ناترازی گاز مهار شد

سعید عقلی با بیان اینکه واحد دیسپچینگ یا راهبری شبکه گاز، مجموعه‌ای است که باید زنجیره بزرگی از فرایند - از بیرون‌آوردن گاز از منابع گازی، پالایش و فرآورش، انتقال، توزیع و مصرف - را مدیریت کند، گفت: همه این اقدام‌ها به‌منظور تأمین گاز طبیعی برای مصرف‌کنندگان به‌صورت دائم و متناسب با نوع مصرف انجام می‌شود و درعین‌حال باید شبکه را در حالت پایدار نگه داشت و گاز را بدون قطعی در هیچ نقطه‌ای از کشور، تحویل مبادی مصرف و مشترکان داد.

وی افزود: وظیفه اصلی راهبری این شبکه، تدابیری است که برای بخش‌های زنجیره شامل بخش چاه‌ها و سکو‌های گازی، انتقال به پالایشگاه، فرآورش گاز، انتقال و تحویل به شبکه انتقال گاز و توزیع برای مصرف‌کنندگان در نظر گرفته می‌شود.

مدیر مرکز راهبری شبکه گاز کشور گفت: اکنون ما از محل سکو‌های گازی این کار را انجام می‌دهیم؛ یعنی هماهنگی با مدیریت نظارت بر شرکت ملی نفت و گاز هم با مرکز دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران است و باید هماهنگی لازم را داشته باشیم که اتفاقی نیفتد؛ زیرا آنها هم به‌نوعی بر شبکه تأثیرگذارند. در بسیاری موارد، مرکز دیسپچینگ اجازه خروج از تولید را به آنها می‌دهد، این مسئولیت چند سال است به این مرکز واگذار شده است.

همه انرژی‌ها در کشور به گاز طبیعی وابسته‌اند

عقلی با تأکید بر اینکه اکنون همه انرژی‌های دیگر در کشور به شبکه گاز وابستگی دارند، ادامه داد: برای مثال، تولید برق که یک انرژی پاک است، به‌طور کامل به گاز طبیعی وابسته است. اینکه کلمه «ملی» در کنار واحد دیسپچینگ گذاشته شده، برای این است که باید با بخش‌های دیگر هم هماهنگ باشد. ما با مدیریت شبکه برق، مدیریت شبکه پخش و توزیع فرآورده‌های نفتی، توزیع نفت و گاز و شرکت ملی نفت هم هماهنگ هستیم.

وی با اشاره به عملکرد این مجموعه در سه سال فعالیت دولت سیزدهم توضیح داد: سال 1400، زمانی که فعالیت این دولت آغاز شد، با «ناترازی گاز» روبه‌رو بودیم؛ یعنی مصرف از تولید با سرعت بسیار زیادی پیشی گرفته بود، بنابراین سیاست اولیه شرکت ملی گاز ایران به‌ویژه مرکز دیسپچینگ این بود که آن شرایط را مهار کنیم و «مدیریت مصرف» در دستور کار قرار گرفت تا فرصتی برای افزایش تولید فراهم شود.

21 میلیارد مترمکعب، حجم ناترازی سالانه کشور

مدیر مرکز راهبری شبکه گاز کشور بیان کرد: حجم ناترازی در سال 1402 مهار شد و به اندازه سال 1400 یعنی سالانه 21 میلیارد مترمکعب رسید، درحالی‌که در سال 1401 این مقدار به بیش از 24 میلیارد مترمکعب رسیده بود.

عقلی تأکید کرد: به‌هرحال مدیریت مصرف و نتیجه سیاست‌های اعمال‌شده، اکنون قابل مشاهده است. مدیریت مصرف بیشتر هم مربوط به صنایع بزرگ بود (در این زمینه به ایجادکننده محدودیت در صنایع بزرگ هم مشهور شدیم)، اما بیشترین نتیجه مطلوب را داشت. البته در بخش‌های دیگر هم مدیریت مصرف را اعمال می‌کردیم که نتایج آن در آمار‌ها مشهود است و می‌توان دید چه کمکی به اقتصاد و رشد اقتصادی کشور در سال 1402 کرده است.

ثبت بالاترین حجم ذخیره‌سازی گاز در 1402

وی توضیح داد: گاز بخش‌هایی از مشترکان عمده را که در فصل سرما نامناسب مصرف می‌کردند، از مدار خارج کردیم و به بخش‌هایی که کارایی بهتری دارند، تخصیص دادیم. برای نمونه سیاستی اعمال کردیم که آجر به روش‌های نو تولید شود و در زمستان به‌صورت سنتی تولید آجر نداشته باشیم که هم تولید آسیب نبیند و هم این کار را با ذخیره گاز انجام دهند. سیاست دیگر که سال 1402 اجرایی شد، حجم ذخیره‌سازی بیشتر بود که 3 میلیارد و 30 میلیون مترمکعب در دو مخزن شوریجه و سراجه ذخیره و بالاترین رکورد ذخیره‌سازی گاز طی 10 سال اخیر نیز ثبت شد.

مدیر مرکز راهبری گاز کشور با اشاره به تقویت شبکه گاز با اجرای خطوط انتقال گاز تازه در شرق و شمال شرق کشور ادامه داد: 75درصد گاز کشور در جنوب تولید می‌شود، اما بیش از 80درصد مصرف در مرکز و شمال کشور به‌ویژه شمال شرق و استان‌هایی مانند اصفهان، تهران و خراسان رضوی است. در بخش خانگی، استان مازندران از مصرف‌کنندگان عمده است. دو استان آذربایجان غربی و شرقی در بخش خانگی - تجاری انتهای شبکه هستند. یکی از سیاست‌هایی که در مدیریت مصرف اعمال کردیم این بود که پارسال در فصل سرد بخش‌هایی از مصارف را در این نقاط جابه‌جا کردیم.

عقلی گفت: در نقاطی که می‌توانستیم مصرف گاز داشته باشیم انتقال گاز را کمتر کردیم که پس از آن، نتیجه کار در سوخت مصرف‌کنندگان و سوخت زنجیره به‌طور کامل مشهود بود. با اینکه حجم گاز انتقال‌یافته بیشتر بود، سوخت ایستگاه‌های تقویت فشار نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافت؛ به این معنا که سراغ استفاده بهینه از ظرفیت‌هایی رفتیم که شاید تا به حال کمتر سراغ آنها رفته بودند. این سیاست با علم همکاران من در بخش شرکت ملی گاز انجام شد و با همکاری بخش دیسپچینگ اتفاق افتاد و سوخت ایستگاه‌ها در سال 1402 نسبت به 1401، 7درصد کاهش یافت، درحالی‌که 1.4درصد بیشتر گاز را جابه‌جا کردیم.

افزایش 4درصدی حجم انتقال گاز به مشترکان

به‌گفته وی، سال 1399 به‌طور میانگین روزانه 713 میلیون مترمکعب گاز در کشور منتقل می‌شد، این مقدار در سال 1402 به روزانه 754 میلیون مترمکعب رسید. سیاست تولید، جابه‌جایی و مدیریت مصرف گاز سبب شد حجم انتقال گاز به مبادی مصرف حدود 40 میلیون گاز در روز افزایش یابد و درمجموع 1000 روز فعالیت دولت سیزدهم، 815 میلیارد مترمکعب گاز به مشترکان رسید که نسبت به دوره مشابه دولت گذشته، 4درصد افزایش یافته، درحالی‌که عدد ناترازی هم به مقدار سال 1400 است.

مدیر مرکز راهبری شبکه گاز کشور با اشاره به حجم صادرات گاز طبیعی به کشور‌های همسایه گفت: هم‌زمان با سیاست‌های مهار ناترازی، تعهد صادرات گاز کشور نسبت به ابتدای دولت 9درصد بیشتر شده است تا به‌سوی تبدیل‌شدن به قطب انرژی منطقه نیز حرکت کنیم.

افزایش قابل توجه گازرسانی به نیروگاه‌ها و صنایع کشور

عقلی همچنین با اشاره به افزایش گازرسانی به صنایع و نیروگاه‌های کشور بیان کرد: سال 1399 به‌طور میانگین روزانه 180 میلیون مترمکعب گاز به نیروگاه‌ها تحویل می‌شد، اما این مقدار در سال 1402 به میانگین روزانه 216 میلیون مترمکعب رسید. در بخش صنایع عمده هم در سال 1399 روزانه 124 میلیون مترمکعب به‌طور متوسط گاز تحویل می‌شد، درحالی که این عدد در سال 1402، به میانگین روزانه 139 میلیون مترمکعب رسید.

وی افزود: شاید این پرسش پیش بیاید که روزانه 40 میلیون مترمکعب بیشتر افزایش تولید نداشتیم، این اتفاق چطور رخ داد؟ باید گفت مدیریت مصرف به همه بخش‌ها کمک کرده است.

مدیر مرکز راهبری شبکه گاز کشور اعلام کرد: در 1000 روز فعالیت این دولت، از سال 1399 تاکنون حدود 221 میلیارد مترمکعب از آن 815 میلیارد در نیروگاه‌های کشور مصرف شده که نسبت به دوره سه‌ساله مشابه دولت گذشته، 12درصد افزایش یافته و سبب شده است برق بیشتری تولید شود و مقدار بسیار زیادی ناترازی در بخش انرژی برق را با کمک گاز حل کنیم.

روزآمدکردن سیستم پیش‌بینی هوا با کمک دانش‌بنیان‌ها

عقلی در تشریح دیگر اقدام‌ها برای رسیدن به اهداف راهبردی صنعت گاز توضیح داد: پیش‌بینی هواشناسی یکی از پاشنه‌های آشیل مجموعه بود، اما در سه سال اخیر با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان و پژوهشگاه هواشناسی، این موضوع روزآمد و بسیار دقیق‌تر شد، به‌طوری که اگر پیش‌بینی هوا را تنها در مراکز استان‌ها داشتیم، اکنون در حدود 1800 نقطه کشور پیش‌بینی هواشناسی انجام می‌شود و نتیجه آن سبب پیش‌بینی مصرف صحیح شده است.

وی یادآور شد: یکی دیگر از سیاست‌ها، هوشمندسازی شبکه گاز بود. زنجیره انرژی کشور نیازمند هوشمندسازی کامل است تا بتواند جریان انرژی کشور را کامل کنترل کند. در آن صورت، دیگر تنها مرکز دیسپچینگ ملی نیست، بلکه مرکز راهبری انرژی کشور خواهد شد که مجموعه دو وزارتخانه نیرو و نفت در بخش‌های مختلف وارد می‌شوند تا هم شفاف‌سازی رخ دهد و هم دقیق مشخص شود که انرژی کجا هدررفت دارد. اجرای این طرح از برنامه‌های این دولت بود که دولت آینده آن را دنبال کند.