پرسشگری و خلق دنیای خاص برای شخصیت‌های فیلم کوتاه

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو به نقل از روابط عمومی خانه هنرمندان ایران، ششمین برنامه «یک سه‌شنبه کوتاه» عصر سه‌شنبه 26 دی 1402 در سالن ناصری خانه هنرمندان ایران به نمایش فیلم‌های کوتاه «بوم‌هن» ساخته شاهین زوار، «بوتی و دیوانه» به کارگردانی فاضل اسماعیلی و «هرم» ساخته مهدی دولتی اختصاص داشت. پس از نمایش آثار، نشست پرسش و پاسخ با حضور سحر عصرآزاد منتقد سینما برگزار شد.

در ابتدای این نشست، شاهین زوار کارگردان فیلم کوتاه «بوم‌هن» گفت: این فیلم هفتمین کار کوتاه من در قالب فعالیت حرفه‌ای است و این اثر زمانی که زلزله ترکیه اتفاق افتاد، شکل گرفت. باید براساس برخی اتفاقات دغدغه ایجاد شود تا فیلمی را بسازم و وقتی بچه‌ها از زیر آوار در ترکیه بیرون می‌آمدند و والدینشان را از دست داده بودند، ایده این اثر مطرح شد.

وی ادامه داد: ما هنوز فیلم «جنگ جهانی سوم» را ندیده بودیم و وقتی آن را را دیدم، فهمیدم اتفاقی که در فیلم ما بود، در «جنگ جهانی سوم» هم دیدیم بدون آنکه نقطه مشترکی در تولید 2 اثر داشته باشیم و این نکته برایم جالب بود.

زوار همکاری با سیاوش چراغی‌پور را افتخارآمیز توصیف کرد. او با اشاره به آشنایی با این بازیگر و پیشنهاد بازی در «بوم‌هن»، از وی بابت اعتماد برای حضور در این اثر تقدیر کرد.

شاهین زوار گفت: دخل و تصرفی در فیلمنامه نداشتم اما شرایط تولید و فنی متفاوت است. به دلیل شرایط جغرافیایی به مشکلات متعدد رسیدیم و یک پلان سیلویت مفهومی اضافه کردیم.

جوانان سینمای کوتاه پیشرو هستند

در ادامه سیاوش چراغی‌پور اظهار کرد: از علاقه‌مندان فیلم کوتاه هستم. بچه‌های این عرصه سرمایه‌های آینده ایران هستند و سینمای ایران با آنان پیش می‌رود. جوانان در عرصه فیلمسازی مانند تمام عرصه‌ها پیشرو هستند، خط و مرزها را می‌شکنند، از قراردادهای مرسوم عبور می‌کنند و با جهان در حال پیشرفت همراه هستند. آنان شجاع و خط شکن و به‌روز هستند و در واقع من در همکاری با سینمای کوتاه به اغنای خودم کمک می‌کنم. ارتباط بین بازیگر و کارگردان در فیلم کوتاه را دوست دارم و چالش و تجربه‌های این بخش، برای من ارزشمند است. در سینمای بلند، کارگردانان قدرت ریسک ندارند و به سراغ افرادی می‌روند که چند اثر مشابه دارند اما بچه‌های جوان تجربه می‌کنند و به دنبال گرفتن بازی‌های جدید از بازیگر هستند.

وی درباره نقش پاشا در فیلم «بوم‌هن» تاکید کرد: پاشا تکلیفش روشن است و شرایط زندگی او، تنهایی و معلولیت همسرش، موجب شده بود همتا دخترش تکیه‌گاهش شود. همتا دختر بچه‌ای ورای سن و سالش است زیرا گذشته خاصی داشته، رابطه پاشا و این دختربچه ورای پدر و کودک است و همتا برای او یک همراه است. این نوع قصه‌ها و اتفاقات که موقعیت‌های روشن دارند مورد استقبال من است و خیلی دنبال پیچیدگی کاراکترها نیستم.

در ادامه سارا مایلی، بازیگر نقش همتا نیز گفت: همتا فهمیده پدرش، مادرش را دوست نداشته و بعد از زلزله، همتا با دیدن پدرش گذشته را به یاد می‌آورد و به نوعی تلافی می‌کند.

آشنایی با نگاه فیلمسازان کوتاه مهم است

سحر عصرآزاد با اشاره به اینکه در «یک سه‌شنبه کوتاه» شاهد نمایش آثاری هستیم که پیشتر کمتر دیده شده و نمایش اول آن‌ها در این برنامه است، گفت: آشنایی با نگاه فیلمسازان کوتاه مهم است. آنچه در جامعه رخ می‌دهد در نوع نگاه نسل جوان و فیلمسازان تازه وارد به عرصه فیلم کوتاه دیده می‌شود و برای من این مهم جالب است.

وی اظهار کرد: فیلم «بوم‌هَن» با فیلمنامه‌ای از پدرام افشار و ایده آناهیتا سعیدی‌منش نوشته شده و حضور افرادی مانند سیاوش چراغی‌پور می‌تواند باعث غنای آثار کوتاه شود. این فیلم در کارگردانی، اثری پخته و قوام یافته بود که چینش میزانسن‌ها و جنس روایت‌ها در 12 دقیقه، یک کارگردانی قوی داشت. گره‌گشایی فیلمنامه توقع بیشتری را می‌طلبید و در این اثر نشانه‌گذاری دیده می‌شود.

در ادامه نشست، مهدی دولتی کارگردان فیلم کوتاه «هرم» با اشاره به نقطه شروع فیلمنامه این اثر اظهار کرد: برای من مهم است فیلمنامه‌هایی را که می‌نویسم، کارگردانی کنم و حس بهتری دارم. اگر قرار است کارگردان باشم باید روایت اثرم را بنویسم و ترجیح می‌دهم خودم فیلمنامه‌ام را بنویسم. دوست دارم هر داستانی که می‌خواهم با توجه به خود داستان و براساس سبک روایت بسازم. وقتی داشتم دکوپاژها را انجام می‌دادم به دنبال خلق دنیایی بودم که کاراکتر شبیه یک بچه باشد و با فضای بیرون ارتباط نداشته باشد. اگر علیرضا برازنده، فیلمبردار خوب سینما نبود شاید این کار شکل نمی‌گرفت؛ چند جلسه از تجربیات وی استفاده کردیم، این استاد فیلمبرداری کمک‌های بسیاری در تولید این فیلم داشت و فیلمبردار اثر نیز دستیار اول علیرضا برازنده بود.

وی ادامه داد: یکی دو ماه است که پخش فیلم در جشنواره‌های بین‌المللی آغاز شده و امیدوارم اتفاقات خوبی برای این فیلم بیفتد. فیلم پس از ساخت برای آهنگساز ارسال شد و براساس فیلم، موسیقی آن به تولید رسید. استفاده از قدرت، هویت و رسانه در ذهن من در ساخت این فیلم وجود داشت و وقتی اثر از دست مولف خارج شود هرکسی هر برداشتی می‌تواند داشته باشد.

همچنین آروین محتشمی بازیگر «فیلم «هرم» نیز با اشاره به تجربه بازی در تئاتر اظهار کرد: بازنمایی این کاراکتر خاص، سختی خود را داشت و باید به سمتی می‌رفتم که شخصیت نه زوال عقل دارد و نه با فضای موجود آشنا باشد. امیدوارم توانسته باشم این نقش را ایفا کنم. من تئاتر کار می‌کنم و این دومین فیلم کوتاهی است که بازی کردم. نظر کارگردان برای کاراکتر شبیه نوزاد بود و احساس می‌کردم یک نوزاد هستم. سعی می‌کردیم به این سمت برویم که هرچه در محیط است برای کاراکتر جدید باشد.

عصرآزاد نیز عنوان کرد: جهان فیلم در یک عالم از رویدادها می‌تواند ما به‌ازا سازی شود و هرکسی تفسیر خود را از آن داشته باشد. نویسنده در حال نگارش، اثر را کارگردانی کرده و با چالش‌های فضای ایزوله و کاراکتر روبه‌رو شده است. تعابیر مختلفی از فضای فیلم می‌توان داشت اما این محیط خیلی شبیه ذهن بسته بود. جهانی ترسناک و وهم آلود در این اثر ترسیم شده است. استفاده به جا و درست از حرفه‌ای‌ها و پیشکسوتان سینما به فیلمسازان کمک می‌کند. این اقدامی هوشمندانه است و تاثیر این مهم در کیفیت اثر دیده می‌شود.

حرف روشنفکرانه درست بزنیم

در بخش دیگری از این نشست رضا فیاضی بازیگر فیلم کوتاه «بوتی و دیوانه» بیان کرد: با بچه‌های جوان خیلی کار کردم و عشق من همکاری با جوانانی است که از شاگردانم بودند یا با آنان همکاری کردم. کارگردان «بوتی و دیوانه» برای همکاری در تئاتر نزد من آمده بود و در نهایت بدون شناخت از این کارگردان، بازی در اثر را پذیرفتم. قصه را خوانده بودم اما با تدوین دنیای دیگری را دیدم و به این کارگردان ایمان آوردم. ممکن است ما حرف روشنفکرانه بزنیم و در قالب بمانیم اما این‌که حرف روشنفکرانه درست بزنیم فرق دارد و نگاه این کارگردان در این فیلم را خیلی دوست داشتم. باهم درباره دکتر بوتی گفت‌وگو داشتیم اما ما این اثر را در یک شبانه روز و در زمان فشرده گرفتیم. سعی کردم غلو نکنم، خودم این کاراکتر را دوست داشتم و مخاطب باید درباره این نقش نظر بدهد.

وی گفت: خیلی از دوستانم با شخصیت آقای جمالی در سریال «زی‌زی‌گولو» مرا می‌شناسند. به رغم تنوع در کارهایم از جمله آثار تاریخی، مردم این نقش را به یاد دارند و سعی نکردم تیپ بسازم.

در ادامه فاضل اسماعیلی کارگردان فیلم کوتاه «بوتی و دیوانه» گفت: این اثر بیستمین فیلمی است که ساختم و تاکنون 19 اثر ساختم که منتشر نکردم. دلیل این اتفاق این بوده که در این فیلم 80 درصد به خواسته‌هایم نزدیک شدم و خروجی کار برایم ایده‌آل بود. حضور در کنار رضا فیاضی بازیگر سینما و تلویزیون اتفاق خوبی بود. 5 سال روی فیلمنامه این فیلم کار کردم. در همه این سال‌ها این فیلم را ساختم و تدوین کردم و در نهایت این اثر به تولید رسید.

وی با اشاره به چگونگی شکل‌گیری ایده «بوتی و دیوانه» اظهار کرد: برای من مهم است پرسشگری داشته باشم و این تابوی پرسش از افراد پرقدرت باید شکسته شود و فرم به موازات این تفکرات شکل گرفت. از مخاطب پرسش کردم که آیا به این مساله فکر کردید اگر همرنگ قدرت در جهان نشوید حذف می‌شوید؟ این پرسشگری است؛ برای من مهم این است مخاطب می‌تواند با اثر من قدمی به جلو حرکت کند؟ اگر صرفا با سلیقه مخاطب پیش برویم با مرداب سینمای تجاری غرق می‌شویم.

الهه رعیت‌پیشه تهیه‌کننده و بازیگر این فیلم نیز یادآور شد: به همه کسانی که امروز آثارشان در «یک سه‌شنبه کوتاه» نمایش داده شد، تبریک و خسته نباشید می‌گویم. با فیلمنامه‌ها و آثار آقای اسماعیلی آشنا بودم و سطح تفکرات او را می‌دانستم. ابتدا بازی در این اثر پیشنهاد شد و سپس تهیه‌کنندگی آن را به دلیل علاقه به اثر پذیرفتم. طی 5 سال این فیلمنامه بازنویسی شد و هرچه این فیلمنامه را بیشتر می‌خواندم معانی بیشتری را دریافت می‌کردم و تمام کاراکترها را می‌دیدم.

وی افزود: روایت این اثر در یک تیمارستان نیست، در موزه حیات وحش است و دکتر بوتی بیمارانش را در این موزه نگهداری می‌کند. با وجود اینکه درباره نقش با کارگردان حرف می‌زدیم، پیشنهاداتی می‌دادم و او آن را تصحیح می‌کرد و در نهایت به نقش رسیدم. نقش‌های چالش برانگیز را دوست دارم. این فیلم را باید چندبار دید تا موضوع را درک کرد. نمی‌توان با یکبار دیدن، این اثر را تحلیل کرد.

سحر عصر آزاد نیز نقش دکتر بوتی را چند لایه و دارای جنبه‌های متفاوت دانست و گفت: حضور رضا فیاضی در آثار سینمای کوتاه قوت قلب است و به استانداردسازی آثار کوتاه کمک می‌کند. پرانتزهایی در اثر باز می‌شود و فیلم محدود به یک جغرافیا و زمان خاص نیست. شاید پایان بندی فیلم در این فرم جای نمی‌گرفت.

«یک سه‌شنبه کوتاه» عنوان مجموعه برنامه‌ای است که به نمایش و نشست پرسش و پاسخ با سازندگان فیلم‌های کوتاه اختصاص دارد.