موشن‌گرافی | دیه چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟
دیه مبلغ جبران خسارت برای فوت فردی به دلیل قتل عمد، شبه عمد یا خطای فاحش است که مبنای آن در صدر اسلام شتر بود، اما امروزه محاسبه نرخ دیه مبنای دیگری دارد.
به گزارش خبرنگار قضائی خبرگزاری تسنیم؛ دیه چیست و چطور محاسبه می‌شود؟! این سؤالی است که در موشن‌گرافی زیر به آن پرداخته‌ایم. اول اینکه؛ دیه چیست؟ اگه قرار است یک خسارت جانی را جبران کنیم، باید دین خود رو ادا کنیم، این ادای دین کردن یعنی همان دادن دیه!
دیه برگرفته از فرهنگ عربی است و در صدر اسلام و با توجه به ارزش و در دسترس بودن، کالاهای شش‌گانه شتر، گاو، گوسفند، حله یمین (لباس با پارچه‌های برد یمانی)، دینار و درهم، مبنای نرخ دیه بود. پس سرمایه‌های ارزشمند در تعداد قابل توجهی به عنوان دیه پرداخت می‌شد؛ مثلآ صد شتر، دویست گاو، هزار گوسفند، صد حله یمنی، ده هزار درهم و یا هزار دینار که سکه‌های رایج در سرزمین‌های اسلامی بودند.
در حال حاضر دیه چطور محاسبه می‌شود؟ الان شرایط جامعه با اول اسلام فرق دارد، پس قانونگذارها با توجه به متون فقهی و استفتائات انجام شده، به جای 6 کالای ارزشمند یادشده، معادل پولی آنها را برای دیه وضع کردند و چون دیگر حله یمنی و درهم و دینار در دسترس نیست، هیئت‌های کارشناسی، بر اساس قیمت شتر، گاو و گوسفند، مبلغ دیه را تعیین کردند.
این نوع تعیین دیه در ماده 297 قانون مجازات اسلامی قید شده است؛ اما چون قیمت‌ها و نسبت اجناس به همدیگر ثابت نیست و پایدار نمی‌ماند، رقم دیه تعیین شده از سوی دادگاه‌ها متفاوت می‌شد و مشکلاتی در پی داشت. بر این اساس قوه قضائیه از سال 1390 تصمیم گرفت ابتدای هر سال یک مبلغ ثابتی را به عنوان نرخ دیه به واحدهای قضائی ابلاغ کند.
البته این نرخ، پایین‌ترین مبلغی است که می‌توان بر اساس 6 مورد نام برده شد، برای نرخ محاسبه دیه به خسارت‌دیده پرداخت کرد.
بر اساس محاسباتی که پژوهشگران حقوق انجام داده‌اند، اگه قرار بر پرداخت دیه بر اساس آنچه در صدر اسلام انجام می‌شد، باشد، نرخ دیه را باید بیش از 3.5 میلیارد تومان حساب کنند، یعنی حدود 10 برابر مبلغی که الان برای دیه حساب می‌شود.
جالب است بدانید، دیه در صدر اسلام برای این پرداخت می‌شد که بازماندگان فردی که به خاطر قتل (عمد، شبه‌عمد یا خطای فاحش) فوت کرده، تا سال‌های زیاد که گفته شده تا سی سال هم هست، بتوانند در نبود نان‌آور خانواده به زندگی خودشان ادامه دهند.
به نظر می‌رسد، دستگاه قضائی باید تدبیر جدیدی برای نرخ دیه پیدا کند، یا با تکمیل بیمه‌نامه‌ها و یا با توسعه صندوق‌های دولتی جبران خسارت.
آیا "نرخ دیه" میلیاردی می‌شود؟