چرا مالیات طلافروشان و پزشکان در برابر کارگران ناچیز است؟ / ضرورت اجرای قانون پایانه فروشگاهی
یک استاد دانشگاه با بیان اینکه مقاومت برخی گروه‌ها مانند پزشکان و طلافروشان انعکاسی از بی‌توجهی آن‌ها نسبت به مقررات مالیاتی است، گفت: متأسفانه برخی از اصناف پردرآمد با اتحاد با یکدیگر و انجام اقداماتی نظیر تجمع و اعتراض تاکنون از پرداخت مالیات طفره رفته‌اند.
ایمان زنگنه، کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجو، با اشاره به اهمیت افزایش درآمد‌های مالیاتی در کشور بیان کرد: متأسفانه در سال‌های گذشته هم‌زمان با رکود درآمد‌های نفتی، به سمت شفافیت درآمد‌ها و تعیین مالیات متناسب با درآمد افراد حرکت نکردیم. وی ادامه داد: امروزه هم اولویت‌دار بودن مسئله مالیات به‌واسطه درنظرداشتن اصلاح نظام حکمرانی اقتصادی کشور مطرح نشده است؛ بلکه این موضوع ضرورتی است که به‌واسطه تحریم‌ها و کاهش دسترسی منابع فروش نفت، به‌عنوان یک راهکار جایگزین منبع درآمدی شکل‌گرفته است.
تحصیل درآمد مالیاتی از کارمندان و کارگران
زنگنه با انتقاد از اینکه در ادوار گذشته نسبت به مسئله مالیات غفلت شده عنوان کرد: به‌جای حرکت به سمت پایه‌های مالیاتی جدید و گسترش چتر مالیاتی، نرخ‌های مالیاتی را افزایش داده‌اند به عبارتی از افراد در دسترس مالیات بیشتری گرفته می‌شود. این عضو هیئت‌مدیره کارشناسان رسمی دادگستری استان تهران بیان کرد: عموم مشتریان مالیاتی از قشر کارمند، کارگر و افراد و شرکت‌هایی که حساب‌های روشنی دارند هستند به عبارتی تحصیل منابع و درآمد مالیاتی همیشه با نرخ‌های بیشتر از محل آن‌ها تأمین می‌شود. این استاد دانشگاه با اشاره به مقاومت برخی گروه‌ها در برابر پرداخت مالیات گفت: متأسفانه برخی از افراد در اصناف و اقشار مختلف سعی دارند تا به هر نحوی و با هر روش ناسالم مانند استفاده از کارت‌های اجاره‌ای، حساب‌های متعدد و حتی با پنهان‌کردن درآمد شخصی خود در حساب سایر افراد علاوه بر فرار مالیاتی، اقدام به فعالیت‌هایی مانند پول‌شویی کنند. زنگنه در ادامه افزود: به‌گونه‌ای که کمترین مالیات پرداختی توسط افرادی است که وضعیت عمومی آن‌ها نشان می‌دهد که درآمد‌های آن‌ها تناسبی با پرداختی‌های آن‌ها به‌عنوان مالیات ندارد که همین مسئله آسیب‌زاست و باید به آن پرداخته شود.
مقاومت برخی اصناف در برابر پرداخت مالیات وی با اشاره به مشکلات نظام مالیاتی کشور، گفت: متأسفانه برخی از اقشار پردرآمد به‌نوعی از پرداخت مالیات طفره می‌روند به‌عنوان‌مثال بسیاری از پزشکان با استفاده از روابط خود، شرایطی را ایجاد کرده‌اند که تاکنون سازمان امور مالیاتی نتوانسته تصمیم جدی دررابطه‌با پرداخت مالیات آن‌ها بگیرد. این عضو هیئت‌مدیره کارشناسان رسمی دادگستری استان تهران دررابطه‌با مالیات ستانی از طلافروشان ادامه داد: در چندین سال قبل، قرار بر تعیین مالیات بر تراکنش طلافروشان بود؛ اما با اعتراض و تجمع آن‌ها این مسئله اجرا نشد؛ به عبارتی اتحادی که در این مجموعه‌ها در راستای منافع صنفی وجود دارد، کمک می‌کند تا با انجام توافقات و رایزنی‌ها مالیات پرداخت نکنند.
چرا طلافروشان و پزشکان رقم ناچیزی به‌عنوان مالیات پرداخت می‌کنند؟ زنگنه در خصوص مالیات ستانی از قشر کارمندان عنوان کرد: در همین شرایط علاوه بر اینکه از کارمندان متوسط ماهانه 2 تا 3 میلیون تومان به‌عنوان مالیات کسر می‌شود؛ حتی پرداختی‌ها و پاداش‌هایی که در طول ماه به کارمند داده می‌شود نیز مشمول مالیات است. حال سؤالی که مطرح می‌شود این است که چرا طلافروشان و پزشکان سالانه رقم ناچیزی به‌عنوان مالیات پرداخت می‌کنند این مسئله نیاز به رسیدگی دارد و سازمان مالیاتی باید نسبت به این مسئله هشیار بوده و تصمیم‌گیری کند. وی در خصوص تعیین ابزار مالیات ستانی متناسب با تعیین پایه‌های مالیاتی تشریح کرد: در ابتدا باید تکلیف اینکه بنای مسئله مالیاتی بر چه پایه‌ای گذاشته شده مشخص شود به طور مثال در خصوص اصناف، فروش و دررابطه‌با افراد حقیقی نیز دارایی‌ها ملاک سنجش هستند. این کارشناس اقتصادی ادامه داد: به‌طورکلی باید مشخص شود ملاک برای مالیات ستانی چیست؟ چه بخشی باید به مالیات مستقیم و چه بخشی به مالیات غیرمستقیم اختصاص یابد و سپس بر اساس آن ابزار‌های لازم فراهم شود. به طور مثال در صورت فقدان صندوق‌های فروشگاهی، هر میزان مالیاتی هم که برای آن تعیین شود، قابلیت وصول ندارد.
نقش سامانه پایانه‌های فروشگاهی در ساماندهی پوز‌های بی‌نام‌ونشان این استاد دانشگاه عنوان کرد: راه‌اندازی سامانه پایانه‌های فروشگاهی، به سامان‌دادن پایانه‌های فروش بی‌نام‌ونشانی که در این سال‌ها مشغول فعالیت بودند کمک می‌کند تا نسبت به درآمد‌های اشخاص حقیقی و حقوقی به برآورد صحیحی دست یابند. البته این مسئله به این معنا نیست که همه فرار مالیاتی دارند چه‌بسا برای افرادی که در دسترس هستند حتی مالیات بیشتری تعیین شده باشد. زنگنه با اشاره به هوشمندسازی مالیات ستانی بیان کرد: هوشمندسازی این موارد باعث می‌شود تا بر اساس کد شناسایی افراد با احتساب هزینه‌ها و درآمد‌های آن طبق سود حاصله مالیات در نظر گرفته شود؛ اما پیشنهاد پیگیری حساب‌های بانکی و واریزی‌ها بسیار عجیب است و با اصول حکمرانی صحیح تضاد دارد و در تراز کشور ما نیست. وی در تعریف مالیات ستانی گفت: مالیات ستانی؛ یعنی افراد متناسب با درآمد خود و ما به‌ازای خدماتی که در کشور استفاده می‌کنند از قبیل زیرساخت‌های متعدد، امنیت و... مبلغی را به‌عنوان مالیات پرداخت کنند. اما اینکه بدون هدف فقط صرف اینکه شخص درآمدی دارد و اطلاعی از سود بودن یا نبودن آن نداشته باشید مصداق درستی برای گرفتن مالیات نیست.
مالیات از بخش پنهان جامعه زنگنه در خصوص مزایای استفاده از سامانه مودیان بیان کرد: این سامانه باعث می‌شود تا بخش پنهانی که سال‌ها در تیررس سازمان مالیاتی نبوده هم مالیات پرداخت کند. همچنین الزام به استفاده و نصب پایانه‌های فروشگاهی با ایجاد معیار درست و شفاف برای تعیین مالیات باعث شفافیت موضوع مالیات ستانی می‌شود. این کارشناس اقتصادی افزود: تعیین میزان مبلغ مالیات به‌صورت قضاوتی و با نظر مودی و ممیز، آسیب‌زاست، اما در مقابل هرچه میزان دخالت افراد در تعیین میزان مالیات به‌واسطه سامانه مالیاتی هوشمند کمتر شود بهتر است.
گوش شنوایی برای رفع ایرادات حوزه مالیاتی وجود ندارد این استاد دانشگاه با انتقاد از اینکه برای رفع ایرادات حوزه مالیاتی گوش شنوایی وجود ندارد، پیشنهاد داد: بررسی بازخورد‌ها در استفاده از سامانه کمک می‌کند تا سامانه در امتداد مسیر ایرادات موجود را اصلاح کند. یادمان باشد که برخی اوقات سامانه سازی صرفاً به معنای انجام بهینه کار نیست کمااینکه شاید منطق یا الگوریتم طراحی سامانه متناسب با واقعیت نباشد. زنگنه با بیان اینکه باید با همه افراد باعدالت مالیاتی برخورد شود، گفت: حوزه‌های بکری برای دریافت مالیات وجود دارد که سال‌ها به هر دلیلی به آن توجه نشده است و افراد از بهانه‌هایی برای عدم پرداخت مالیات برخوردار بودند حال باید به‌صورت شفاف در سپهر مالیاتی دولت، هزینه‌های استفاده از منابعی که در کشور هست و حاکمیت در اختیار آن‌ها قرار داده را با مالیات پرداخت کنند. وی در پایان اظهار کرد: درصورتی‌که اداره کشور با مالیات انجام شود بسیاری از کاستی‌های بودجه نیز رفع می‌شود؛ زیرا منابع مالیاتی ضمن شفافیت، امکان وصول بالاتری هم دارد البته مشخص‌بودن هزینه‌کرد آن‌ها نیز منجر به بالابردن کارایی بودجه خواهد شد.