هدف چیزی غیر از گلزنی و برد در فوتبال وجود دارد؟ بین فوتبال مدرن و سنتی خودمان که به تاکتیک بکش زیرش مشهور است، در ظاهر شباهت های فریبنده ای وجود دارد. نمی شود به مورایس یا آنجلوتی و مورینیو برچسب بی تاکتیکی و فوتبال بکش زیرش را زد. منتقدان می گویند این راگبی است دیگر نه فوتبال. اما آیا تیم آنجلوتی 90 دقیقه تنها و تنها همین یک تاکتیک را دارد؟ طبیعتا خیر. آنها میانبرهای خوبی را برای رسیدن به گل انتخاب کردند. شبیه تست های کنکور که راه حل سریع و آسان را به آزمون دهنده نشان می دهد و برنده کسی که که در کمترین زمان به پاسخ صحیح چهار جوابی، برسد. در فوتبال هم باید راه حل های سریع و مطمئن را برگزید.

رازی که جعفر و عارف را محبوب ساپی کرد چه بسا مربیانی مثل مورایس بر این اساس مدافعان خودشان را از قبل انتخاب می کنند و بر همین اساس از وینگرهای تند و تیز بهره می برند. دلیل اصلی ثابت بودن جعفر سلمانی توسط ساپینتو دقیقا همین موضوع خاص بود. سلمانی متخصص ارسال چنین پاس هایی برای محبی و قائدی بود. در آخرین داربی، اگر مهدی قائدی در مصاف تک به تک، بیرانوند را مغلوب می کرد، شاید خیلی ها الان یادشان می ماند که ارسال کننده آن پاس زیبا که خط دفاعی پرسپولیس را به اشتباه بزرگ در آفساید گیری انداخت، جعفر سلمانی بود. بعضا هوادار استقلال شاید چندان از فوتبال سلمانی خوشش نمی آمد و اعتقاد داشت مثلا جلالی مدافع چپ بهتر و رونده تری است، اما ساپینتو با در اختیار داشتن دو وینگر سرعتی، محتاج چنین مدافعانی درعقب زمین بود. به همین دلیل عارف غلامی و سیلوا همیشه به مرادمند و یزدانی ارجحیت داشتند. کمی به فوتبال فصل قبل استقلال و گل هایشان توجه کنید. در خیلی از موقعیت های خلق شده رد پای پاس های بلند سیلوا و عارف غلامی دیده می شد. حالا نه آن دو هستند نه محبی و قائدی. البته فوتبال مورد پسند نکونام هم چیز دیگری است. پرتغالی ها کلا به چنین روشی و ضد حملات برق آسا علاقه مندند.

آخرین گل سیامک در پرسپولیس  در ترکیب اصلی پرسپولیس فصل قبل، گولسیانی چنین پاس هایی را ارسال می کرد اما نه صرفا برای فرار مهاجم هدف بلکه عوض کردن برق آسای جریان بازی از یک سوم تدافعی خودی به یک سوم دفاعی حریف. شاید بهترین مثال برای درک موضوع اشاره به گل سوم و سرنوشت ساز پرسپولیس در جام حذفی مقابل سپاهان باشد. آنها حدود یک دقیقه شروع به پاس های متوالی کردند. آنقدر پاس دادند که توپ از زمین سپاهان چرخید و به زمین خودی رسید حتی بیرانوند هم آن توپ را لمس کرد. بالغ بر 10 پاس متوالی. ناگهان گولسیانی با یک پاس بلند، در منتها علیه جناح چپ پرسپولیس، عالیشاه را صاحب توپ کرد، کاپیتان قرمزها در آستانه خروج توپ از زمین با ضربه سر آن را برای امیری ساخت. همین پاس بلند که در سلسله پیوسته پاس های کوتاه متوالی قبلش بود، نظم تدافعی و ذهنی مدافعان سپاهان را کاملا برهم زد. به گونه ای که امیری به راحتی به قلب شان زد و با فریب چند بازیکن حریف تنها با حرکت بدن، توپ را برای نعمتی مهیا کرد تا سیامک اینچنین آخرین گلش را با پیراهن پرسپولیس بزند. گلی که در انتها منجر به قهرمانی قرمزها در جام حذفی شد. این گل را از حدود یک دقیقه قبلش ببینید تا به ارزش چنین پاس هایی پی ببرید. در این فصل کنعانی زادگان به اسکواد پرسپولیس اضافه شده که او تخصص زیادی در ارسال چنین پاس هایی دارد. حتی در جام جهانی مقابل انگلیس پاس بلند او پایه ریز یکی از گل های تیم ملی فوتبال ایران شد.

تقلب یحیی از مورایس؟ در فوتبال سنتی در طول 90 دقیقه احتمالا شاهد ارسال تکرای و ملال آور چنین پاس هایی هستیم که اکثرا بی کیفیت است و دیگر اصل غافلگیری در میان نیست و مدافعان حریف می دانند با چه چیزی طرف هستند. اما در فوتبال مدرن قرار نیست چنین چیزی را مرتب شاهد باشیم. همه تاکتیک ها مخصوصا پرس از بالا و پاسکاری های کوتاه و متوالی انجام می شود و وقتی تیم حریف گیج و خسته شد، ناگهان یک مدافع باهوش چنین پاسی را می دهد و خدا به داد تیم هایی برسد که مدافعانش سرعت کمی دارند یا در آفساید گیری اشتباه می کنند. تراکتور به همین دلیل در نصف جهان باخت. محمد نادری، شجاع خلیل زاده و عارف آقاسی تازه کنار یگدیگر قرار گرفتند و این هوش مورایس را نشان داد که چطور می شود از ناهماهنگی یک خط دفاعی بیشترین سود را برد. یحیی زرنگ باشد، از دست این پرتغالی برای هفته پیش رو تقلب می کند. البته اگر خمز خط تدافعی و کلا نوع فوتبال تیمش را نسبت به بازی نخست تغییر ندهد.

مهدی طاهرخانی