پشت پرده واردات روغن چیست؟

به گزارش ایسنا، روزنامه «ایران» در ادامه نوشت: روغن‌های خوراکی بعد از ذرت از نظر ارزشی بیشترین سهم از واردات کالاهای اساسی با ارز 4200 تومانی را دارد. براساس آمار گمرک، در 9 ماهه امسال 7هزار تن ذرت وارد شده که ارزش آن معادل 2میلیارد و 400 میلیون دلار است اما روغن با یک میلیون و 500 هزار تن واردات ارزشی برابر 2میلیارد و 71 میلیون دلار دارد. یعنی با اینکه واردات روغن از نظر وزنی 6 هزار تن کمتر از ذرت است ولی ارزش آن تقریبا برابر با ذرت است. دانه‌های روغنی نیز در رده پنجم واردات کالاهای اساسی از نظر ارزشی قرار دارد.

روغن‌های خوراکی یا یک میلیون و 529 هزار و 152 تن به ارزش 2 میلیارد و 81 میلیون و 775 هزار و 37 دلار و رشد 102 درصدی در وزن و 231 درصدی در ارزش در جایگاه دوم واردات کالاهای اساسی و انواع دانه‌های روغنی با یک میلیون و 990 هزار و 335 تن به ارزش یک میلیارد و 394 میلیون و 306 هزار و 226 دلار و رشد 8 درصدی در وزن و 47 درصدی در ارزش، در رده پنجم واردات کالاهای اساسی در 9 ماهه امسال قرار دارد.

واردات این میزان روغن و دانه‌های روغنی در حالی است که بر اساس برنامه‌ای 10 ساله از سال 94 تا 1404 باید به خودکفایی 70درصدی در تولید دانه‌های روغنی می‌رسیدیم، اما تنها 10درصد از این برنامه محقق شد. از سوی دیگر با توجه به ظرفیت خالی کارخانجات تولید روغن، افزایش تولید دانه‌های روغنی با پر کردن این ظرفیت خالی، نیاز به واردات روغن خوراکی را هم کاهش می‌داد.

ظرفیت تولید روغن در کارخانه‌های ما 4 میلیون و 500 هزار تن است در حالی که نیاز سالانه یک میلیون و 500 هزار تن است، به همین دلیل بیشتر کارخانه‌ها با ظرفیت پایین فعالیت می‌کنند و از میان 42 کارخانه تقریبا بیشتر روغن مورد نیاز توسط 8 کارخانه تولید می‌شود. بنابراین افزایش تولید دانه‌های روغنی می‌تواند ظرفیت خالی مانده کارخانه‌ها را پوشش دهد.

تولید اندک

با اینکه باید تا سال 1404، 70درصد نیاز به دانه روغنی را در کشور تأمین کنیم اما آمار میزان خرید تضمینی دانه‌های روغنی نشان می‌دهد با خودکفایی 70 درصد فاصله زیادی داریم. کلزا، سویا، گلرنگ و آفتابگردان چهار دانه روغنی است که شامل خرید تضمینی می‌شود. در آمار شرکت بازرگانی دولتی آمار خرید گلرنگ و آفتابگران بسیار ناچیز است. دو محصول دیگر یعنی کلزا و دانه سویا نیز در مجموع 1.4هزار میلیارد تومان خرید تضمینی داشته است. میزان خرید کلزا بیش از 126 هزار تن به ارزش 1.3هزار میلیارد تومان و میزان خرید دانه سویا حدود 17 هزار تن به ارزش 2میلیارد تومان است.

غلامحسین خدرایی، معاون طرح دانه‌های روغنی وزارت جهاد کشاورزی گفت: تولید کلزا امسال 280 هزار تن بوده است اما کمتر از نصف آن به دولت تحویل داده شده است چون تولیدکنندگان محصول را به‌صورت مستقیم به کارخانجات می‌فروشند و قیمت خرید کارخانجات 5 تا 10 درصد بیشتر از خرید تضمینی است.

قیمت خرید تضمینی کلزا امسال هر کیلو 11 هزار تومان و دانه سویا 11 هزار و 419 تومان است. برای سال آینده این قیمت‌ها به ترتیب برای کلزا 15 و برای دانه سویا 15هزار و 300 تومان تصویب شده است. در مجموع میزان خرید تضمینی دانه روغنی کلزا و سویا 143هزار تن است که با حدود 2میلیون تن واردات فقط در 9 ماه، فاصله زیادی با خودکفایی دارد.

معاون طرح دانه‌های روغنی در خصوص علت عقب ماندن تولید دانه های روغنی از برنامه افزایش تولید گفت: ارز 4200 تومانی به واردات روغن و دانه های روغنی اختصاص می یابد، همین موضوع واردات را بسیار سودآورتر از تولید کرده است. از سوی دیگر کارشناسان معتقد هستند مشکل اصلی کشاورزان زمین خرد است. زمین خرد باعث افزایش هزینه‌های تولید شده است. در ایران به‌دلیل آنکه اراضی کشور کوچک هستند هزینه تولید همیشه بالاتر از قیمت جهانی است و تا زمانی که این موضوع حل نشود در کل افزایش قیمت خرید تضمینی هم برای کشاورزی سودی ندارد.

مقایسه ارزش خرید و ارزش واردات

دانه‌های روغنی و روغن جزو 7 قلم کالای اساسی (ذرت، روغن خوراکی، گندم، دانه‌های روغنی، دارو و کالاهای پزشکی، کنجاله سویا و جو) است که از میان 25قلم کالای اساسی (اعلام شده در ابتدای کار) باقی ماند و با ارز 4200 تومانی وارد می‌شود. کارشناسان اقتصادی و فعالان حوزه تولید و بازار معتقدند به صرفه بودن واردات و سود بالای آن، باعث شده افزایش تولید و خودکفایی مورد توجه نباشد. با اینکه واردات روغن و دانه روغنی با ارز 4200 تومانی است اما روغن خوراکی در همین یک‌سال اخیر دوبار افزایش قیمت داشته است. در آخرین آمار مربوط به قیمت کالاهای خوراکی که مرکز آمار برای آذرماه منتشر کرده است، یک بطری 900 گرمی روغن مایع در آذر امسال نسبت به ماه قبل (آبان) 0.7 درصد و نسبت به ماه مشابه سال قبل 38.1درصد رشد قیمت دارد. یک کیلو روغن نباتی جامد نیز در آذر امسال نسبت به آذر سال قبل 11.5 درصد افزایش قیمت دارد. روغن از نیمه دوم سال 99 همواره در صدر تورم کالاهای خوراکی قرار داشت که این روند تا شهریور ماه گذشته نیز ادامه داشته است.

به این ترتیب کالایی که تقریبا در میان کالاهای وارداتی بیشترین ارز 4200 تومانی را برای واردات دارد اما رشد قیمتی و تورم بالا هم دارد. به اعتقاد فعالان اقتصادی سود و رانت بالایی که در واردات روغن و دانه‌های روغنی وجود دارد مانع اصلی برای افزایش تولید داخلی است. 39هزار میلیارد تومان واردات در برابر هزار میلیارد تومان خرید تضمینی یعنی سهم تولید داخل از این بازار فقط 2.5درصد است.

از طرفی آن‌طور که یزدان سیف، مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی خبر داده است بیشترین ارز دولتی برای واردات روغن در اختیار شرکت بازرگانی دولتی قرار می‌گیرد چون این شرکت حدود 80 درصد روغن مورد نیاز کارخانجات را از محل ذخایر استراتژیک تأمین می‌کند. به نظر می‌رسد افرادی چه در بخش خصوصی و چه در بخش‌های دولتی سود بالایی از واردات روغن و دانه‌های روغنی کسب می‌کنند و همین سود بالا مانع اصلی در برابر خودکفایی تولید دانه‌های روغنی است. با توجه به قیمت خرید تضمینی دانه‌های روغنی حتی اگر کل نیاز در داخل تولید و برای خرید تضمینی آن از طرف دولت هزینه پرداخت شود، عدد کمتر از عدد واردات خواهد بود. بر فرض اینکه تا پایان امسال 4میلیون تن روغن و دانه روغنی وارد شود هزینه واردات آن حدود 90هزار میلیارد تومان است. اگر تولید دانه روغنی به 1میلیون تن برسد و متوسط قیمت خرید تضمینی آن را 20 هزار تومان در نظر بگیریم هزینه آن 20هزار میلیارد تومان خواهد شد.

انتهای پیام