خبرگزاری میزان - فرشید رضایی رییس دفتر آموزش و ارتقا سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به تشریح چرایی ضرورت استفاده از ماست و عملکرد آنها در پیشگیری از بیماری کرونا پرداخت و گفت: از زمان شروع پاندمی کرونا زندگی انسان‌ها با ماسک و رعایت پروتکل‌های بهداشتی بخاطر کم کردن خطر و کاهش احتمال ابتلا گره خورده است.
وی افزود: یکی از روش‌های اصلی انتقال بیماری کرونا، قطرات و ذرات ریز تنفسی است که هنگام نفس کشیدن (حتی در حال سکوت)، صحبت کردن، آواز خواندن (بویژه با صدای بلند و دسته جمعی) و سرفه یا عطسه خارج می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد درصد قابل توجهی از مبتلایان به بیماری کرونا هیچ‌گونه علامت تنفسی ندارند؛ از طرفی در اوایل ابتلا به بیماری نیز افراد مبتلا معمولاً بدون علامت هستند، اما حتی در این شرایط نیز انتقال بیماری از طریق قطرات و ذرات ریز تنفسی وجود دارد و می‌تواند دیگران را بیمار کنند پس برخی افراد می‌توانند ناقل باشند در حالیکه خود از آن خبر ندارند.
حدود رعایت فاصله اجتماعی، در صورت داشتن ماسک چقدر است؟
رضایی اظهار داشت: در تماس فرد سالم با فرد بیمار در صورتی که هر یک ماسک نداشته باشند و فاصله کمتر از دو متر داشته باشد، احتمال انتشار ویروس خیلی زیاد است و در صورت استفاده از ماسک مناسب و حفظ فاصله‌ی ایمن با سایر افراد می‌توان خطر ابتلا به بیماری را به حداقل ممکن کاهش داد.
وی اضافه کرد: در صورت قرار گرفتن در فضای بسته و نبودن تهویه مناسب، میزان خطر ابتلا به کرونا افزایش خواهد داشت و از طرفی در شرایطی که فاصله‌ی ایمن بین افراد رعایت شود، در این صورت برقرار نمودن تهویه مناسب خطر بیمار شدن را بسیار کاهش می‌دهد و اثربخشی ماسک را بالاتر می‌برد.
کارکنان خدمات بهداشتی درمانی، افرادی که همراه بیمار هستند یا از بیمار مراقبت می‌کنند و افرادی که بیمارند یا علائم بیماری را دارند حتی در وضعیت غیر از شیوع بیماری نیز باید از ماسک برای حفاظت از خودشان و سایرین استفاده کنند.
رضایی در مورد استفاده از انواع ماسک ها، تصریح کرد: درحال حاضر 4 نوع ماسک پزشکی وجود دارد. یکی از این ماسک‌ها ماسک N 95 است، این نوع ماسک توانایی بالایی در جلوگیری از ورود ذرات ریزمیکروبی و آلوده به دستگاه تنفس دارند فقط برای استفاده حرفه‌ای در بیمارستان و مراکز درمانی تهیه شده است، زیرا کارکنان بیمارستانی در معرض خطر بسیار بیشتری از عموم جامعه هستند عدد 95 در این نوع از ماسک (N 95) نیز بدین معناست که این ماسک قادر است حداقل 95 درصد ذرات با اندازه 0.3 میکرون را حذف کند.
وی افزود: ماسک‌های N 95می تواند بدون سوپاپ یا سوپاپ دار باشد وجود سوپاپ تنفس را تسهیل می‌کند، ولی از نظر کارایی تفاوتی ندارند. باید توجه داشت که این سوپاپ‌ها یکطرفه عمل می‌کند و هنگام دم بسته هستند و در بازدم باز می‌شوند لذا اگر یکی از کارکنان بیمارستان به بیماری کرونا مبتلا شده باشد و از نوع سوپاپ دار استفاده کند، به هنگام بازدم می‌تواند ویروس را از سوپاپ به بیرون منتشر کند و باعث بیماری دیگران شود، بنابراین به طور کلی در دوران پاندمی و به خصوص زمانی که انواع بی علامت بیماری قابل انتظار است، به هیچ وجه توصیه به استفاده از انواع سوپاپ دار نمی‌شود.
رضایی افزود: ماسک سه بعدی پزشکی نیز از دیگر ماسک‌های موجود پزشکی است که کارایی آن همانند ماسک پزشکی معمولی است فقط از نظر ظاهری، متفاوت است. این نوع ماسک به دلیل اینکه کامل بر روی صورت منطبق می‌شود می‌تواند حفاظت بیشتری ایجاد کند در برخی از انواع ماسک سه بعدی ممکن است تعداد لایه‌ها را نیز افزایش داده باشند و چهار یا پنج لایه داشته باشد. به همین دلایل برخی افراد ترجیح می‌دهند که از این نوع ماسک استفاده نمایند. هرچند افزایش لایه‌ها می‌تواند به کارایی بهتر در فیلتراسیون ماسک کمک کند، اما آنچه که بیشتر اهمیت دارد آن است که ماسک بر روی صورت تنظیم شده باشد و روزانه یا به محض آسیب دیدن یا از کار افتادن تعویض شود.
وی ادامه داد: ماسک پارچه‌ای نیز چهارمین نوع ماسک موجود است. این نوع ماسک به تنهایی به عنوان وسیله حفاظتی اطمینان بخش توصیه نمی‌شود مگر آن که هیچ ماسک مناسب دیگری در دسترس فرد وجود نداشته باشد و به ناچار از ماسک پارچه‌ای (و چند لایه نمودن پارچه) استفاده نماید. ماسک پارچه‌ای را معمولا بر روی ماسک پزشکی می‌پوشند تا در مکان‌های با خطر بالاتر (سرپوشیده بدون تهویه یا مکان‌های پر تردد) استفاده شود. با این روش از ورود ذرات از طریق لبه‌های ماسک پزشکی که کامل بر روی صورت منطبق نمی‌شود جلوگیری می‌شود.
رضایی درخصوص وضعیت استفاده ماسک از نظر مکان، تعداد افراد و فاصله اجتماعی باید گفت: حضور در فضای باز بدون اینکه فردی غیر از اعضای خانواده در کنارش باشند مانند پارک ها، بدون ماسک موردی ندارد و حضور در فضای باز در صورتی که افراد دیگر فاصله 2 متر را رعایت کرده باشند با یک ماسک کفایت می‌کند.
وی با بیان اینکه استفاده از دو عدد ماسک در فضای باز با جمعیت زیاد ضروری است، تصریح کرد: حضور در فضای بسته با تهویه مناسب به شرط اینکه در 2 ساعت گذشته فردی غیر از خانواده آنجا نبوده باشد با یک ماسک کفایت می‌کند و حضور در فضای بسته همراه با افراد غیر از خانوار با تهویه نامناسب و استفاده از 2 ماسک لازم است.
به گفته وی، برای استفاده صحیح از ماسک باید در ابتدا دستان خود را تمیز کرد. قبل از لمس ماسک تمیز، دستان خود را با آب و صابون به مدت حداقل 20 ثانیه بشویید. از یک دستمال کاغذی تمیز برای خشک کردن دست‌های خود استفاده کنید. سپس، با همان دستمال، شیر آب را ببندید و آن را درون سطل زباله بیندازید. در صورت عدم دسترسی به آب و صابون از یک محلول ضدعفونی کننده برمبنای الکل 70 درصد مصرف کنید.
دست‌ها به هیچ عنوان با سطح آلوده بیرونی ماسک تماس پیدا نکند. سطوح بیرونی ماسک استفاده شده آلوده می‌باشد پس باید به عنوان یک جسم آلوده با آن برخورد کنید. درضمن هرگز قسمت جلوی ماسک را لمس نکنید؛ لذا باید بند پایینی و سپس بند بالایی ماسک را از پشت سر خود خارج کنید. با گرفتن بند بالایی، ماسک را بدون تماس با بدن درون سطل زباله درب دار بیندازید.
ماسک های پزشکی هر چند ساعت یکبار باید عوض شود؟
وی ادامه داد: ماسک های N95 هر هشت ساعت و ماسک های جراحی هر 2 ساعت یکبار باید تعویض شود. ولی در صورت رخداد هرگونه نقص در عملکرد سوپاپ، تغییر شکل یا پاره شدن، آسیب به بندها، ایجاد مقاومت تنفسی و نیز ایجاد رطوبت زیاد در آن باید بلافاصله ماسک را تعویض کردد.
ماسک پارچه ای چگونه ما را در برابر انتشار ویروس کرونا محافظت می کنند؟
رضایی اظهارداشت: برخی از مبتلایان به بیماری کرونا هیچ گونه علامت تنفسی ندارند و از طرفی در اوایل ابتلا به بیماری نیز افراد مبتلا معمولا بدون علامت هستند، بنابراین در اثر قطرات تنفسی که در اثر صحبت کردن (حتی در سکوت تنفس کردن)، سرفه و عطسه به اطراف منتشر می شود، می توانند بیماری را به دیگران منتقل کنند. این قطرات را می توان با ماسک در منبع آنها کنترل کرد. هرچند ماسک پارچه ای یک لایه به تنهایی چندان موثر نیست اما اگر ماسک پزشکی نباشد، می توان از این ماسک استفاده نمود.
وی خاطرنشان کرد: کودکان زیر دو سال، افرادی که مشکل تنفسی دارند که با ماسک زدن بسیار تشدید می شود و افراد ناتوان یا افرادی که به نوعی قادر به برداشتن ماسک از روی صورت بدون کمک نیستند، نباید از ماسک استفاده کنند.
رضایی تاکید کرد: استفاده از ماسک در مورد فعالیت های ورزشی مثل شنا، مجاز نیست و رعایت فاصله اجتماعی اهمیت بیشتری دارد. در مورد ورزش هایی نظیر فوتبال نیز با توجه به این مهم که این ورزش ها باید در فضاهای باز انجام شوند استفاده از ماسک در حین این فعالیت ها ضرورتی ندارد.
چرا برخی افراد در طول زمان ماسک زدن احساس ناراحتی می کنند؟
به گفته وی، شاید برای برخی از افراد استفاده طولانی مدت از ماسک کمی ناراحت کننده باشد ولی با توجه به مزایای آن در حفظ سلامت جامعه، سودمند است. اگر جنس لایه درونی ماسک از پارچه مناسب تهیه شده باشد تحمل آن بر روی صورت بسیار قابل تحمل تر می شود. برخلاف برخی شایعات استفاده طولانی مدت از ماسک به هیچ عنوان سبب تجمع دی اکسید کربن بازدمی یا کاهش اکسیژن خون یا آسیب مغزی نمی شود.
وی تاکید کرد: برخی افراد تصور می کنند که افزایش بیش از حد تعداد لایه ها حفاظت بیشتری را خواهند داشت در حالیکه اگر ماسک از لایه های استاندارد و جنس مناسب و سایز مناسب صورت باشد و مخصوصا به نحو مناسب استفاده شود، نیاز به افزایش لایه و ضخیم تر کردن ماسک نیست زیرا زیاده از حد ضخیم بودن ماسک می تواند خستگی و ناراحتی ایجاد نماید و تنفس را سخت نماید.
رضایی در پایان تصریح کرد: از آنجا که واکسن و روش های دیگر هیچکدام نمی توانند با پوشاندن بینی مانع از ورود ویروس به بدن شوند لذا ماسک همواره جایگاه ویژه خود را در جلوگیری از ابتلا دارد و بدون ماسک حتی افراد واکسینه شده هم به محض ورود ویروس از دهان و بینی احتمال دارد که مبتلا شوند.
