هادی خانیکی: اینکه فقط صدای خودمان را بشنویم وفاق نمی‌شود / وفاق یک ائتلاف سیاسی بین جریان‌های رقیب نیست

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، هادی خانیکی طی سخنانی در نشست «از دال وفاق تا مدلول سیاست» که توسط دفتر سیاسی انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها برگزار شد با اشاره به اینکه طرح موضوع «وفاق» از دل انتخابات اخیر ریاست جمهوری بیرون آمد، گفت: از نظر من وفاق را باید راهبردی برای بقای ایران و مواجهه جدی با تهدیدهایی دید که همبستگی اجتماعی را دنبال می‌کند. در واقع من هم بنیاد اجتماعی وفاق را قوی‌تر از نتیجه سیاسی‌اش می‌گیرم، ولی می‌گویم که این بحران‌ها جدی است و همبستگی اجتماعی ما را تهدید می‌کند و به خصوص این تهدید به زندگی مردم، معیشت و اقتصاد ترجمه شده و معیشت و اقتصاد را به مسأله دیگری مثل عرصه سیاست و سیاست خارجی وابسته کرده است.

به روایت جماران، استاد علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی افزود: اینجا است که می‌گویم هسته اصلی وفاق را می‌شود فهم مشترک از مسائل ایران و پاسخی به ضرورت گفت‌وگو، توافق، مذاکره و حتی مصالحه در عرصه سیاست دانست. شاید نیاز به گفتن نداشته باشد که اگر در فضای عمومی رصد کنیم و جاهایی که گفتمان یا مقوله وفاق مطرح شده، می‌بینیم که هنوز کمرنگ و در حاشیه‌ها است و هنوز در حد انجمن‌های علمی یا نهادهای مدنی است و بیشتر ترجمه می‌شود در سطح ائتلاف و اینکه یک سنگ ترازویی برای سنجش دولت و رویکردهای دولت است.

وی تأکید کرد: آیا وفاق توانسته دولت را به آنجا برساند که با بخشی از جامعه که هنوز با آنها رابطه نداشته یا رأی نداده، با آنها هم به وفاق بیاندیشد؟ یعنی توانسته با گروه‌هایی که بیرون از نظم رسمی هستند هم به وفاق بیاندیشد یا ایرانیان خارج از کشور که بالأخره بخش مهمی از جامعه امروز ایران را هم تشکیل می‌دهند، وفاق داشته باشد و با گذشته سیاست‌ها و رویکردها انتقادی برخورد کند؟ به این دلیل من ضرورت فهم مسأله وفاق را خیلی مهم می‌دانم و فکر می‌کنم خواسته، مطالبه و راهبردی می‌تواند بیرون بیاید که خود کنشگران جامعه سیاسی و حتی جامعه مدنی را میدان‌دار کند و خواسته‌ها، مطالبات و ضرورت‌ها از درون جامعه بیاید و میدان را وسیع‌تر کند از میدانی که فعلا در نظام اجرایی هست.

خانیکی اظهار داشت: به این دلیل است که من اگر خواسته باشم به طور خیلی خلاصه عرض کنم، فکر می‌کنم ما الآن با یک «اغتشاش مفهومی» در حوزه‌های آکادمیک، سیاسی و اجرایی در زمینه وفاق رو به رو هستیم. از یک طرف چون با انباشت مسائل مختلف رو به رو هستیم، توقعات فزاینده مفهوم وفاق را خیلی تفسیر روزمره‌ای می‌کند و احتیاج به تغییرات خیلی ملموس‌تری در سطح مدیران و امثال اینها هست.

وی افزود: به نظرم حداقل بشود روی پنج موضوع توافق داشت و مبنای فکر کردن قرار داد. اولا برای اینکه روشن‌تر شود وفاق چه نیست، این است که برای عبور از کلمه به جستار و نهایتا گفتمان، محدود به پند و موعظه اخلاقی نمی‌شود و معطل فلسفه و نظر باقی نمی‌ماند. حتی وقتی که می‌خواهد دال سیاست شود، این است که خود وفاق مسأله بنیاد و موضوع‌محور است.

استاد علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی با تأکید بر اینکه وفاق یک امر اجباری و از بالا به پایین نیست، گفت: وفاق یکسان کردن یک جامعه متنوع یا حذف صداهای به حاشیه رانده شده و یا شکل دادن یک نوع اجماع درون قدرت سیاسی علیه صداهای متفاوت و متنوع هم نیست. وفاق یک ائتلاف سیاسی بین جریان‌های رقیب هم نیست و محدود به گروه‌های درون قدرت نمی‌شود. ارتباط و همسخنی با جامعه متکثر از جمله کسانی که بیرون از نظم سیاسی قرار گرفته‌اند، هست؛ و این از الزاماتی است که اگر رعایت شود وفاق را به گفتمان نزدیک‌تر می‌کند.

وی با اشاره به اینکه با جامعه متکثر و متنوعی مواجه هستیم، افزود: اینکه فقط صدای خودمان را بشنویم که وفاق نمی‌شود. این کثرت جامعه را باید شنیده و از صداهای مکمل است که وفاق شکل می‌گیرد. یعنی وفاق چیزی نیست که آن را کشف کنیم؛ وفاق روندی است که باید بتوانیم شکلش بدهیم. اگر خواسته باشیم با مدلول سیاست به وفاق نگاه کنیم، پذیرش یک نوعی از دموکراسی است که معطوف به مشارکت در قدرت از طریق رجوع به حقوق شخصی و جمعی کروه‌های متفاوت و متنوع است. یعنی پذیرش نوعی دموکراسی معطوف به حقوق اساسی است.

وفاق را باید در میدان‌های جمعی حل مسأله جست‌وجو کرد که کشور دست به گریبان مسائل جدی هست، ولی همیشه دیده‌ایم و تجربه کرده‌ایم در ایران و جهان که موقعیت‌های بحرانی امکان یا فرصت اصلاح و تغییر را هم بیشتر می‌دهد؛ چون در بحران‌ها جدی‌تر می‌شود به اصلاح شیوه‌ها و روش‌های قبل دست زد. البته باید میدان وفاق را هم تعریف کنیم که به نظر من بخش مهمی از میدان، جامعه و قلمرو عمومی است و کنشگران آن را هم تعریف کنیم؛ چون اگر قلمرو عمومی از گفت‌وگو تهی شده باشد، توانایی شهروندان هم برای مشارکت فکری، تبادل نظر و کنش به تحلیل می‌رود و طبیعتا از درونش پرخاشگری، خشونت‌های نمادین و امثال اینها جایگزین می‌شود.

27218