جمعه 2 آذر 1403

مولفه‌های اخلاق سیاسی رسول الله (ص) براساس منابع تاریخی

وب‌گاه مشرق نیوز مشاهده در مرجع

به گزارش مشرق، کانال تلگرامی نواصولگرا نوشت:

رسول الله (ص) اسوه‌ی حسنه‌ای در تمام امور حیات بشری هستند. یکی از این مولفه‌ها که برای ما مهم و اساسی است، به اخلاق سیاسی ایشان بازمی‌گردد. لذا با تلخیص و انتخاب برخی موارد از مقاله محمدهادی مفتح (1387) این موارد را با استفاده از روایات تاریخی از کنش ایشان مرور می‌نماییم.

همراهی با رعیت در امور خرد و کلان: ایشان در همان اولین مرحله قرار گرفتن در جایگاه یک حاکم و زمامدار جامعه، «ابتدا خود آن حضرت دست به کار ساختمان مسجد شد تا مسلمانان نیز ترغیب شوند» و همچنین در تمام دوره زمامداری نیز این‌گونه همراهی و مشارکت عملی با مردم تحت حاکمیت ایشان، در امور خرد و کلان، به چشم می‌خورد؛

اهتمام به وحدت و انسجام ملی، و مقابله با تفرقه‌افکنی‌ها: از جمله اقداماتی که رسول‌خدا در همان اوایل ورود به شهر یثرب انجام داد، «پیمان برادری» بود که میان مهاجر و انصار بست. روشن است که عنوان «برادری» دربردارنده بالاترین و استوارترین نوع همبستگی و اوج همدلی است.

مفادی از این میثاق نامه بر وحدت، همدلی و همبستگی میان مسلمین، مهاجر و انصار، تأکید می‌ورزد و آنان را «امت واحدی» می‌خواند که «بر ضد آن کس که طغیان کند یا علیه ایشان دسیسه کند، یا درصدد ظلم و تعدی برآید، یا میان مؤمنان فتنه و فسادی کند، قوای خود را به طور دسته‌جمعی به کاربرند... صلح و سازش مؤمنان یکی است، و هیچ مؤمنی بدون موافقت مؤمن دیگری وارد صلح نشود»

قانون‌مداری در امر حکومت: سعد بن عباده در پاسخ به این‌که: چنانچه به چشم خود زنای مردی را با همسر خود ببینی، چه خواهی کرد؟، سخن از کشتن مرد زناکار می‌گوید. این پاسخ با اعتراض رسول الله مواجه می‌شود که: «ای سعد، پس قانون الهی در این که برای اجرای حد زنا باید چهار شاهد عادل شهادت بدهند، چه می‌شود؟». سپس پیامبر گرامی اسلام ضابطه عام حاکم بر تمامی روابط در دولت اسلامی را بیان می‌نماید: خداوند برای هر جرمی جریمه‌ای قرار داده است و برای کسی که قوانین الهی را زیر پا بگذارد نیز جریمه‌ای تعیین نموده است.

قاطعیت در امر حکومت، و در ریشه کن کردن توطئه دشمنان داخلی: دستور آغاز جنگ و محاصره قلعه یهودیان بنی‌النضیر که در مباحث سیاست خارجی پیامبر، ذیل عنوان «پایبندی به تعهدات و پیمان‌ها...» خواهد آمد به روشنی، بیانگر برخورد قاطعانه پیامبراکرم با عمل توطئه‌گرانه پیمان‌شکنان تحت حاکمیت ایشان است.

داستان معروف تخریب مسجد ضرار، آشکارا صلابت زمامداری رسول گرامی اسلام را نشان می‌دهد. ایشان با این مرکز دسیسه‌ای که منافقان برپا کرده بودند و ظاهر آن، مسجد و مرکز عبادت بود، قاطعانه برخورد کرده، و آن را در تاریخ، به عنوان تمثیلی از استفاده نابجا از محمل‌های دینی علیه ارزش‌های دین (مذهب علیه مذهب) نامدار نمود.

استواری بر تصمیمات اخذ شده، و عدم تردید در آنها: پس از شکستی که مسلمانان در جنگ احد متحمل شدند و آسیب سختی که بر دولت نوپای اسلامی وارد شد، نوعی سرخوردگی و خمودی در اهل مدینه به وجود آمده بود، و در دل، پیامبر را سرزنش می‌نمودند که چرا در امر جنگ با اصحاب مشورت کرده و تسلیم رأی آنان شده است؟ بویژه چرا بر سر تصمیم نخستین پافشاری نموده است؟

آیات قرآن کریم که پس از شکست در جنگ احد نازل شد به خوبی، چنین حالت اعتراضی را نشان می‌دهد: «پس به [برکتِ] رحمت الهی، با آنان نرمخو [و پُر مِهر] شدی، و اگر تندخو و سختدل بودی قطعاً از پیرامون تو پراکنده می‌شدند. پس، از آنان درگذر و برایشان آمرزش بخواه، و در کار [ها] با آنان مشورت کن، و چون تصمیم گرفتی بر خدا توکل کن، زیرا خداوند توکل کنندگان را دوست می دارد.» این آیه، به روشنی، بر سیره حکومتی پیامبر در نحوه اتخاذ تصمیم و استقامت بر آن صحه می‌نهد.

*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر می‌شود.