پُز روشنفکری ناشران در حمایت از کتابفروشان / سامانه خرید کتاب به دنبال چیست؟
علی رمضانی، مدیرعامل خانه کتاب، به تشریح اهداف و کارکرد سامانه خرید کتاب از کتابفروشی پرداخت و پاسخ بسیاری از انتقادات وارده به این طرح را داد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، علی رمضانی، مدیرعامل خانه کتاب، در نشستی با حضور جمعی از خبرنگاران به تشریح فعالیت‌های سامانه خرید از کتابفروشیها پرداخت.
رمضانی با اشاره به ضرورت راه‌اندازی سامانه مجازی خرید از کتابفروشیها گفت: یکی از دغدغه‌های ما برای یارانه‌های حوزه نشر این بود که این یارانه‌ها در مسیر درست خود استفاده شود، در سال‌های گذشته نقد شدن یارانه‌ها در نمایشگاه به عینه مشاهده شده بود، در برخی غرفه‌ها با فضای 9 متر گردش مالی یک میلیارد تومانی را داشیم که مشخص می‌کرد، این گردش مالی متعلق به فروش کتاب در یک غرفه 9 متری نیست و قطعا تخلفی در زمینه نقد شدن یارانه‌ها انجام شده است.
احتمال نقد شدن یارانه در سامانه بسیار پایین است
وی ادامه داد: با راه‌اندازی سامانه خرید از کتابفروشیها و ارائه یارانه در این بستر، امکان نقد شدن یارانه‌ها بسیار پایین آمده است، چرا که رابطه بین خریدار و فروشنده برقرار نیست، البته نمی‌توان ادعا کرد که این احتمال به صفر رسیده است، چرا که هم اکنون نیز برخی از تخلفات را شاهد هستیم، برای نمونه یک کتابفروش تنها فاکتور را در بسته پستی گذاشته و بسته پستی را خالی ارسال کرده است یا کتابفروشی دیگر کتاب‌ها را به در منزل خود فرستاده و هدفش بهره‌مندی از یارانه بوده است. این موارد در سامانه قابل روئیت است و ما بیشتر متوجه تخلفاتی که انجام می‌شود، هستیم.
آمار بالای تخلف در طرح‌های فصلی
مدیرعامل خانه کتاب با اشاره به تخلفاتی که در طرح‌های فصلی حمایت از کتابفروشیها وجود داشت، گفت: در طرح های فصلی تخلف بسیار زیاد بود، فروش کالای غیر از کتاب با یارانه کتاب بسیار بود، کتابفروشی یک بارکد کتاب را ثبت می‌کرد و هر کالای دیگری را با آن بارکد در سامانه به ثبت می‌رساند، در نتیجه نتایج طرح و پرفروش‌ها نیز قابل اتکا نبود.
وی ادامه داد: من در ابتدای ورودم به خانه کتاب از دوستان پرسیدم که دولت قبل چرا جلوی این گونه تخلفات را نمی‌گرفت؟ پاسخ دادند که نگاه بر این بود که در نهایت این یارانه به جیب کتابفروش می‌رود و هدف نیز حمایت از کتابفروش است، اما اگر چنین بوده، چرا کتابفروشی‌های ما رونق پیدا نکرده است؟ چرا حجم کالای غیر از کتاب کتابفروشیها هر ماه نسبت به ماه گذشته افزایش پیدا می‌کند؟
طرح‌های فصلی محدود به شهرهای دارای کتابفروشی بود
رمضانی ایراد دیگر طرح‌های فصلی را محدود بودن به شهرهای دارای کتابفروشی دانست و گفت: باید کاری می‌کردیم که همه مردم در همه شهرها و روستاها به کتاب دسترسی داشته باشند، ما برای اولین بار یارانه همه افراد را مساوی اعلام کردیم و گفتیم بسته به فروش یک کتابفروشی یارانه پرداخت می‌شود، هر چه بیشتر یک کتابفروشی فروش از طریق سامانه داشته باشد، بیشتر از یارانه بهره‌مند می‌شود، این در حالی است که در طرح فصلی هر کتابفروشی که بزرگتر بود، بیشتر یارانه دریافت می‌کرد، برخی کتابفروشیها 50 میلیون یارانه می‌گرفتند.
عرضه آثار 4 هزار ناشر و عضویت 230 کتابفروش در سامانه
رمضانی در بخش دیگری از سخنان خود به ارائه آمار خرید کتاب در سامانه اشاره کرد و گفت: در این سامانه کتاب‌هایی از 4 هزار ناشر عرضه شده است، رقمی که حتی در نمایشگاه کتاب تهران نیز شاهد آن نیستیم، علاوه بر این 220 تا 230 کتابفروش عضو این سامانه هستند و اگر تعداد کتاب‌های یکسان را کسر کنیم، به عدد 150 هزار عنوان کتاب خواهیم رسید. که در 4 میلیون نسخه در سامانه عرضه شده‌اند.
افزودن موزعان و ناشران به سامانه خرید از کتابفروشیها در فاز دوم
وی با اشاره به فازهای بعدی سامانه خرید از کتابفروشیها گفت: در فاز بعد ما موزعان و ناشران را نیز به سامانه اضافه خواهیم کرد، نه به این معنا که بتوانند کتاب بفروشند، بلکه به این معنا که ما به بازارگاه می‌اندیشیم، با ثبت یک سفارش کتابفروش بتواند با ناشر یا موزع ارتباط برقرار کرده کتاب مورد نظر را دریافت کند و به فروش برساند.
سامانه خرید از کتابفروشیها منجر به فروش انحصاری ناشران نشده است
مدیرعامل خانه کتاب به نظریه برخی از منتقدان طرح مبنی بر اینکه ناشر کتابفروش‌ها برنده طرح هستند، اشاره کرد و گفت: اولا که این ناشران به هر حال برای تاسیس کتابفروشی سرمایه‌گذاری کردند و طبیعی است بتوانند از یارانه موجود نیز بهره ببرند، دوما برخی می‌گویند که ناشر کتابفروش‌ها آثار خود را انحصاری پخش می‌کنند، اما آیا این اتفاق محصول سامانه است؟ و سامانه خرید از کتابفروشیها موجب این موضوع شده است؟
سامانه اقدامی برای مقابله با عرضه کتاب‌های جعلی در پلتفرم‌هاست
وی ادامه داد: منتقدان باید توجه داشته باشند که در سال‌های اخیر انتقادات بسیاری به عرضه کتاب در فضای مجازی به ویژه از طریق پلتفرم‌ها مطرح است، دولت باید یک ساز و کاری ایجاد کند تا بتواند در مقابل اقدام پلتفرم‌ها در عرضه کتاب‌های غیرمجاز و کتاب‌سازی شده بایستد، سامانه خرید از کتابفروشیها با این هدف ایجاد شده است و به دنبال این است که یارانه را از طریق سامانه خرید از کتابفروشیها هدفمند کند. چرا که در سامانه در ادامه فعالیت، می‌توان مشخص کرد کدام کتاب‌ها از یارانه بیشتری برخوردار باشند، به عبارت دیگر یارانه به محتوا داده می‌شود، قبلاً یارانه در ظرف بود و کتابفروشی‌های بزرگتر می‌توانستند بیشتر از آن بهره‌مند شوند و اکنون به مظروف اختصاص پیدا کرده است.
پرفروش‌ترین‌ها در سامانه / آماری که متولیان را به شگفتی وا داشت
رمضانی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به نتایج فعالیت یک ماهه این سامانه به پرفروش‌ترین کتاب‌های یک ماه اخیر از طریق سامانه خرید از کتابفروشیها اشاره کرد و آن را بسیار حائز اهمیت دانست و گفت: نتایج حاصله برای خود ما نیز جالب توجه بود، چرا که ما هیچ تبلیغات ویژه و یارانه ویژه‌ای برای کتاب‌های مختلف نداشتیم، اما پرفروش‌هایی که تا پیش از این در بازار مطرح بوده‌اند، چندان در این فهرست جای ندارند.
جزئیات و ابهامات سامانه خرید از کتابفروشیها / مشوق‌های خانه کتاب برای نرم‌افزارهای کتابفرشیهاوی گفت: بر این اساس، کتاب «ستاره‌ها چیدنی نیستند» از نشر معارف در صدر عناوین پرفروش یک ماه اخیر این سامانه قرار دارد، البته می‌توان اینگونه آن را توجیه کرد که برگزاری پویشی با این کتاب دلیل پرفروش شدن آن شده است.
مدیرعامل خانه دیگر با اشاره به دیگر عناوین این فهرست گفت: البیان، دکل: مستند داستانی گام دوم انقلاب، کهکشان نیستی، استاد عشق، صعود چهل ساله، تکه‌هایی از یک کل منسجم، علی لندی، کتابخانه نیمه شب، جعبه سیاه، داداش ابراهیم، من دیگر ما، چرا ملت‌ها شکست می‌خورند؟، نگاهی به تاریخ جهان، بانو اجازه، آبنبات نارگیلی و... از عناوین نخست پرفروش‌ها در این سامانه هستند
رمضانی ادامه داد: بررسی 60 عنوان پرفروش اول سامانه نشان می‌دهد که از اولین عنوان 50 نسخه و از آخرین عنوان 11 نسخه بفروش رفته است. در مجموع فروش یک ماه این سامانه حدود دو میلیارد تومان بوده است.
هدف ما افزایش گردش کتاب در کتابفروشی‌هاست
وی با اشاره به دیگر انتقاد کتابفرشان نسبت به سامانه و نپیوستن به آن گفت: برخی می‌گویند که این سامانه پاخور مشتریان را از کتابفروشیها می‌گیرد، این در حالی است که ما هیچ کتابفروشی را مجبور به نصب پوستر و اطلاع‌رسانی در خصوص طرح نکردیم، هدف ما افزایش گردش کتاب در کتابفروشیها است، بررسی‌ها نیز نشان می‌دهد که عمدتاً کتاب های درسی و دانشگاهی در سامانه فروش رفته است. برای نمونه در کتابفروشی یزد که بیشترین یارانه حدود 40 میلیون را جذب کرد، 160 میلیون تومان کتاب فروخته شده است که عمدتا درسی و دانشگاهی بودند. این فروش برای یک کتاب فروشی در شهرستان یزد بسیار خوب است. این کتابفروشی به 32 استان (با احتساب جزایر) ارسال داشت. چرا این کتابفروشی موفق بود, چون فایل‌ها را پیوسته بارگذاری می‌کرد، موجودی را بروز می‌کرد و بر سامانه تمرکز داشت.
سامانه خرید از کتابفروشیها افزایش تقاضا را هدف قرار داده است
وی تاکید کرد: ما در سامانه خرید از کتابفروشیها افزایش تقاضا را هدف قرار دادیم، یک کتابفروشی می‌تواند مشتریانی به وسعت ایران داشته باشد؟، ما تقاضا را افزایش دادیم اینگونه نیست که بخواهیم پای مشتریان را از کتابفروشیها ببریم.
مدیرعامل خانه کتاب افزود: پس باید گفت، این معنا ندارد که یارانه به جیب کتابفروش برود، بلکه یارانه باید از مسیر فروش کتاب برای همه مردم به کتابفروشیها تزریق شود.
چرا فروش فیزیکی فعال نمی‌شود؟
وی در پاسخ به پرسش تسنیم مبنی بر اینکه چرا فروش فیزیکی را نیز در کنار فروش مجازی فعال نمی‌کنید؟ گفت: چگونه مطمئن شویم که فسادی در آن وجود نخواهد داشت و یارانه نقدی نمی‌شود؟
مدیرعامل خانه کتاب در پاسخ به پرسش دیگر تسنیم مبنی بر نگرانی برخی کتابفروشان از عیان شدن فروششان و گرفتاری‌های مالیاتی گفت: فروش کتاب در سامانه را یک مرجع رسمی تایید می‌کند و از آنجایی که فروش کتاب مشمول معافیت است من فکر نمی‌کنم مسئله برای معافیت مالیاتی کتابفروشیها ایجاد شود.
اقدامات برخی ناشران در حمایت از کتابفروشیها پزروشنفکری است
رمضانی در بخش دیگری از سخنان خود برخی اظهارنظرها در خصوص حمایت از کتابفروشیها را پزروشنفکری عنوان کرد و افزود: وقتی ناشرانی علم حمایت از کتابفروشیها را با عدم حضور در نمایشگاه کتاب تهران بلند می‌کنند، چرا کسی از آن‌ها نمی‌پرسد که پس چرا در بخش مجازی که بیشترین فروش را دارد و اتفاقا از سراسر کشور می‌توان از آن بهره برد، شرکت می‌کنید؟ و از یارانه بهره‌مند می‌شوید؟ اگر قرار باشد برگزاری نمایشگاه به ضرر و زیان کتابفروشیها باشد، بخش مجازی که بیشتر قابلیت این موضوع را دارد. به نظرم اینگونه انتقادات بیشتر پز روشنفکری هستند تا این که به واقع به نفع صنعت نشر باشد.
وی افزود: در عین حال برخی از کتابفروشان در طرح‌های فصلی همواره مطرح می‌کردند که این طرح‌ها عایدی برای آن‌ها ندارد و تنها برای همراهی و پاسخ به مطالبه مشتریانشان در آن شرکت می‌کنند، پس چگونه است که اکنون داعیه‌دار اختصاص یارانه به فروش فیزیکی شده‌اند؟
برخی کتابفروشان هنور حساب و کتابشان دفتری است
مدیرعامل خانه کتاب در بخش دیگری از سخنان خود با انتقاد از عدم استفاده کتابفروشان از تکنولوژی‌های روز گفت: 70 درصد کتابفروشیها در کشور از سیستم استفاده نمی‌کنند، اگر هم استفاده کنند تنها دو بار در سال است، یکبار ابتدای سال و یکبار آخر سال، اغلب حساب و کتاب‌ها را در دفتر ثبت می‌کنند، ما باید یاد بگیریم که با تکنولوژی روز حرکت کنیم، با استفاده از تجهیزات روز می‌توان صرفه اقتصادی را نیز به بار آورد. چون بروز عمل نمی‌کنند در برابر تغییر مقاومت می‌کنند.