پیشنهاد یک معاوضه سر به سر برای یارانه
در حالی رئیس شورای شهر پیشنهاد هزینه کردن منابع یارانه نقدی در پروژه‌های عمرانی را مطرح کرده که رقم پرداختی بابت یارانه‌های نقدی در سال به اندازه و حتی بیش از بودجه‌ای است که ایران بابت پروژه‌های عمرانی خود خرج می‌کند.
به گزارش ایسنا، به تازگی محسن هاشمی - رئیس شورای شهر تهران - با اشاره به تبعات ناشی از پرداخت یارانه‌های نقدی و آثار تورمی آن پیشنهاد کرده که دولت هزینه یارانه نقدی را در مترو و پروژه‌های عمرانی فعال کند که هم مردم صاحب شغل و از یارانه نقدی بی‌نیاز شوند و هم این‌که معضل ترافیک و آلودگی هوا که مشکل اصلی تهران است حل شود و بودجه‌اش از صرفه‌جویی در مصرف سوخت برگردد.
گرچه موضوع مورد اشاره رئیس شورای شهر تهران درباره نحوه هزینه‌کرد یارانه نقدی و بردن آن به سمت بودجه‌های عمرانی موضوع جدیدی نیست و بارها طی سالیان گذشته مورد اشاره و نقد کارشناسان بوده و خواستار تغییر روند بوده اند، اما به بهانه آن مروری بر وضعیت پروژه‌های عمرانی و همچنین پرداخت‌های نقدی دولت و عملکرد آن در این دو بخش قابل تامل است، چرا که پروژه‌های انبوه عمرانی نیمه تمام و هزینه سنگین تکمیل آن و از سوی دیگر شیوه‌ی پرداخت یارانه‌های نقدی ارقام هنگفت هزینه شده بابت آن همواره دو معضل اساسی در بودجه سالانه دولت به شمار می‌رود.
*س_برای 45 هزار و 500 تومان هم استقراض شد_س*حدود 10 سال از شروع اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها می‌گذرد، طرحی که قرار بود از منابع ناشی از حذف یارانه انرژی در سه بخش کمک به افراد و خانواده‌های آسیب دیده و ایجاد رفاه اجتماعی، تولید و البته کمک به هزینه‌ها و پروژه‌های عمرانی دولت شود، اما در عمل دولت‌ها با پرداخت یارانه نقدی به تمام افراد متقاضی اعم از نیازمند و غیرنیازمند به گونه‌ای پیش رفتند که نه تنها تمامی منابع حاصل از حذف یارانه و اصلاح قیمت سوخت صرف پرداخت‌های نقدی شد بلکه در مواقعی دولت دست به استقراض از بانک مرکزی برای جبران کسری یارانه پرداختی زد.
از سال 1389 که قانون هدفمندی یارانه‌ها به اجرا درآمد تاکنون معمولا هر ماه دولت حدود 3500 میلیارد تومان بابت یارانه نقدی 45 هزار و 500 تومانی پرداخت کرده که در سال به 42 هزار میلیارد تومان می رسد، ارقام زمانی قابل تامل‌تر می‌شود که طی سال های پرداخت حدود 400 هزار میلیارد تومان بابت یارانه‌های نقدی پرداخت شده که این رقم در حال حاضر نزدیک به بودجه‌ای است که دولت در سال کل کشور را اداره می‌کند.
گرچه رقم 45 هزار و 500 تومانی بابت یارانه به هر نفر در 10 سال گذشته با وجود فراز و نشیب‌های اقتصادی و تغییرات تورمی هیچ تغییری نداشته است، اما همچنان طبق آخرین اعلامی از سوی دولت حدود 78 میلیون نفر یعنی بیش از 90 درصد از جمعیت ایران در لیست دریافت یارانه نقدی با این رقم ناچیز قرار دارند که به طور حتم این رقم ناچیز سهمی در زندگی عمده این افراد ندارد.
*س_یارانه کم که نشد یک یارانه دیگر هم اضافه شد_س*به دفعات نحوه پرداخت یارانه نقدی مورد نقد و از محورهای چالشی بین دولت ها و منتقدان بوده و خواستار اصلاح آن بوده اند، حتی بارها در قانون بودجه دولت مکلف به حذف دهک‌های بالا شده ولی تاکنون این تکلیف قانونی به طور کامل محقق نشده است و این در حالی است که نه تنها روند معیوب یارانه ای تغییری نکرد بلکه از سال گذشته و با اصلاح قیمت بنزین، یارانه دیگری به پرداخت‌های نقدی دولت اضافه شد و از بین 78 میلیون نفر که در لیست یارانه 45 هزار و 500 تومانی بودند 60 میلیون نفر به عنوان خانوار هدف برای دریافت کمک‌های معیشتی از محل درآمد ناشی از قیمت بنزین گزینش شده‌اند و دولت در ماه حدود 2500 میلیارد تومان بابت کمک‌های معیشتی پرداخت می‌کند که در سال به 30 هزار میلیارد تومان می‌رسد.
براین اساس در حال حاضر دولت سالانه حداقل 70 هزار میلیارد تومان بابت یارانه نقدی پرداخت می‌کند که این رقم به هیچ عنوان تضمینی برای پرداخت به خانوارهای نیازمند نیست و جمع گسترده‌ای از افراد غیرنیازمند در این لیست قرار دارند که موجب هدررفت حجم بالای درآمدی دولت از محل یارانه‌ها می‌شود.
*س_اما معضل پروژه های عمرانی..._س*سوی دیگر ماجرا پروژه‌های عمرانی به عنوان یکی از معضلات بودجه‌ای دولت قرار دارد که همواره سهم ناچیزی در مقابل سایر هزینه‌ها در بودجه سالیانه داشته است. از بودجه عمومی دولت در سال سهم عمده‌ای به هزینه‌های جاری و پرداخت حقوق و دستمزد اختصاص پیدا می‌کند و هر آنچه باقی ماند به پروژه‌های عمرانی می‌رسد، به عنوان نمونه در بودجه سال گذشته از رقم 448 هزار میلیارد تومانی فقط 60 هزار میلیارد تومان به بودجه‌های عمرانی رسید و از بودجه 571 هزار میلیارد تومانی امسال 70 هزار میلیارد تومان برای پروژه‌های عمرانی پیش بینی شده است.
*س_هزینه تکمیل پروژه های عمرانی به اندازه بودجه کل کشور_س*این در شرایطی است که از سالیان گذشته تاکنون حجم بالایی از پروژه‌های عمرانی کلنگ خورده، اما به دلایل مختلف از جمله بی‌برنامگی و یا بی‌هدف بودن پروژه‌ها و بخصوص هزینه‌های مالی تکمیل نشده است؛ به طوری که طبق برآوردهای دولت در حال حاضر حدود 80 هزار پروژه عمرانی نیمه تمام ملی و استانی وجود دارد که برآوردها حاکی از آن است که حداقل 500 هزار میلیارد تومان برای تکمیل این پروژه‌ها نیاز است. این رقم 500 هزار میلیاردی لازم برای پروژه‌های عمرانی به هیچ عنوان امکان تحقق در یک بودجه سالیانه و حتی چند ساله را نخواهد داشت، چرا که رقم منابع عمومی که دولت برای اداره کشور در یک سال مورد استفاده قرار می‌دهد در بهترین حالت تحقق به 500 هزار میلیارد تومان می‌رسد و هر جا که نیاز به صرفه‌جویی بوده و عدم تحقق منابع وجود داشته باشد با توجه به این‌که امکان دست زدن به هزینه جاری دولت چندان وجود ندارد این پروژه‌های عمرانی هستند که همواره با عدم تحقق مواجه بوده‌اند.
*س_همه چیز روی کاغذ بایگانی شد_س*بر این اساس اگر قرار باشد رقم یارانه‌های نقدی در دو بخش نقدی 45 هزار و 500 تومانی و همچنین کمک‌های معیشتی که در مجموع به 70 هزار میلیارد تومان در سال می‌رسد به پروژه‌های عمرانی اختصاص پیدا کند آنگاه با حدود 70 هزار میلیارد تومانی که در بودجه سالانه برای این بخش پیش‌بینی شده نزدیک به 140 هزار میلیارد تومان خواهد بود که می‌تواند حجم بزرگی از پروژه‌های عمرانی را در سطح کشور فعال کرده و به ایجاد اشتغال و کسب درآمد برای مردم و البته رشد اقتصادی بینجامد.
اما عملکرد دولت ها و مجلس در بخش یارانه نشان داده که این پیشنهادها و برآوردها تنها روی کاغذ است و دولت‌ها هیچ‌گاه نسبت به پرداخت هدفمند منافع ناشی از یارانه نقدی اقدام نکردند و با وجود تکالیفی که برعهده آنها در رابطه با حذف پردرآمدها وجود داشته، باز هم با اعمال ملاحظاتی از این موضوع عقب کشیده‌اند و تنها در موارد محدودی عملیاتی شده است.
البته در رابطه با هزینه کرد منابع پرداخت‌های نقدی پیشنهادهای متفاوتی در کنار حوزه عمرانی وجود داشته که از جمله آن می توان به حمایت از اقشار آسیب‌پذیر به نوعی دیگر و یا استفاده از این منابع هنگفت در بخش‌های دیگر بودجه‌ای با توجه به کسری سنگین بودجه دولت طی سال‌های گذشته تاکنون اشاره کرد، اما باز هم تمام نقدها، پیشنهادها و خواسته‌ها از دولت‌ها برای ساماندهی وضعیت پرداخت یارانه نقدی همواره بایگانی شده و تغییری ایجاد نشده است.
لینک کوتاه: asriran.com/0037IM