نوشابه‌های رژیمی سرطان‌زا هستند؟

بالاترین مرجع بهداشتی جهان وابسته به سازمان ملل قرار است تصمیم خود را در خصوص شیرین‌کننده مصنوعی «آسپارتام» روز 14 ماه ژوئیه به صورت رسمی اعلام کند.

آسپارتام که یکی از رایج‌ترین شیرین‌کننده‌های مصنوعی جهان محسوب می‌شود، عمدتا در نوشابه‌های رژیمی کوکاکولا، پپسی و همینطور دیگر محصولات خوراکی نظیر برخی آدامس‌ها کاربرد دارد.

مطابق گزارش منابع آگاه، تصمیم برای معرفی این ماده به عنوان «احتمالا سرطان‌زا برای انسان» در نشست ماه ژوئن کارشناسان خارجی آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان وابسته به سازمان جهانی بهداشت گرفته شده است.

این کمیته بررسی می‌کند که آیا ماده‌ای می‌تواند یک خطر بالقوه محسوب شود یا نه، اما درباره اینکه فرد چه مقدار از یک محصول را می‌تواند با خیال راحت مصرف کند اظهارنظری نمی‌کند.

با این حال تصمیمات مشابه توسط این نهاد، پیش‌تر در مواردی باعث ایجاد نگرانی در میان مصرف‌کنندگان و شکایت‌های متعاقب قضایی شده است.

در سال 1981 این نهاد مصرف محدود آسپارتام را مجاز اعلام کرده بود. بنابر این دستورالعمل، یک فرد بالغ با وزن متوسط 60 کیلوگرم باید روزانه بین 12 تا 36 قوطی نوشابه رژیمی بنوشد (بسته به مقدار آسپارتام موجود در نوشیدنی) تا در معرض خطر سرطان قرار گیرد.

سازمان‌های ناظر در حوزه سلامت در ایالات متحده و اروپا برای سال‌ها همین دستورالعمل را قابل اجرا می‌دانستند.

سخنگوی آژانس تحقیقات سرطان سازمان جهانی بهداشت گفته است تصمیم تازه اولین گام اساسی برای درک سرطان‌زایی این ماده است. او اضافه کرد که وظیفه کمیته مواد افزودنی این نهاد ارزیابی خطر است تا احتمال بروز یک نوع آسیب (مانند سرطان) در صورت قرار گرفتن در معرض آن مشخص شود.

این درحالیست که ناظران می‌گویند تصمیم اخیر می‌تواند موجب سردرگمی در میان تولیدکنندگان مواد خوراکی شود، چراکه احکام این نهاد معمولا تاثیر به سزایی بر بازارهای مواد غذایی دارند.

پیش‌تر یک تصمیم این نهاد درباره «احتمالا سرطان‌زا» خواندن علف‌کش «گلایفوسیت» بحث‌های فراوانی را برانگیخت و به رغم اینکه نهادهایی نظیر سازمان ایمنی غذای اروپا آن را به چالش کشیدند، شرکت‌های سازنده را دچار مشکل کرد.

برای مثال شرکت بایر آلمان که چنین علف‌کشی را تولید می‌کرد، در سال 2021 مجبور شد به مشتریانی که علت سرطان خود را استفاده از محصول این شرکت عنوان کرده بودند خسارت بدهد.

آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان نیز به دلیل به صدا درآوردن زنگ خطر بی‌مورد علیه استفاده از موادی که مصرفشان اجتناب‌ناپذیر است، با انتقاد مواجه شده است.

این سازمان از چهار سطح مختلف طبقه‌بندی شامل «سرطان زا، احتمالا سرطان‌زا، بالقوه سرطان‌زا و غیرقابل طبقه‌بندی» استفاده می‌کند. پیش‌تر نیز اقدامات دیگر این سازمان از جمله قرار دادن گوشت قرمز در رده «بالقوه سرطان‌زا» و تلفن‌های همراه در طبقه «احتمالا سرطان‌زا» بحث‌برانگیز شده بود.

هرچند فرانسیس هانت وود، دبیرکل انجمن بین‌المللی شیرین کننده‌ها و یکی از منتقدان این تصمیم در واکنش به این خبر مدعی شد: آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان یک سازمان ایمنی غذایی نیست. بررسی آنها در مورد آسپارتام از نظر علمی جامع محسوب نمی‌شود و تصمیمات آن بر اساس تحقیقات به شدت بی‌اعتبار گرفته شده است.

آسپارتام در سال‌های گذشته به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته است.

در سال 2022 میلادی یک مطالعه‌ای در فرانسه روی 100 هزار بزرگسال نشان داد افرادی که مقادیر بیشتری از شیرین‌کننده‌های مصنوعی از جمله آسپارتام مصرف می‌کنند، کمی بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان هستند.

هرچند این مطالعه نتوانست ثابت کند که آسپارتام باعث افزایش خطر سرطان می‌شود.

آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان گفته است برای بررسی ماه ژوئن خود 1300 مطالعه را ارزیابی کرده است.

233233