چرا مناظره‌های انتخاباتی برای مردم جذابیت ندارد
کارشناس مسائل سیاسی و رسانه‌ای سخنان و رفتارهای غیراخلاقی در مناظرات انتخاباتی دوره‌های قبل نامزدها را به سمت محافظه‌کاری بیش از حد برده است، گفت: این اتفاق مانع از برگزاری مناظره جذاب شده و نامزدها کمتر با صراحت به پرسش و پاسخ می‌پردازند.
بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب در مراسم بزرگداشت سی و پنجمین سالگرد ارتحال امام خمینی (ره) معطوف به انتخابات پیش روی ریاست جمهوری بود. ایشان ضمن تأکید بر اینکه حماسه انتخابات، مکمل حماسه بدرقه شهیدان است بر ضرورت حاکم بودن اخلاق بین نامزدهای تصریح کردند.
معظم له به صراحتا اعلام کردند؛ صحنه انتخابات، صحنه عزت و حماسه و صحنه رقابت برای خدمت است و نه تنها بدگویی، تهمت، لجن‌پراکنی، کمکی به پیشرفت کارها نمی‌کند بلکه به آبروی ملی هم لطمه می‌زند.
در این راستا بیژن مقدم، کارشناس مسائل سیاسی و رسانه‌ای، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره ضرورت توجه به مؤلفه‌های اخلاقی در رقابت‌های سیاسی در یک نظام دینی، گفت: مسئله این است که پیش از رسیدن به رقابت های انتخاباتی، بسیاری از افراد مباحث اخلاقی، روایات، احادیث، آداب و سنت‌ها را درباره پرهیزی از دروغ، افترا و تهمت می‌گویند و بازنشر می‌دهند اما هنگامی که بحث رقابت پیش می‌آید ممکن است متأسفانه برخی از اینها مجاز شمرده شده و حتی در حق دیگران نیز جاری شود.
هر کسی در این مسیر رفت نتیجه عکس گرفت
وی ادامه داد: بعضا در برخی از رقابت‌های انتخاباتی، نامزدها برای کسب آرا به چنین اقداماتی دست می‌زنند و متأسفانه این موضوع در برخی از طرفداران بیشتر خود را نشان دهد، اما آنچه روشن است و تجربه تاریخی و مطالعات انتخابات قبلی نشان داده است؛ هر کسی در این مسیر رفت، نتیجه عکس گرفت چراکه مردم نسبت به این مباحث رشد پیدا کرده و آگاه شده‌اند.
کارشناس مسائل سیاسی و رسانه‌ای با بیان اینکه در مناظر‌های دوره‌های گذشته نیز این اتفاقات رخ داد و نامزها نتیجه منفی آن را دریافت و مشاهده کردند، گفت: هنوز برخی از کلیدواژه‌های آن مناظرات چون «بگم‌بگم‌ها» در ذهن مردم نقش بسته است اما به دلیل بلوغ و شعور سیاسی مردم، طرح این موضوعات را در بزنگاه‌ها، افشاگری‌هایی می‌دانند که نامزدها به عنوان حربه‌ای برای کوچک کردن طرف مقابل و بزرگ کردن خود، استفاده می‌کند.
برگزاری انتخاباتی که نتیجه‌اش خدمت به مردم است
وی تأکید کرد: چنین رفتارهایی در رقابت‌هایی که قرار است نتیجه‌اش خدمت به مردم و گسترش فضیلت‌ها و ارزش‌های اخلاقی باشد، اصلا پسندیده نیست، حال از ناحیه هر کسی و به هر گونه که می‌خواهد باشد.
مقدم درباره دستاورد رعایت اخلاق انتخاباتی در جامعه، با اشاره به روایت «الناس علی دین ملوکهم»، افزود: مردم بر سبیل، راه و روش حاکمان حرکت می‌کنند و روشن است ما نباید چنین رفتارهای مذمومی را در مقطعی از تاریخ مجاز بشماریم.
وی تصریح کرد: اثر اجتماعی مجاز شمردن کار مذمومی که با چارچوب مسائل دینی ما سازگار نیست، آن هم در شرایط خاص، موجب تعمیم و گسترش چنین کاری در سطح جامعه و در مسیر درازمدت خواهد شد. هنگامی مردم به افعال و رفتارهای غیراخلاقی نامزدهایی نگاه می‌کنند که قرار است روزی سکان اجرایی و یا حتی سکان تقنینی کشور را در مجلس به عهده بگیرند، ممکن است از آن الگوگیری کنند و شاهد گسترش آن در منش‌ها و برخوردهای روزانه فردی و اجتماعی باشیم.
موضع منفی مردم نسبت به رفتارهای تخریبی
کارشناس مسائل سیاسی و رسانه‌ای با اشاره به آگاهی مردم نسبت به این رفتارها، گفت: حتی مردم نسبت به این گونه افکار و اعمال موضع منفی دارند و عملا مردم با رأی ندادن به این نامزدها، آنها را حذف می‌کنند.
وی درباره ضرورت ایجاد شور مثبت در عین رعایت اخلاق طی مناظره‌ها میان شش نامزد انتخاباتی افزود: ما می‌توانیم با حفظ اخلاق، مناظره جذابی را داشته باشیم و این شدنی است. مناظره‌های انتخابات آمریکا در سال‌های دور را ببینید آنها از روش‌های بداخلاقی استفاده می‌کنند چون مدعی ارزش‌های اخلاقی نیستند اما ما نباید این بداخلاقی‌ها را در مناظرات ببینیم. در عین حال می‌شود مناظره را جذاب و چالشی برگزار کرد و این با انجام بداخلاقی در مناظرات متفاوت است.
طرح پرسش محترمانه چه اشکالی دارد
مقدم با تأکید بر اینکه اگر مناظره با ملاحظه‌کاری بیش از حد در سایه رعایت اخلاق، غیر جذاب شود، اشکال جای دیگری است، گفت: بخشی از مناظره جذاب این است که افراد صریح پاسخ بگویند و به صراحت نیز از یکدیگر پرسش کنند. طرح پرسش محترمانه چه اشکالی دارد بلکه آن مناظره را آگاهی‌بخش می‌کند. هنگامی که به طرف مقابل می‌گوییم درباره آن موضوع چه طرحی دارید و یا اینکه قبلا چنین حرفی را زدید اما اکنون این موضوع را می‌گویید، آیا این اهانت یا تخریب است؟ آیا بداخلاقی است؟! بنابراین بخشی از جذابیت‌های مناظره در صراحت‌پرسش‌ها و پاسخ‌ها است.
وی ادامه داد: اینکه فردی خارج از چارچوب سؤالات وارد بحث دیگری می‌شود، یکی از وظایف مجری این است که با تذکر سعی کند تا نامزدها در چارچوب سؤال، پاسخ دهند و این با خط و جهت دادن تفاوت دارد. بنابراین مناظره را می‌توان ضمن رعایت اخلاق جذاب کرد و نامزدها هم اگر نسبت به پاسخ‌های یکدیگر نکته‌ای دارند، بگویند.
استفاده از عناصر متعدد برای برگزاری یک مناظره جذاب
مقدم با تأکید بر اینکه حرف‌ها و رفتارهای قبلی در مناظرات شاید ما را به سمت محافظه‌کاری بیش از حد برده است که به این صورت عملا ظرفیت‌های لازم برای مناظره خوب را از دست داده‌ایم، افزود: در این حالت نامزدها ترجیح می‌دهند به جای اینکه پاسخ دهند، سکوت کنند. بنابراین نامزدها باید در عین رعایت احترام و ادب، پاسخگوی طرح‌ها و سؤالات باشند. مردم می‌خواهند بین شما چند نامزد یکی را به عنوان رئیس‌جمهور منتخب انتخاب کنند پس طرح‌ها، راهکارها و برنامه‌های خود را بیان کنید.
وی با تأکید بر اینکه نقد طرح‌ها و برنامه‌های دیگر نامزدها به جز اهانت است، تصریح کرد: بخشی از جذابیت مناظرات در همین نقد است اما مهم این است که محترمانه باشد و افشاگری‌ها، بدخلاقی‌ها، بگم‌بگم‌ها و پرونده رو کردن‌ها نباشد. بنابراین به نظرم از عناصر متعددی می‌توان برای برگزاری یک مناظره جذاب استفاده کرد.
کارشناس مسائل سیاسی و رسانه‌ای درباره نقش نامزدها و هواداران آنها در اخلاقی و سالم ماندن فضای رقابت‌های انتخاباتی، اظهار کرد: برخی از نامزدها باید حواسشان حداقل به ستادهای خود باشد. نامزدها نمی‌توانند مسئولیت هر آدم و انسان رسانه‌ای را که در فضای وسیع مجازی اقدام به انتشار هر مطلبی می‌کنند را برعهده بگیرند اما می‌توانند به حامیان خود توصیه‌های اصولی کنند.
مقدم با تأکید بر اینکه نامزدها حداقل از رفتارهای نزدیکان و افراد فعال در ستاد مراقبت کنند، گفت: اینکه فردی به نام نامزدها پرخاشگری و تندی کند، باید از ستاد و تشکیلات آن نامزد، دور شود یا باید با آنها برخورد جدی شود تا دوباره این رفتارهای تند، تکرار نشود و نامزدها بدنام نشود.