نقش والدین در مدیریت رسانه‌ای محیط خانه
به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران به نقل از پایگاه ارتباطات و رسانه ها در چنین فضایی، نقش والدین در مدیریت رسانه‌ای محیط خانه و گفت‌وگوی هدفمند با فرزندان بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد. برای بررسی این موضوع، با میلاد زارعی، کارشناس ارشد ارتباطات اجتماعی و فعال حوزه آموزش سواد رسانه ای جنگ برای خانواده‌ها گفت‌وگو کرده‌ایم.
کودکان حتی اگر چیزی نگویند، درگیر اخبار هستند
زارعی در آغاز این گفت‌وگو با اشاره به اهمیت درک تأثیر رسانه بر کودکان اظهار کرد: «کودکان بیش از آنچه تصور می‌کنیم تحت تأثیر اخبار قرار می‌گیرند؛ حتی اگر مستقیماً خبر نبینند، از تلویزیون خانه، مکالمات بزرگ‌ترها، پیام‌های فضای مجازی و حتی بازی‌های ویدیویی، تکه‌تکه اطلاعاتی درباره جنگ دریافت می‌کنند. اما چون این اطلاعات را بدون تحلیل و درک منطقی دریافت می‌کنند، می‌تواند منجر به اضطراب، بدفهمی، و احساس ناامنی شود.»
به گفته این عضو انجمن صنفی مدیران رسانه ایران، نقطه شروع هر مداخله والدین باید شنیدن باشد: «از کودک بپرسیم چه شنیده؟ چه احساسی دارد؟ و چطور برداشت کرده؟ همین پرسش ساده، دروازه‌ای برای شروع یک گفت‌وگوی مؤثر است.»
هر سن، زبان خودش را می‌طلبد
این متخصص ارتباطات اجتماعی با اشاره به اهمیت انتخاب زبان متناسب با سن کودک توضیح داد: «برای کودکان پیش‌دبستانی باید از مفاهیم بسیار ساده استفاده کرد؛ مثلاً گفت که گاهی بزرگ‌ترها نمی‌توانند با حرف مشکلشان را حل کنند. برای کودکان دبستانی، توضیحات کمی پیچیده‌تر می‌شود. می‌توان درباره علت درگیری کشورها حرف زد، اما همچنان با لحن مثبت و تأکید بر تلاش برای صلح. اما نوجوانان، به تحلیل‌های عمیق‌تری نیاز دارند و والدین باید آماده باشند درباره مفاهیم قدرت، سیاست، منابع و حتی رسانه صحبت کنند.»
مدیرمسئول رسانه تخصصی ارتباطات و رسانه‌ها تأکید کرد: «لزومی ندارد همه پاسخ‌ها را بدانیم؛ گفتن جمله‌ی "نمی‌دانم ولی با هم فکر کنیم" بسیار ارزشمند است.»
اخبار جنگ را خاموش، امنیت روانی را روشن کنیم
زارعی در ادامه با اشاره به مواجهه روزمره خانواده‌ها با رسانه‌ها گفت: «تلویزیون روشن، پیام‌های شبکه‌های اجتماعی و گوشی‌هایی که بی‌وقفه ویدیوهای خبری پخش می‌کنند، عملاً آرامش خانه را مختل کرده‌اند. والدین باید بدانند که کودک همیشه گوش می‌دهد، حتی اگر در اتاق کناری بازی کند.»
رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی روابط عمومی استان تهران پیشنهاد کرد: «بهتر است زمان و نوع اخبار را مدیریت کنیم، از نمایش تصاویر خشونت‌بار پرهیز کنیم و رسانه‌ها را در حضور کودک روشن نکنیم. در عوض، اگر خبر مهمی وجود دارد، با کودک بنشینیم، با او ببینیم، و بعد درباره‌اش صحبت کنیم.»
به کودک برچسب نزنید؛ احساس او همیشه واقعی است
در بخشی دیگر از گفت‌وگو، زارعی با انتقاد از رفتارهای ناآگاهانه برخی والدین گفت: «گاهی وقتی کودک می‌ترسد یا حرفی عجیب می‌زند، بزرگ‌ترها می‌گویند: نترس! بچه نباش! زیادی خیال‌بافی نکن! این‌ها در ظاهر ساده‌اند، اما حس شرم، ترس یا گناه در کودک ایجاد می‌کنند.»
او افزود: «اگر کودکی قربانی خشونت یا تهدید بوده، یا از طریق رسانه دچار اضطراب شده، باید مطمئنش کنیم که او هیچ تقصیری ندارد. باید فضایی امن و بدون قضاوت بسازیم. فقط در چنین فضایی است که کودک حقیقت را بیان می‌کند و به ما اعتماد می‌کند.»
کارشناس ارشد ارتباطات اجتماعی بر نقش رسانه‌ها تأکید کرد و گفت: «نباید در روایت رسانه‌ای کودک را عامل بحران نشان داد یا حس گناه را تقویت کرد. رسانه باید نقش حامی داشته باشد، نه داور.»
گفت‌وگو را با اضطراب تمام نکنید
او با اشاره به اهمیت پایان‌بندی مکالمات گفت: «بسیاری از والدین پس از گفتن چند جمله جدی درباره جنگ، گفت‌وگو را رها می‌کنند و به کار خود برمی‌گردند. درحالی‌که کودک هنوز با سؤال، اضطراب یا تصوراتی ذهنی تنهاست. پایان گفت‌وگو به‌اندازه شروعش مهم است.»
متخصص ارتباطات فضای مجازی افزود: «پس از هر گفت‌وگو، کودک را در آغوش بگیرید، قصه بخوانید یا یک فعالیت آرام انجام دهید. این‌ها مثل نخ دوخت عاطفی هستند که گفت‌وگو را می‌بندند و ذهن کودک را به نقطه‌ای آرام می‌برند.»
سواد رسانه‌ای والدین، واکسن ذهنی کودک
در بخش پایانی گفت‌وگو، زارعی با اشاره به چالش فقدان آموزش رسانه‌ای در خانواده‌ها گفت: «اگر والدین خودشان ندانند کدام خبر درست است، چرا تیترها اغراق‌آمیزند یا چرا برخی اخبار هدف‌دار پخش می‌شوند، نمی‌توانند کودک را راهنمایی کنند. سواد رسانه‌ای امروز مهارت زیستن است، نه یک مهارت تزئینی.»
او در پایان تأکید کرد: «ما به والدینی نیاز داریم که مثل یک مربی، یک فیلتر، و یک شنونده واقعی کنار کودک باشند. در جهانی که جنگ نه فقط در میدان، بلکه در ذهن و موبایل ما هم هست، کودکان به آرامش آگاهانه نیاز دارند، نه فقط آرامش ظاهری.»