نقش دوگانه تحریم ها و اشکالات ساختاری در معضلات اقتصادی کشور

کشور ما به دلیل ویژگی های خاص خود همواره هدف تحریم های گوناگونی بوده است که این تحریم ها حتی قبل از انقلاب و به طور مشخص علیه تنها دولت ملی آن زمان ایران یعنی دولت دکتر مصدق از جانب قدرت های جهانی بویژه انگلستان اعمال شده است.

در واقع اعمال تحریم های ظالمانه علیه ایران و به تبع آن ایجاد معضلات متنوع برای کشور موضوع جدیدی نیست و البته بحثی که همواره در کشور وجود داشته و دارد این است که تحریم ها واقعا چقدر در ایجاد مشکلات بویژه در بخش های اقتصادی تاثیر گذار بوده اند.

برخی معتقدند که تمام مشکلات کشور و یا حداقل بخش عمده ای از آنها به دلیل وضع تحریم های ظالمانه علیه کشورمان بوجود آمده است وتنها راه بر طرف شدن آنها را رفع تحریم ها به هر قیمتی می دانند ، از آن سو برخی دیگر نقش تحریم ها در مشکلات کشور را ناچیز شمرده و دلیل عمده معضلات را ضعف های ساختاری و داخلی کشور دانسته و بر این باورند که حتی با وجود تحریم ها هم می توان از پس مشکلات برآمد.

حال اگر خواسته باشیم واقع بینانه و به دور از مسائل سیاسی و جناحی به مساله نگاه کنیم واقعیت تاثیر دوگانه تحریم ها و اشکالات ساختاری را می توان این گونه توضیح داد که:

اقتصاد ایران به لحاظ ساختاری بسیار معیوب و دارای مشکلات عدیده ای است و برای بهبود اوضاع چاره ای نداریم که بالاخره یکبار برای همیشه با جراحی های عمیق و البته دردناک این معایب را برطرف کنیم، در واقع اقتصاد ایران به مثابه ساختاری متزلزل است که صرفا تزریق دلارهای نفتی آن را به صورت موقتی سر پا نگه داشته که وضع تحریم ها و به تبع آن عدم فروش نفت و دسترسی به این دلارها همچون تلنگری سخت و به شدت هشدار دهنده عیار واقعی این اقتصاد فشل را بیش ازپیش نمایان کرده است.

با این اوصاف می توان اینگونه نتیجه گرفت که رفع تحریم ها برای اقتصاد ایران یک امر لازم هست اما به هیچ عنوان کافی نمی باشد،

لازم است به این جهت که جریان آزاد تجارت با جهان را داشته باشد و از مزایای بازارهای مالی دنیا و همچنین سهولت صادرات و واردات و جذب سرمایه خارجی برخودار شده و همچنین به منابع مالی بلوکه شده خود دسترسی پیدا کند.

اما کافی نیست به این جهت که حتی اگر امروز همه تحریم ها هم به یکباره مرتفع گردند شاید در کوتاه مدت گشایش هایی در اقتصاد و معیشت مردم ایجاد شود اما پس از گذشت چند صباح واقعیت های عینی اقتصاد بیمار کشور شرایط ناگوار خود را مجددا بر کشور و مردم تحمیل می نماید.

در واقع دولت محترم بایستی برای سرو سامان دادن اساسی به معضلات اقتصادی کشور همانگونه که مجدانه برای رفع تحریم های ظالمانه خارجی تلاش می کند چند برابر آن را صرف اصلاحات ساختاری و ریشه ای اقتصاد و رفع خود تحریمی ها داخلی نماید تا در صورت رفع تحریم های خارجی و ایجاد گشا یش های جهانی برای کشور، ظرفیت های داخلی مناسبی برای بهره برداری مطلوب از این شرایط فراهم شده باشد.

در غیر این صورت اقتصاد کشور به مانند دهه های گذشت همچنان یک اقتصاد بیمار متکی به درآمدهای نفتی باقی می ماند و البته دیر یا زود و با کاهش ذخایر نفتی در سال های آینده عملا نفتی هم برای صادرات وجود نداشته و کفگیر این دلارهای بادآورده هم به کف دیگ خواهد خورد و اگراز امروز چاره اندیشی برای اصلاحات ساختاری نداشته باشیم به طور قطع و یقین فردا دیگر بسیار دیر خواهد شد.