وسعت زمین‌های شور ایران به 10 میلیون هکتار رسید / با گسترش نگران‌کننده مواجهیم

به گزارش تسنیم، نادر علیزاده، مشاور معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی، در حاشیه همایش گرامیداشت روز جهانی خاک در ایلام، با اشاره به یافته‌های نگران‌کننده از وضعیت خاک‌های کشور، اظهار کرد: بررسی‌های تخصصی نشان می‌دهد فقر مواد آلی در خاک‌های ایران به مرحله بحرانی رسیده است.

وی با بیان اینکه این وضعیت بحرانی به این معناست که حدود 82 درصد از اراضی کشاورزی کشور دارای کمتر از یک درصد ماده آلی هستند، گفت: در حالی که شاخص جهانی برای دستیابی به کشاورزی پایدار، حداقل سطح 2 درصد را تعریف می‌کند.

این مقام مسئول با اشاره به ضرورت توجه به شوری، یکی دیگر از معضلات خاک را گسترش نگران‌کننده زمین‌های شور عنوان کرد و افزود: گستره زمین‌های شور در ایران در سال‌های اخیر با رشد قابل توجهی همراه بوده و از حدود 6.8 میلیون هکتار به بیش از 10 میلیون هکتار افزایش یافته است.

وی گفت: ریشه اصلی این پدیده تلخ را برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی و مدیریت نامناسب منابع پایه است که مستقیماً کیفیت خاک را تضعیف کرده است.

مشاور معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی تصریح کرد: چالش‌های اساسی پیش روی خاک کشور را محدود به این موارد نکرده و تغییر کاربری اراضی و خردشدگی زمین‌های کشاورزی عاملی مخرب است.

وی با انتقاد از نگاه کالامحور به زمین و توسعه شهرنشینی خارج از برنامه، این عوامل را مسبب فرسایش و نابودی این سرمایه ملی معرفی کرد.

علیزاده در ادامه سخنان خود به پیامدهای ژئوتکنیکی این مدیریت‌های نادرست اشاره کرد و گفت: برداشت افسارگسیخته از سفره‌های زیرزمینی، منجر به فرونشست گسترده زمین در استان‌های متعدد شده است، به طوری که طبق آمارهای موجود، 78 درصد از کل پدیده‌های فرونشست در سطح کشور، ناشی از مداخلات مستقیم انسانی و سوءمدیریت منابع است.

وی در بخش دیگری از اظهارات خود بر لزوم پایش مستمر خاک تأکید کرد و گفت: همان‌گونه که سلامت انسان نیازمند پایش‌های دوره‌ای است، خاک نیز باید هر پنج سال یک بار مورد ارزیابی دقیق کمی و کیفی قرار گیرد. در راستای تحقق این امر، طرح ملی پایش کمی و کیفی خاک‌های کشاورزی (که اصطلاحاً به آن «پزشکی خاک» گفته می‌شود) در 10 استان کشور، از جمله استان ایلام، عملیاتی شده است.

وی گفت: طبق ماده 6 قانون حفاظت از خاک، تهیه نقشه‌های مدیریت‌پذیری خاک برای اطمینان از اینکه برنامه‌ریزی‌ها مبتنی بر داده‌های واقعی باشد، در دستور کار قرار دارد.

علیزاده یادآور شد: تاکنون مطالعه خاک‌شناسی در سطح 170 هزار هکتار به اتمام رسیده و امسال نیز این عملیات در 80 هزار هکتار دیگر در حال انجام است.

مشاور معاونت آب و خاک در ارتباط با شعار امسال سازمان فائو، خاک‌های سالم برای شهرهای سالم، خاطرنشان ساخت: خاک سالم سنگ بنای اصلی اکوسیستم شهری است و حجم بالای فعالیت‌های انسانی در شهرها، شکنندگی و نابودی این منبع حیاتی را تسریع بخشیده است.

وی همچنین تأثیر تغییر اقلیم را بر مناطق شمالی کشور که با کاهش بارش‌ها دچار تنش آبی شده‌اند، مورد تأکید قرار داد و گفت: نقش خاک سالم در حفظ رطوبت و مدیریت ذخایر آبی در چنین شرایطی دوچندان است.

علیزاده با تاکید بر ضرورت هم‌افزایی، گفت: آب، خاک، گیاه و انسان چهار مؤلفه غیرقابل تفکیک هستند و حکمرانی مطلوب تنها از طریق همکاری بین‌دستگاهی، ایجاد سامانه‌های داده مشترک و افزایش سطح دانش کشاورزان محقق می‌شود.

وی همچنین نوید داد که استفاده از هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین می‌تواند مدیریت تغذیه گیاهی را به شکلی تحول‌آفرین بهبود بخشد.