چرا خوب و بد گرفتار بلا می‌شوند؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا توحید مفضل عنوان کتابی است که توسط یکی از یاران مبارز امام صادق علیه السلام به‌نام مفضل‌بن عمر در چهار جلسه به املا رسیده است. این کتاب، کنزالحقایق هم نام دارد، اما متأسفانه تاکنون مورد بی‌مهری نظام آموزشی کشورمان قرار گرفته است در حالی که یکی از بهترین کتب در زمینه توحید خلقت است و در چهار بخش قرار دارد: 1 شگفتی‌های آفرینش انسان 2 شگفتی‌های خلقت حیوانات 3 شگفتی‌های طبیعت 4 در مصالح وجود ناملایمات و مصایب؛ در ادامه روایتی از امام صادق (ع) درباره برخی اسرار خواب را بخوانید. متن حیرت‌انگیز این کتاب، مورد تأیید علما واقع شده است، از جمله سید بن طاووس که آن را شگفت‌انگیز خوانده است و همچنین علامه محمدباقر مجلسی که آن را برای استفاده عامه به فارسی شیوا ترجمه کرده و در برخی موارد، سخنان حضرت را شرح نیز کرده است.

در مجلس چهارم این کتاب می‌خوانیم ای مفضل، دلایل آفرینش، نمونه‌های حکمت و تدبیر و هدفمندی در آفرینش انسان، حیوان، گیاه، درخت و جز آنها را چنان برایت شرح دادم که اهل عبرت از آن عبرت گیرند. اینک به شرح آفت‌هایی می‌پردازم که گاه نادانان آنها را بهانه می‌گیرند و آفرینش و آفرینشگر و هدف و تدبیر و حکمت در کار او را انکار می‌کنند. نیز به بیان عقیده گروه معطله و اصحاب مانی می‌پردازم که حکمت سختی‌ها و مصیبت‌ها و مرگ و فنا را انکار کردند. همچنین به رد کسانی می‌پردازم که به طبیعت اعتقاد دارند و همه آفرینش اشیا را بالعرض و اتفاقی می‌پندارند. قاتَلَهُمُ اللَهُ أَنَی یُؤفَکُون؛ خدای، اینان را بکشد از جانب حق به کدام سوی می‌گریزند؟! (سوره توبه، آیه 30)

بلاها، عقیده نادانان و پاسخ به شبهه آنان

گاه مردم گرفتار بلایی می‌شوند که نیکوکار و بدکار را فرا می‌گیرد؛ گاه نیز انسان‌های نیکوکار دچار می‌شوند و بدکاران می‌رهند. اینان می‌گویند: این امر با تدبیر و حکمت نمی‌سازد؛ پس چه دلیلی دارد؟

در پاسخ آنان باید گفت: اگر چه این بلاها گاه صالح و طالح را در بر می‌گیرد، اما خداوند سود هر دو را در آنها نهاده است؛ زیرا صالحان هنگامی که گرفتار می‌شوند، به یاد نیکی‌ها و نعمات گذشته خداوند و پروردگار خویش می‌افتند و پیشانی بر خاک می‌نهند و او را سپاس می‌گزارند و صبر پیشه می‌کنند. بدکاران و فاسدان نیز وقتی که گرفتار این بلاها می‌شوند، قدری شکسته می‌شوند و از معصیت و فساد می‌پرهیزند.

اینچنین نعمت و سلامتی هم به سود هر دو گروه است: ابرار از نیکویی و صالح بودن خود شادند و مسرور و با این نعمت‌ها بر رغبت و شوق‌شان به سوی عمل صالح افزوده می‌شود و فاجران و فاسدان نیز به رأفت و مهر خداوندگارشان پی می‌برند و در می‌یابند که خداوند بی آنکه آنان سزاوار مستحق باشند، به آنان نعمت و سلامتی عطا فرموده است؛ آنگاه این رأفت و گذشت الهی باعث می‌شود که این افراد هم نسبت به مردم رأفت ورزند و از آنان درگذرند.

ممکن است کسی بگوید: این که گفتید هنگامی است که بلاها در مال مردم بیفتد اما چه می‌گویید هنگامی که بلا در «جان» آنان بیفتد؛ مانند: آتش‌سوزی، غرق شدن، سیل و زلزله که باعث می‌شود که جانشان را از دست بدهند؟ در پاسخ گفته می‌شود: خداوند جل و علا در این هم خیر و صلاح هر دو گروه را نهاده است؛ زیرا صالحان از این سرای پیچیده در بلاها و سختی‌ها راحت می‌شوند [و به منزل نعمت و راحتی می‌رسند] فاجران و فاسدان نیز اگر بر اثر این بلاها بمیرند، از سویی باعث کاهش عذاب آخرت آنان است و از سوی دیگر باعث می‌شود که به فساد و فسق ادامه ندهند.

کوتاه سخن اینکه خالق والامرتبه، با حکمت و قدرت خود همه این امور را به سود و مصلحت همه می‌کند، چنان که اگر طوفان، درختی یا نخلی را از ریشه در آورد سازنده ماهر، آن را بر می‌دارد و در جا‌ی‌های فراوان به کار می‌گیرد. تدبیرگر و حکیم عالم نیز چنین است. اگر بلاهای جانی و مالی فرود آید، همه را به سود و مصلحت همه مردم می‌کند.

اگر بگوید: اصلاً چرا واقع می‌شوند؟ در پاسخ گفته می‌شود: برای آنکه فاجران و فاسدان از سلامتی و راحتی در گناه و فسق و فجور بیشتر و گناهان افزون‌تر گرفتار نیایند و نیکوکاران نیز از تلاش و مجاهده [که لازمه آن تحمل دشواری‌ها و ناگواری‌هاست] باز نمانند. غالباً این دو حالت زمانی رخ می‌نمایند که مردم در راحتی و وفور نعمت باشند و این بلاها آنان را از سقوط باز می‌دارد و به آنچه سود و مصلحت آنان در آن است آگاه می‌کند.

اگر از این بلاها در امان و راحت باشند، در طغیان و معصیت فرو می‌روند، چنان که مردم در آغاز چنین بودند و چنان در معصیت و فساد غرق شدند که به بلا و طوفان گرفتار شدند تا زمین از لوث آنان پاکیزه شود.

متن حدیث: وَ قَد یَتَعَلَقُ هَؤُلَاءِ بِالآفَاتِ الَتِی تُصِیبُ النَاسَ فَتَعُمُ البَرَ وَ الفَاجِرَ أَو یُبتَلَی بِهَا البَرُ وَ یَسلَمُ الفَاجِرُ مِنهَا فَقَالُوا کَیفَ یَجُوزُ هَذَا فِی تَدبِیرِ الحَکِیمِ وَ مَا الحُجَهُ فِیهِ فَیُقَالُ لَهُم اِنَ هَذِهِ الآفَاتِ وَ اِن کَانَت تَنَالُ الصَالِحَ وَ الطَالِحَ جَمِیعاً فَاِنَ اللَهَ عَزَ وَ جَلَ جَعَلَ ذَلِکَ صَلَاحاً لِلصِنفَینِ کِلَیهِمَا أَمَا الصَالِحُونَ فَاِنَ الَذِی یُصِیبُهُم مِن هَذَا یزدهم [یَرُدُهُم] نِعَمَ رَبِهِم عِندَهُم فِی سَالِفِ أَیَامِهِم فَیَحدُوهُم ذَلِکَ عَلَی الشُکرِ وَ الصَبرِ وَ أَمَا الطَالِحُونَ فَاِنَ مِثلَ هَذَا اِذَا نَالَهُم کَسَرَ شِرَتَهُم وَ رَدَعَهُم عَنِ المَعَاصِی وَ الفَوَاحِشِ وَ کَذَلِکَ یَجعَلُ لِمَن سَلِمَ مِنهُم مِنَ الصِنفَینِ صَلَاحاً فِی ذَلِکَ أَمَا الأَبرَارُ فَاِنَهُم یَغتَبِطُونَ بِمَا هُم عَلَیهِ مِنَ البِرِ وَ الصَلَاحِ وَ یَزدَادُونَ فِیهِ رَغبَهً وَ بَصِیرَهً وَ أَمَا الفُجَارُ فَاِنَهُم یَعرِفُونَ رَأفَهَ رَبِهِم وَ تَطَوُلَهُ عَلَیهِم بِالسَلَامَهِ مِن غَیرِ استِحقَاق فَیَحُضُهُم ذَلِکَ عَلَی الرَأفَهِ بِالنَاسِ وَ الصَفحِ عَمَن أَسَاءَ اِلَیهِم وَ لَعَلَ قَائِلًا یَقُولُ اِنَ هَذِهِ الآفَاتِ الَتِی تُصِیبُ النَاسَ فِی أَموَالِهِم فَمَا قَولُکَ فِیمَا یُبتَلَونَ بِهِ فِی أَبدَانِهِم فَیَکُونُ فِیهِ تَلَفُهُم کَمِثلِ الحَرَقِ وَ الغَرَقِ وَ السَیلِ وَ الخَسفِ فَیُقَالُ لَهُ اِنَ اللَهَ جَعَلَ فِی هَذَا أَیضاً صَلَاحاً لِلصِنفَینِ جَمِیعاً أَمَا الأَبرَارُ فَلِمَا لَهُم فِی مُفَارَقَهِ هَذِهِ الدُنیَا مِنَ الرَاحَه مِن تَکَالِیفِهَا وَ النَجَاهِ مِن مَکَارِهِهَا وَ أَمَا الفُجَارُ فَلِمَا لَهُم فِی ذَلِکَ مِن تَمحِیصِ أَوزَارِهِم وَ حَبسِهِم عَنِ الِازدِیَادِ مِنهَا وَ جُملَهُ القَولِ أَنَ الخَالِقَ تَعَالَی ذِکرُهُ بِحِکمَتِهِ وَ قُدرَتِهِ قَد یَصرِفُ هَذِهِ الأُمُورَ کُلَهَا اِلَی الخَیرِ وَ المَنفَعَهِ فَکَمَا أَنَهُ اِذَا قَطَعَتِ الرِیحُ شَجَرَهً أَو قَطَعَت نَخلَهً أَخَذَهَا الصَانِعُ الرَفِیقُ وَ استَعمَلَهَا فِی ضُرُوب مِنَ المَنَافِعِ فَکَذَلِکَ یَفعَلُ المُدَبِرُ الحَکِیمُ فِی الآفَاتِ الَتِی تَنزِلُ بِالنَاسِ فِی أَبدَانِهِم وَ أَموَالِهِم فَیُصَیِرُهَا جَمِیعاً اِلَی الخَیرِ وَ المَنفَعَهِ فَاِن قَالَ وَ لِمَ تَحدُثُ عَلَی النَاسِ قِیلَ لَهُ لِکَیلَا یَرکَنُوا اِلَی المَعَاصِی مِن طُولِ السَلَامَهِ فَیُبَالِغَ الفَاجِرُ فِی رُکُوبِ المَعَاصِی وَ یَفتُرَ الصَالِحُ عَنِ الِاجتِهَادِ فِی البِرِ فَاِنَ هَذَینِ الأَمرَینِ جَمِیعاً یَغلِبَانِ عَلَی النَاسِ فِی حَالِ الخَفضِ وَ الدَعَهِ وَ هَذِهِ الحَوَادِثُ الَتِی تَحدُثُ عَلَیهِم تَردَعُهُم وَ تُنَبِهُهُم عَلَی مَا فِیهِ رُشدُهُم فَلَو خُلُوا مِنهَا لَغَلَوا فِی الطُغیَانِ وَ المَعصِیَهِ کَمَا غَلَا النَاسُ فِی أَوَلِ الزَمَانِ حَتَی وَجَبَ عَلَیهِمُ البَوَارُ بِالطُوفَانِ وَ تَطهِیرِ الأَرضِ مِنهُم

انتهای‌پیام /