چگونه به تصمیمات اداری دستگاه‌ها اعتراض کنیم؟
به گزارش خبرگزاری اقتصادایران، دیوان عدالت اداری یکی از نهادهای مهم انقلاب اسلامی ایران است که به موجب اصول 170 و 173 قانون اساسی به عنوان بخشی از قوه قضائیه و به منظور رسیدگی به شکایات و اعتراضات مردم نسبت به مأمورین یا واحدها یا آئین‌نامه‌های دولتی و احقاق حقوق عامه، مسئولیت اعمال نظارت قضائی بر دستگاه‌های اداری کشور و صیانت از حقوق شهروندان در برابر آنها در 15 آذرماه سال 1361 تشکیل شد.
در طی سالیان اخیر با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، تلاش‌ها و زحمات شبانه‌روزی مدیران، قضات و کارکنان دیوان عدالت اداری اقدامات مؤثری در زمینه عدالت‌خواهی و احقاق حقوق مردم به عمل آمده است.
از 18 شهریور ماه سال جاری نیز با حکم ریاست قوه قضائیه، حجت‌الاسلام والمسلمین احمدرضا عابدی از قضات با تجربه دستگاه قضائی ریاست این دیوان را بر عهده گرفت.
هم اکنون در دیوان عدالت اداری 37 شعبه بدوی، 39 شعبه تجدید نظر و 9 شعبه اجرای احکام فعال در سه معاونت قضائی تخصصی امور اقتصادی اراضی و شهرسازی، امور اداری استخدامی و فرهنگی و امور کار و تأمین اجتماعی سازماندهی شده اند.
کنترل افزایش ورودی پرونده‌ها به دیوان عدالت اداری
با توجه به تغییر رویکردهای دیوان در جهت اقدامات پیشگیرانه و با همکاری دستگاه‌های اجرایی و نهادهای تقنینی و با توجه به تصویب و ابلاغ قانون جدید دیوان عدالت اداری در خرداد سال 1402، رشد فزاینده حجم شکایات وارده به دیوان به نحو چشمگیری کنترل شده است.
بر این اساس در 8 ماهه سال 1403 با تلاش و زحمات قضات و کارکنان این دیوان، بیش از 202 هزار پرونده مورد رسیدگی قرار گرفته و مختومه شده و نرخ رسیدگی به پرونده‌ها همواره بالای 100 درصد بوده است.
گفتنی است؛ در حال حاضر زمان رسیدگی به پرونده‌ها در شعب بدوی دیوان عدالت اداری به 121 روز و در شعب تجدیدنظر به 82 روز کاهش یافته است.
کاهش موجودی پرونده‌های جاری
همچنین مانده پرونده‌های جریانی در شعب بدوی و تجدید نظر در پایان آبان ماه سال 1403 به میزان 17 درصد نسبت به 8 ماهه سال 1402 کاهش داشته است.
صدور 526 فقره رأی در دیوان عدالت اداری
از ابتدای سال جاری تا پایان آبان ماه، با برگزاری 31 جلسه هیئت عمومی 526 فقره رأی صادر شده که منجر به مختومه‌سازی 8 هزار و 994 پرونده شده است. در این مدت 166 حکم به ابطال مصوبه، 69 حکم به عدم ابطال و 7 رأی وحدت رویه صادر شده است.
در همین مدت 395 جلسه در هیئت‌های تخصصی دیوان برگزار شده است. میانگین ماندگی پرونده‌ها در هیئت‌های تخصصی نیز در پایان آبان 1403 به 170 روز رسیده است.
مهمترین آرای هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در سال جاری
از جمله آرای مهم هیئت عمومی در سال جاری (تا آبان ماه) می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- ابطال دستورالعمل الزامی بودن داشتن گواهینامه برای ثبت نام متقاضیان خودرو توسط شورای رقابت
- لزوم داشتن شرایط عمومی دریافت پروانه داروخانه جهت انتقال قهری بر اساس مقررات ارث به وارث
- ماده صد قانون شهرداری به موضوعات مطروح در کمیسیون ماده 99 قانون شهرداری حاکمیت ندارد
- ابطال مصوبه 21 شهریور ماه 1402 شورای عالی حقوق و دستمزد و سازمان اداری استخدامی
- امکان تفویض اختیار هیئت مدیره به مدیر عامل جهت طرح دعوی در مراجع قضائی بدون لزوم ثبت در ثبت شرکت‌ها
اقدامات و نتایج در حوزه پیشگیری، پژوهش و آموزش دیوان عدالت اداری
- شرکت در 65 جلسه، کارگروه و کمیسیون‌های مشترک حقوقی با دستگاه‌های اجرایی و سازمان‌های پر شکایت
- انتشار عمومی و برخط آرای هیئت عمومی و نمونه آرای صحیح شعب دیوان در تارنمای دیوان عدالت اداری و سامانه ساعد
- تولید محتوا در سامانه ساعد جهت ارائه نمونه آرای صحیح چرا که این امر باعث آگاهی شهروندان در خصوص سرنوشت و نتیجه دعاوی احتمالی و موجب کاهش طرح دعوا می‌شود.
- پاسخگویی به استعلامات دستگاه‌های اجرایی در کمیسیون‌های مشورتی دیوان
در هشت ماهه نخست سال جاری با برگزاری 9 جلسه، 33 نظر مشورتی در حوزه‌های مربوط به صلاحیت دیوان عدالت اداری صادر شده است.
تلاش برای افزایش دانش قضات و کارکنان دیوان
از مهمترین اقدامات دیوان عدالت اداری در حوزه آموزش و پژوهش می‌توان به تهیه و تدوین مجموعه کتب و جزوات پژوهشی در حوزه دیوان عدالت اداری، برگزاری 11 عنوان دوره‌های آموزشی تخصصی و عمومی قضات، تدوین جزوات مراجع شبه قضائی در حوزه حقوق اداری و صلاحیت‌های دیوان جهت آموزش آن مراجع و همچنین جهت بهره برداری همکاران اداری و قضائی دیوان، استفاده از دانش قضات دیوان جهت ارائه دوره‌های آگاهی بخشی حقوقی مرتبط با موضوعات پرونده‌های دیوان در دستگاه‌های اجرایی و مراجع شبه قضائی، برگزاری نشست‌های تعاملی با معاونین و مدیران حقوقی دستگاه‌های اجرایی با موضوع تبیین قانون دیوان عدالت اداری مصوب 1402، برگزاری نشست‌های تحلیل، نقد و آسیب‌شناسی پیرامون آرای هیئت عمومی و شعب دیوان و موضوعات حقوق اداری در مراجع اجرایی اشاره کرد.
همچنین 21 دوره آموزشی شغلی برای کارکنان دیوان عدالت اداری در سال جاری برگزار شده است.
بارگزاری 700 نمونه رأی صحیح در سامانه ساعد
سامانه الکترونیکی رأی صحیح (ساعد) با هدف طبقه بندی و تبیین حقوقی موضوعات خواسته مطرح در دیوان و همچنین به عنوان تصمیم یار قضائی قضات و مشاور حقوقی ارباب رجوع راه اندازی شده است. در این سامانه 700 نمونه رأی صحیح، 528 نظریه مشورتی و بیش از 110 هزار مقرره بارگذاری و مورد بهره برداری قرار گرفته است.
گفتنی است؛ در راستای اجرای تبصره ماده 120 قانون جدید دیوان عدالت اداری به منظور حفظ حقوق عامه و جلوگیری از تضییع آن سامانه 120 توسط اداره کل فناوری اطلاعات و ارتباطات طراحی و آماده بهره برداری قرار گرفت.
در حال حاضر در سامانه خودکاربری اشخاص حقیقی، ثبت دادخواست‌های بدوی و تجدیدنظر و در سامانه خودکاربری اشخاص حقوقی و دفاتر خدمات قضائی الکترونیک ثبت تمام دادخواست‌ها ولوایح امکان‌پذیر است.
98 درصد از دادخواست‌های وارده به شعب تجدید نظر به صورت الکترونیک ثبت شده است
با بهره برداری کامل از سامانه جامع خدمات الکترونیک قضائی و در راستای الکترونیکی شدن نظام دادرسی در طی سال 1403، 88 درصد از دادخواست‌های وارده به شعب بدوی و 98 درصد از دادخواست‌های وارده به شعب تجدید نظر به صورت الکترونیک ثبت شده است.
همچنین در اجرای مصوبه شورایعالی قضائی مبنی بر آرشیو الکترونیک پرونده‌های مختومه، از ابتدای شروع طرح تا پایان آبان سال 1403، بیش از 2 میلیون فقره پرونده‌ی مختومه در دیوان به صورت الکترونیکی درآمده است.
بیش از 99 درصد از ابلاغ‌ها در دیوان به صورت الکترونیک صادر می‌شود
دیوان عدالت اداری همچنین در راستای اجرای طرح‌های فناوری اطلاعات، با هماهنگی و مکاتبات صورت گرفته با دستگاه‌های اجرایی کشور در خصوص ثبت نام در سامانه ثنا قوه قضائیه، در طی هشت ماهه نخست سال 1403، تعداد 603 هزار و 419 فقره از اوراق قضائی خود را به صورت الکترونیکی ابلاغ کرده که این عدد 99.8 درصد ابلاغ‌های دیوان را شامل می‌شود. این در حالیست که این شاخص در سال 1400 برابر با 85 درصد بوده است.
برابر اعلام دیوان عدالت اداری و با ابلاغ و اجرایی شدن قانون جدید این دیوان و یک مرحله‌ای شدن رسیدگی به آرای مراجع شبه قضائی که تسریع در رسیدگی و انتفاع مراجعین را به دنبال دارد.