نگاهی به "شماره 10" | آزاده‌ای که به زندان بازمی‌گردد

به‌گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، شماره 10 از نظر داستان و روایت فیلمنامه، حوادث و اتفاقات را در زنجیره علی و معلولی درستی قرار داده و عناصر مختلف و گوناگون قصه را با یکدیگر ارتباط منطقی و دال و مدلولی درست داده است.

همین باعث شده تا این قصه که چند لایه و بخش دارد بتواند یکدستی و اتحاد روایی خوبی پیدا کند هرچند که برخی دیالوگ‌ها چندان قوی و اثرگذار نیست اما در مجموع فیلمنامه شماره 10 یکی از فیلمنامه‌های جذاب و نفس‌گیر این دوره از جشنواره و تا اینجای کار است.

این فیلم موضوعی ملتهب و به تبعیری تعقیب و گریزی یا همان فرار از زندانی دارد. از این نظر شماره 10 ما را به یاد و خاطره فیلم‌های فرار از زندانی می‌اندازد آثاری که در آن زندانی در تلاش است تا از قفس فرار کند. ما در ایران فیلم‌هایی با موضوع فرار از زندان کم داریم و اساساً ژانر تعقیب و گریز و زندان یکی از ژانرهای فقیر سینمای ایران است. اما شماره 10 نشان داده که می‌توان در این فضا و اتمسفر فیلم خوب و قابل توجه و خوش‌ساخت تولید کرد؛ این جنس از فیلم‌ها باید مقاطع نقشه‌کشی، فرار، تعقیب و گریز را در قصه و متن کار به‌گونه‌ای تناوب را حفظ کند تا مانند حلقه‌های زنجیر متن اصلی داستان را به بخش بعدی قلاب کند.

این موضوع شاید بیانش راحت باشد اما در مسیر ساخت فیلم قطعاً کاری ساده نخواهد بود. نیکبختانه شماره 10 از این منظر فیلم خوش‌ساختی درآمده است. سکانس‌های ابتدایی تا میانی و فرار از ریتم نمی‌افتد و خسته کننده نیست. بازی دوربین و تدوین تصنعی درنیامده و وجهه سینمایی و فرمیک مناسبی را برای یک فیلم هیجانی خصوصا در سکانس‌های زیرآب و عبور از لوله‌ها و منافذ درست کرده است.

البته تمرکز فیلم در موضوع فرار از زندان نیست بلکه نجات بخشی از زندانیان امنیتی ایران در جنگ است، موضوعی که جنبه محتوایی فیلم یعنی همان ملی گرایی یا میهن پرستی را در فیلم تقویت می‌کند. نکته جالب داستان بازگشت زندانی به زندان است که شاید در کمترین فیلم فرار از زندانی پیدا شود. این البته به واقعیت فیلم بازمی‌گردد که در آن قهرمان داستان همسو و همراه با دیگر رزمنده‌ها می‌ماند و اینگونه انسانیت و دلاوری خود را نشان می‌دهد.

طبیعتاً فیلمی اینچنین باید یک زندان مخوف و بزرگ هم داشته باشد. زندان شماره 10 تاریک و سیاه است و این نه غلو بلکه عین واقعیت است. البته تصاویری که ما از زندان‌های عمومی اسرای جنگ داریم، با زندان‌های امنیتی و زیرزمینی فاصله طولانی دارد. برای همین باید یک زندان سیاه و تاریک ساخته می‌شد که شاهد این تصویر در فیلم هستیم؛ بدون شک عوامل صحنه در تبدیل کردن یک کارخانه متروکه به یک زندان مخوف این سازه را ایجاد کردند.

نکته مهم دیگر در خصوص شماره 10 بازی مجید صالحی است. صالحی که عموماً او را به عنوان یک بازیگر فیلم‌های کمدی می‌شناسیم در شماره 10 بازی جدی و قابل قبولی ارائه داده. سکانس های شنا کردن و ایجاد معبر گریز برای فرار از زندان سکانس‌های سخت و نفس گیر است که صالحی در آن‌ها از سختی‌های بازی عبور کرده است.

با این اوصاف فرار از زندان کمی طولانی است و می‌توان در تدوین بخش‌هایی از فیلم را کاست و با این کار بر ریتم و تعلیق آن اضافه کرد. موسیقی فیلم‌های فرار نیز نقش بسیار مهمی در ایجاد حس تعلیق و هیجان دارد. نقش موسیقی در فیلم از تصویر مهم‌تر نباشد کمتر نیست. موسیقی شماره 10 در این ایجاد حس عملکرد خوبی دارد البته بدون شک برخی از لحظات مانند فرار و تعقیب را می‌توان با موسیقی ارکستر و با نت‌های حماسی فضای متفاوتی ایجاد کرد.

رنگ و نور فیلم نیز یکی از نکات قابل قبول فیلم است که به فضای تیره و تاریک و مخوف زندان اضافه کرده است.

اما مهم‌ترین نکته درباره فیلم شماره 10 موضوع قهرمان فیلم است. شماره 10 یک فیلم هالیوودی نیست و از عناصر و مولفه‌های فیلم‌های هالیوودی در ساخت و پرداخت قهرمان تا حد امکان جلوگیری کرده و به جای آن یک شخصیت پهلوان محور خلق کرده است. به نظر می‌رسد که قاعده درست و منطقی برای خلق چیزی به نام قهرمان در سینمای ایران همین باشد: شکل بخشی یک پهلوان با توجه به فرهنگ و هویت ایرانی و اسلامی به جای قهرمانانی از جنس و سبک هالیوودی که عموماً اکشن و غول پیکرند.

در نهایت باید فیلم‌های اسرای جنگ ایران بیش از پیش تقویت و ساخته شود. هرکدام از اسرای ایرانی داستان‌های بزرگ و باورنکردنی و عجیب دارند که هر کدام قابلیت تولید یک فیلم سینمایی را دارد به امید آنکه فیلم‌های بیشتر با موضوع اسرا اسرا در هشت سال جنگ تحمیلی ساخته شود.