چه کسانی از اختلاف ارشاد و ساترا سود می‌برند؟

حذف آیکون مستقیم «اکران آنلاین» در بعضی پلتفرم‌های پرمخاطب، انگار سوت پایان مسیری است که یک سال قبل با شروع پاندمی باز شده بود و حالا به نظر می‌رسد همتی جدی برای ادامه راهش وجود ندارد.

کمتر از یک ماه قبل گزارشی درباره وضعیت اکران آنلاین فیلم‌های سینمایی در پلتفرم‌های اینترنتی در ایسنا منتشر شد. در آن مقطع تعداد اندکی فیلم در اکران آنلاین باقی مانده بود و استقبال از «شنای پروانه» نشان داد اگر فیلم خوب به نمایش درآید اکران آنلاین با وجود همه کاستی‌ها و ناامنی‌هایش می‌تواند در روزهای کرونایی و تعطیلی سینماها کمک‌کننده باشد.

در آن گزارش به برخی علت‌های رکود اکران آنلاین از جمله رغبت نداشتن تهیه‌کننده‌ها برای نمایش آثار خود به دلیل نبود راهی برای جلوگیری از کپی غیرمجاز فیلم‌ها اشاره و همچنین یادوآری شد که مردادماه سال 1399 حسین انتظامی - رییس سازمان سینمایی - در نشست خبری خود بر ضرورت تشکیل شورایی شبیه شورای صنفی نمایش برای اکران آنلاین تاکید کرده بود و چند ماه بعد هم خبری درباره تشکیل این شورا با حضور دو تهیه‌کننده سینما، نمایندگانی از سازمان سینمایی و مدیران پلتفرم‌ها منتشر شد.

البته در همان زمان پیگیری‌های ایسنا نشان داد که با وجود تهیه یک پیش‌نویس و یک قرارداد تیپ برای اکران آنلاین، جلسه‌ای که پیش از نوروز قرار بود با حضور همه اعضای شورای اکران آنلاین برگزار شود، به دلیل شرکت نکردن نمایندگان پلنفرم‌ها تشکیل نشده است.

با توجه به تعطیلی سینماها و انبوه فیلم‌های پشت خط اکران، این بلاتکلیفی درباره وضعیت اکران آنلاین، شورا و قرارداد تیپ آن هنوز پابرجاست. این در حالی است که برخی سینماگرانی که فیلمی برای اکران دارند و می‌شد آن را به صورت آنلاین نمایش دهند و این کار را نکردند، یکی از دلایل بازدارنده برای اکران را عملکرد پلتفرم‌ها عنوان می‌کنند.

در شورای اکران آنلاین محمد احمدی یکی از نمایندگان تهیه‌کننده‌های سینماست که در گفت‌وگویی با ایسنا درباره وضعیت این شورا توضیح داد: سال گذشته در اتحادیه تهیه‌کنندگان آیین‌نامه‌ای برای اکران آنلاین تنظیم و به وزارت ارشاد ارائه شد که در آن‌جا مورد تایید قرار گرفت و قرار شد نمایندگان پلتفرم‌ها هم مطالعه کنند و جلساتی را برای رسیدن به نتیجه نهایی برگزار کنیم اما کار در این مرحله متوقف شده است.

او افزود: به نظرم با این اوضاع کرونا اکران آنلاین می‌توانست مثل هنر و تجربه اتفاق خوبی باشد و بار اکران سینماها را کم کند. در این شیوه و با تغییرات به‌وجودآمده در فضای کلی سینما پس از ورود سیستم دیجیتال، این پتانسیل وجود دارد که فیلم‌ها به صورت آنلاین هم اکران شوند. خود من دو فیلم را در این مدت اکران آنلاین کردم، البته نمی‌توانم بگویم 100 درصد آن‌چه را می‌خواستم به‌دست آوردم ولی در مجموع راضی بودم. هرچند مشکلات عدیده‌ای مثل دانلود غیرقانونی وجود دارد که به هر حال از تعداد بینندگانی که فیلم را قانونی می‌بییند کم می‌کند ولی با این حال فکر می‌کنم اگر فیلمی خوب و جذاب باشد حتما همان‌قدر که در سینما می‌تواند دیده شود، در اکران آنلاین هم بازدید خواهد داشت، بویژه آن‌که اکران آنلاین به نفع تماشاچی است که با یک بلیت یک خانواده می‌تواند فیلم ببیند.

او ادامه داد: در این شرایط مالکان فیلم‌ها باید این ریسک را بپذیرند و از چنین ظرفیتی استفاده کنند. اکران آنلاین الان تفریح متفاوتی برای علاقه‌مندان به سینماست که شاید حتی در حالت عادی خیلی تمایلی به حضور در سالن سینما ندارند ولی از این شکل فیلم دیدن لذت می‌برند. این ماجرا برای اتحادیه تهیه‌کننده‌ها مهم است و خواهان این هستیم که هر چه زودتر این اکران سر و سامان بگیرد و چارچوب مشخصی داشته باشد تا همه از آن منفعت ببرند ولی متاسفانه انگار پلتفرم‌ها خیلی تمایلی ندارند که چارچوب مشخصی برای این کار وجود داشته باشد.

احمدی با اشاره به افزایش هزینه اشتراک کاربران پلتفرم‌ها گفت: این قضیه بسیار مهم است که باید مورد توجه و نظارت قرار می‌گرفت مثل قیمت بلیت فیلم‌ها که با تایید وزارت ارشاد تعیین می‌شود. نکته مهم بعدی این است که مردم در حالی مجبور به پرداخت اشتراک بیشتر می‌شوند که حق رایت فیلم‌ها تغییر خاصی نمی‌کند.

او درباره میزان شفاف بودن اطلاعات مربوط به نمایش و اکران اینترنتی فیلم‌ها به صورت آنلاین و درخواستی بیان کرد: معمولا برای هر تهیه‌کننده‌ای که فیلمی را در پلتفرمی نمایش می‌دهد صفحه‌ای باز می‌شود که در آن به اطلاعات و آماری از تعداد بیننده‌های خود دسترسی دارد، اما این کافی نیست و باید مثل اکران سینماها، آمار به صورت روزانه برای مردم نیز مشخص و شفاف باشد.

این تهیه‌کننده سینما درباره تاثیر عملکرد وزارت ارشاد و ورود ساترا به موضوع نمایش فیلم‌ها در فضای مجازی گفت: ما در نمایش و اکران فیلم‌های سینمایی در VOD‌ها مشکلاتی داریم مثل تبلیغات و درصدی که برای هر طرف مشخص می‌شود و همه این‌ها را در قرارداد تیپ ذکر کرده‌ایم ولی پلتفرم‌ها نمی‌خواهند در این چارچوب قرار گیرند، یعنی بدی ماجرا این است که نمی‌خواهند زیر بار مسئولیت بروند و انگار مافیابازی که می‌گویند همین است که آن‌ها هر کاری می‌خواهند انجام می‌دهند. حتی به نظر می‌رسد پلتفرم ها از اختلاف میان وزارت ارشاد و ساترا منفعت خود را می‌برند در صورتی که باید آیین‌نامه‌ای مشخص باشد و به اجماع برسیم تا منافع همه گروه‌ها تامین شود. بنابراین لازم است در این‌باره ساز و کار شفاف شود.