چرا باید آزادی و عدالت همچنان رویای ما باشد؟

عصر ایران؛ سجادبهزادی - "آری! من نامزد شده‌ام تا...، رویای آزادی و عدالت را زنده نگه دارم. به باور من رویاها تحقق می‌یابند زمانی که ملت‌ها اراده می‌کنند، و هیچ قدرتی برتر از قدرت بی‌قدرتان نیست، زمانی که اراده می‌کنند."این عبارت بخشی ازمتن بیانیه سیدمصطفی تاج زاده پس از ثبت نامش در انتخابات 1400 است.

پس از گذشت بیش از 40 سال از انقلاب اسلامی ایران وشعار آزادی و عدالت؛ چرا باید همچنان این شعارها رویای ما باشد؟

بنظر می رسد اگر دستگاهی وجود داشت که می توانست میزان مرگ ومیر رویاها را در جهان ثبت کند؛ جامعه ایران در ابتدای لیستی قرا می گرفت که بالاترین میزان مرگ و میر رویا در دنیا متعلق به او بود؛ ولی ما همچنان رویا هایمان را در دل وجان نگه داشته ایم وگاهی هم آنها را فریاد می زنیم. آهنگ وصدای محمد نوری در قطعه ی "ای عشق سوزان! ای شیرین ترین رویای من تو بمان؛ در دل و جان..." برای بسیاری از ما دیگر نوستالژی شده است و امید داریم که یک روز به حقیقت تبدیل شوند.

رویاهای ما گاهی با سیاست در هم آمیخته می شود و فردی از راه می رسد و می خواهد رؤیای آزادی را یادآوری کند. سخن گفتن از رویا در دل جامعه فقر زده ایران، شاید کار ساده ای نباشد و حتی بیهوده بنظر برسد.

سخن از رویای عدالت وآزادی در جامعه ای که در آستانه قحطی قرار دارد اما رئیس جمهور خوشحال است که "نگذاشتیم قحطی شود" کار ساده ای نیست.

پرسش اساسی این است که در این وضعیت سخت، تکلیف رویاهای ما چه می شود وچرا آزادی وعدالت باید رویای ما باشد؟ شاید بشود تاج زاده را سرزنش کرد که صرف رویا در آستانه انتخابات نمی تواند به جامعه امیدی دهد، زیرا جامعه کنونی ایران بیش از رؤیا نیاز به راهبرد برای برون‌رفت از بحران‌ها دارد؛ با این وضعیت آیا می توان این پرسش مهم را حذف کرد که پس تکلیف رویاهای ما چه می شود؟

رویاهایی که هرگز در ذهن ما جا خوش نکردند و شاید آنها خودشان می دانستند که رفتنی هستند وبا واقعیت گره نمی خورند. وقتی میلیون ها نفر در جامعه تمام دغدغه هایشان معیشت شان است و نمی دانند تا پایان ماه، آیا اندوخته ای برای اجاره مسکن و تهیه غذا دارند ویا ندارند؛ چگونه رویای آزادی وعدالت مجال بروز پیدا کند؟

با همه این سختی ها در جامعه ایران، گویی جنس آرزو و رویا برای ما ایرانی ها هنوز اعتبار دارد و در بزنگاه های سیاسی شعارها رنگ وبوی آرزو ورویا به خود می گیرند.

وزیر ارتباطات در یادداشتی با عنوان کشکول آرزوها می نویسد"آنچه کاندیداها با فریاد از آن به‌عنوان برنامه یاد می‌کنند، فهرست درهمی از آرزوهایشان برای آینده کشور است. با این آرزوهای متناقض، یا فرد نمی‌داند برنامه چیست یا آن‌چنان دلباخته رییس‌جمهور شدن است که حاضر است سبدی از آرزوهای درهم و دروغ را رنگ و لعاب دهد و به مردم بفروشد؛ این همان پوپولیسم انتخاباتی است."

ولی آیا از آزادی و عدالت شعار دادن هم شامل همان "کشکول آرزوها" می شود که وزیر از آن سخن گفته است؟ قرار نبود که آزادی و عدالت بعد از 40 سال آنقدر دست نیافتنی باشد که آن را آرزو و رویا بدانیم.

آیا از آزادی و عدالت سخن گفتن، همان بهشتی می شود که لاریجانی رئیس سابق مجلس در حین ثبت نامش در انتخابات 1400 گفت " کسی که وعده بهشت در این شرایط پیچیده کشور می دهد خلاف می گوید. باید اول آتش جهنم اختلاف و لجبازی و افراطی گری و کارنابلدی را خاموش کرد."

وزیر جوان و لاریجانی کهنه کار هر دو می خواهند یک عبارت را یادآوری کنند و آن اینکه در دادن شعارها وبرنامه ها از آزادی وبرابری سخن گفتن در حقیقت همان "کشکول آرزوها"هست و تا جهنم اختلاف باشد، هرگز تحقق پیدا نخواهند کرد.

اگر جامعه به ناچار از آرزوها ورویاهای خود هم بگذرد؛ جمهوری اسلامی باید بداند اعتبار این نظام برای نسل های بعدی به نسبت تعداد رویاهایی است که به واقعیت تبدیل شده است. مرگ رویاها هنری نیست که یکی پس از دیگری رخ می دهد؛ بلکه جرمی نابخشودنی برای تمام نسل ها خواهد بود.

ما آنقدر واقع بین هستیم که واقعیت ها را ببینیم اما نمی توانیم از آرزوهایمان دست بکشیم. برابرای وآزادی در ابتدا برای ما یک حق مسلم ودست یافتنی بود که از بد روزگار به رویا وآرزو تبدیل شد. چگونه می توانیم از آن دست بکشیم؟

مغزهای کوچک امروز شاید نتوانند رویاهای ما را بفهمند اما یک روز آگاهی محیط را در بر می گیرد وساختارهای بیمار ذهنی یک روز فرو می پاشد. رویا وآرزوی ما هم یک روز دوباره زنده می شود و به حقیقت تبدیل می شود حتی اگر سرنوشت این رویا مانند رویای لئوناردو داوینچی نقاش و نابغه بزرگ عصر رنسانس باشد و سینه به سینه منتقل شود. رویای داوینچی پرواز انسان با بال بود و رویای ما هم پرواز انسانیت هست با دو بال آزادی و عدالت.

نگذارید برخی در جامعه القاء کنند ساخت قدرت در جمهوری اسلامی هرگز به دنبال تقویت وتحمیل ارزش هایی مانند آزادی و عدالت نبوده است وشعار دادن در این زمینه فقط اغوا کننده است.

با همه چالش های معیشتی وزمین گیر شدن طبقه متوسط در ایران، جامعه همچنان برای آزادی و عدالت بیشتر بی تابی می کند. راه توسعه از آزادی و عدالت می گذرد اما حیف که به قول ویلیام کاوپر " آزادی هزار افسون در آستین دارد وآنان که بندگی را گردن نهاده اند، هرگز آن را نخواهند دانست."

دولت ها باید بدانند که آزادی تنها سنجه ای با اعتبار برای کیفیت زندگی انسان ها تلقی می شود ونباید میان ارزش های جامعه و حاکمیت در این زمینه کمترین سنخیتی وجود داشته باشد. اینگونه نباشد که به قول سعید حجاریان" گویی از دو جهان، دو بانگ متفاوت سر داده می شود."

نگذاریم امروز هیچ قرائتی از آزادی و عدالت برای جامعه ایران دلچسب نباشد و این دو به رویا و آرزو شبیه باشند. هر چقدرهم که گروهی روشن بین و تحول خواه بخواهند با امکاناتی نابرابر در برابردستگاهی ایدئولوژیک فریاد آزادی و برابری سر بدهند کاری ارزشمند اما ناقص است و دولت ها باید به این امر اعتقادی درونی داشته باشند.

یک زمان اصلاح طلبان در دوم خرداد 1376 عامل دگرگونی و تحقق شعار آزادی و عدالت بودند زیرا که دولت آن زمان هم این گفتمان را همراهی می کرد. همه دیدیم که اقتصاد هم شکوفا شد. اما امروز ودرآستانه انتخابات 1400 جامعه‌ی عاصی ایران، از اصلاح‌طلبی و چپ و راست و مفهوم ملت - دولت عبور کرده است و هیچ کدام از این جریان ها، اکثریت جامعه را نمایندگی نمی کند.

اگر چه امروز شعارهای اقتصادی و تامین معیشت و نیازهای ابتدایی، جذابیت بیشتری برای قشرهای پایین وحتی متوسط جامعه ایران دارد اما نامزدهای رئیس جمهوری در نظر داشته باشند؛ زشت ترین روی سیاست اینست که فرد می تواند مفاهیم را آنگونه که حقیقت ندارد به جامعه تحمیل کند.

باید مراقب بود در این دنیای بی سامان که به قول اریک فروم در کتاب گریز از آزادی "ناایمنی، تجرد وتنهایی؛ مکانیسم های گریز از آزادی را فراهم نموده است" به آزادی خیانت نشود و از رویا وآرزو؛ به دسترس ترین عامل زندگی و حق طبیعی جامعه تبدیل شود.