«ژن زامبی» و تکثیر بی‌مرگی بعد از جنگ جهانی / طراحی خلاقانه در خدمت اثر

حسین قره: ازقرارمعلوم اتفاقات نمایش در 3025 حدود هزار سال بعد رخ می‌دهد و مردمان آن دوران در سرزمین خیالی «فورچونای اینوری» پس از جنگ جهانی چهارم با مفهوم «مرگ» آشنا نیستند و فقط تولد آنجا معنا دارد، ازدست‌دادن هر عضو بدن به هر دلیلی موجب تولید دوباره و رشد آن می‌شود، وضعیت مردمان این سرزمین این گونه است تا آن که دانشمندی گذرش به آنجا می‌افتد و اتفاقات دراماتیک تازه‌ای رخ‌داده و آغاز می‌شود.

ایده نمایشنامه از جایی آغاز می‌شود که برای ما هنوز بی‌معناست، چرا که انسان تنها موجود مرگ آگاه «هستی» است و فلسفه بسیاری از فلسفه‌ها و فلاسفه درباره بودن، چگونه بودن، چطور زندگی کردن باتوجه‌به وجود مرگ است. اخلاق و ادیان براین‌اساس پایه‌ریزی شده، چراکه مرگ به زندگی معنا می‌دهد. نویسنده مفروض گرفته است که اگر مرگ بی‌معنا باشد و جاودانگی رخ دهد، آدمیان چگونه زندگی می‌کنند و چه معنایی از زندگی دارند. این فکر نویسنده اگرچه در حال حاضر فانتزی و سانتی‌مانتال (احساس‌گرایانه در تقابل با عقل‌گرایی) است ولی شاید در دوره‌های بعدی زیست انسانی رخ دهد و از پدیده (فنومن) انتزاعی به هست یافتگی (نومن) دگردیسی یابد. هرچند که مرگ در آن جهان خیال‌انگیز بی‌مرگ هم نفوذ کرده و قدرت خودش را به رخ کشیده و معادلات فکری آن سرزمین را به هم می‌ریزد.

فارغ از معنای جهان اثر که می‌توان درباره آن نوشت؛ اما یکی از نکات جذاب این نمایش، طراحی لباس این کار است که ایده‌ای بسیار متفاوت دارد. ایده‌ای که تا قبل از این با این شکل و محتوا اجرا نشده بود. لباس‌ها همه از کارتن مقوا و یا خمیر آن ساخته شده‌اند. در نمایش‌های دیگر استفاده از کارتن مقوا برای دکور و یا بخش‌هایی از لباس استفاده شده بود؛ اما به‌عنوان لباس بازیگران تا به حال استفاده نشده بود که دلایل بسیاری داشت. اولین دلیل آن غیرقابل‌انعطاف و خشک‌بودن این ماده نسبت به سایر مواد است. این ماده همچنین بازیگر را در نوع بازی محدود کرده و در صورت خم‌وراست شدن آسیب دیده و در حین اجرا تا، شکسته و یا پاره می‌شود. «هلیا میرهادی» طراح لباس این کار اما این محدودیت را به درون اثر برده و از آن به‌عنوان یک ویژگی استفاده می‌کند. ایده‌ی استفاده از کارتن مقوا و خمیر آن، در هماهنگی با ایده نویسنده و کارگردان «حامد رحیمی نصر» به یک فرم بصری و خلاقیت تازه می‌رسد.

ایده استفاده از مقوای کارتن بازیافتی یا خمیر آن چند ویژگی دیگر را به لحاظ مفهومی در خدمت نمایش می‌گذارد. اولین ویژگی آن است که مخاطب امروز هیچ تصوری از نوع ماده در اعصار آینده ندارد، این دو معنا دارد؛ یک اینکه شاید موادی که امروز در اختیار ماست و با آن به‌نوعی از پوشش رسیده‌ایم دیگر وجود خارجی نداشته و در دسترس آنان (انسان‌های عصر آینده) نباشد. همان‌طور که مثلاً و احتمالاً آن نوع از مواد که مصریان باستان در 5 هزار سال پیش می‌پوشیدند، در اختیار ما نیست تا از آن استفاده کنیم. اگر آن همه دور هم نرویم در آغاز دوره مدرن استفاده بی‌رویه از پوست حیوانات نوعی از تفاخر و اشرافی‌گری بود که به دلیل انقراض موجودات و حفظ تنوعی زیستی جای خودش را به الیاف مصنوعی و... داد.

این ماده و متریال یعنی مقوا می‌تواند نشان دهد که هزاره آینده به دلیل نابودی مواد طبیعی (بعد از جنگ جهانی چهارم) حتی حداقل‌هایی که امروز در دسترس است از دایره استفاده خارج شده و آدمیان در عین پیشرفت و بی‌مرگی با اولین مواد بازمانده از جهان ما زندگی می‌کنند. نکته دیگر دور بودن ذهنی مخاطب در استفاده از این متریال می‌تواند اجرا را از حوالی امروز دور کرده و به آینده و جهان باورپذیر نمایش ببرد.

ایده‌ای که اجرای آن محصول همکاری گروه بوده و در خدمت اثر قرار دارد؛ طراحی لباس بر اساس شخصیت‌ها است. این ایده اگر چه کارگردان و بازیگران را در حین اجرا به چالش کشیده؛ اما ماحصل جذابی را ساخته است. طراحی لباس بر اساس شخصیت در این کار دو ویژگی توأمان دارد، یک اینکه فاصله مخاطب به شخصیت را کم کرده و باری از دوش شخصیت‌پردازی مطول برداشته است و دوم اینکه با نشانه ها و المان‌های مشترک پلی بین امروز و آینده شده است. مثلاً پوشش پادشاه این نمایش یکی از کارهای جذاب این طراحی است، کادر صورت پادشاه در یک قاب عکس قرار دارد، این خودمحوری و خودخواهی مستمر که همیشه با دیکتاتورها وجود دارد، ذاتی و درونی پوشش شخصیت شده است. این طراحی هم‌زمان که به مخاطب کمک می‌کند تا او را سریع بازشناسی کند، طنز ظریفی را هم به همراه دارد. شخصیت‌های دیگر هم از این قاعده مستثنی نیستند و از ویژگی‌های بصری این چنین بهره برده‌اند.

اگرچه تخیل انسان در هزاره آینده بازیگران را به سمت بازی کمی اغراق شده کشانده، اما اجرای این نمایش با متن تناسب دارد.

«ژن زامبی» با نگاهی بر آینده بشر دنباله‌ای از کارهای جدیدتر همچون سه‌گانه «اوردوز»، «آلزایمر»، «شیزوفرنی» رحیمی نصر است.

عوامل نمایش ازاین‌قرار هستند، نویسنده، طراح و کارگردان: حامد رحیمی نصر، بازیگران: کامبیز امینی، امیرحسین ادیم، روناک برخوردار، حسین پرتوی، درسا حکیم‌الهی، روزبه دانشیان، سارا رحمان پور، کسرا ریاحی وفا، امین زارع، مهرداد سعادت، رامتین سلیمانی، ابوالفضل سیلاوی، سیمین ضیائیان، محمدرضا فرهمند تبار، حسام قانونی، آیه قبادیان، امیرپوریا مسعودنیا، داوود مهرداد، مهتاب نیکبخت، مجری طرح و مدیر تولید: سیاوش عباسی، دستیارکارگردان و برنامه‌ریز: محبوبه طهانی، طراح لباس: هلیا میرهادی.

5757