وجود املاک در طرح‌های دولتی مانع از اعمال حقوق مالکانه نمی‌شود

دیوان عدالت اداری اعلام کرد: وجود املاک در طرح‌های دولتی و شهرداری‌ها مانع از اعمال حقوق مالکانه اشخاص به مدت نامحدود نمی‌شود.

به گزارش خبرگزاری مهر، با توجه به صراحت بند 24 ماده 55 قانون شهرداری مصوب 1334/04/11 و ماده 59 قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور مصوب 1394/02/01، یکی از مهمترین تکالیف شهرداری‌ها صدور پروانه برای کلیه ساختمان‌هایی است که در شهر واقع شده است و مطابق ماده 100 قانون شهرداری، مالکان اراضی و املاک واقع در محدوده شهر یا حریم آن مکلف‌اند قبل از هرگونه اقدام عمرانی یا تفکیک اراضی و شروع ساختمان، از شهرداری پروانه اخذ کنند.

مطابق ماده واحده قانون تعیین وضعیت املاک واقع در طرح‌های دولتی و شهرداری‌ها مصوب 1368/08/29، در خصوص املاکی که در طرح‌های دولتی و شهرداری‌ها واقع شده‌اند، پس از اعلام رسمی وجود طرح باید حداکثر ظرف مدت 18 ماه نسبت به انجام معامله قطعی و انتقال اسناد رسمی و پرداخت بها یا عوض آن طبق قوانین مربوط اقدام نمایند و به موجب قانون اصلاح تبصره 1 ماده واحده قانون اخیرالذکر مصوب 1380/01/22 در صورتی که اجرای طرح و تملک املاک واقع در آن به موجب برنامه زمان‌بندی مصوب، به حداقل 5 سال بعد موکول شده باشد، مالکین املاک واقع در طرح از کلیه حقوق مالکانه مانند احداث یا تجدید بنا یا افزایش بنا و تعمیر و فروش و اجاره و رهن و غیره برخوردارند و در صورتی که کمتر از 5 سال باشد، مالک هنگام اخذ پروانه تعهد می‌نماید هرگاه زمان اجرای طرح قبل از پنج سال شروع شود، حق مطالبه هزینه احداث و تجدید بنا را ندارد.

از سوی دیگر آرا متعدد هیأت عمومی دیوان عدالت اداری از جمله آرا شماره 47 مورخ 1378/02/25، 394 مورخ 1378/12/01، 197 مورخ 1386/04/03و 437 الی 438 مورخ 1386/06/25، دلالت بر آن دارند که به اعتبار اصل تسلیط و حرمت مالکیت مشروع، محرومیت اشخاص از اعمال حقوق مالکانه به مدت نامعلوم و نامحدود به بهانه وجود طرح‌های دولتی و شهرداری‌ها، علی‌الاطلاق مغایر اصل مالکیت و ناقض حق اعمال مالکیت و آثار مترتب بر آن است و همچنین اجبار مالک به استفاده از زمین خود یا احداث بنای متناسب با طرح‌های مصوب دولتی و شهرداری نافی اراده آزاد اشخاص در کیفیت اعمال انحا حقوق مالکانه متناسب با نیازمندی‌های آنان با رعایت ضوابط مربوط است.

در همین راستا حجت الاسلام والمسلمین عابدی، رئیس دیوان عدالت اداری طی مکاتبه‌ای خطاب به شهردار تهران، با اشاره به رأی وحدت رویه شماره 238 مورخ 1387/04/23 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری اعلام داشت؛ به فرض وقوع قسمتی از ملک در طرح عمرانی، اگر شهرداری به تکلیف قانونی خود مبنی بر خرید و تملک اراضی واقع در طرح و پرداخت بهای آن و اجرای طرح مورد ادعا در مهلت قانونی عمل نکند، مالکین اراضی مزبور، ذی‌حق به اعمال انحا حقوق مالکانه خود از جمله احداث بنای مجاز در سهم خود است و امتناع شهرداری از صدور پروانه احداث بنا در این موارد وجاهت قانونی ندارد. متأسفانه امتناع شهرداری تهران از انجام وظایف قانونی منجر به افزایش ورود شکایات با خواسته الزام به صدور پروانه ساختمانی به دیوان عدالت اداری شده است.

فلذا با عنایت به اینکه یکی از موانع اصلی تولید در حوزه مسکن، امتناع شهرداری‌ها از صدور پروانه ساختمانی یا تأخیر در صدور آن به دلیل وجود طرح‌های دولتی و شهرداری است، در راستای حاکمیت قانون و تحقق شعار مهار تورم و رشد تولید در حوزه مسکن، شایسته است مراتب به شهرداری‌های مناطق ابلاغ شود تا اقدامات و دستورات لازم را در جهت صدور به موقع پروانه ساختمانی از سوی آن مرجع با رعایت قوانین و آرای هیأت عمومی مربوطه به عمل آمده تا ضمن استیفای حقوق جامعه هدف، از ورود پرونده‌های مرتبط با امر، پیشگیری به عمل آید.