کاشی‌های امامزاده یحیی شهرری در سنت پترزبورگ

کاشی های امامزاده یحیی در شهرری حدود صد سال پیش به غارت رفته و اکنون در موزه هایی از جمله سنت پترزبورگ قرار دارند و آنچه در این بنا باقی مانده نیز رو به تخریب است.

به گزارش خبرنگار مهر، بنای تاریخی امامزاده یحیی در شهرری آرامگاه نسل ششم حسن ابن علی (ع) است. این امامزاده در جنوب ورامین در دوره ایلخانی بین سالهای 1260 تا 1310 ساخته شده است. یکی از حاکمان ری که سرمایه گذاری زیادی در این امامزاده انجام داده؛ فخرالدین مرکز ارغون خان چهارمین حاکم ایلخانی بود که با او میراثی مشترک داشت.

این مقبره با استفاده از مصالح ارزشمند ساخته شده است و عناصر معماری دوره ایلخانی را در خود جای داده است. تاریخ بنای بقعه امامزاده یحیی (ع) براساس کتیبه گچبری بقعه، به محرم سال 707 هجری قمری می‌رسد. سیاحان بازدیدکننده از بنای امامزاده، همگی از کاشی‌های شفاف و زیبای آن در سفرنامه خود تعریف کرده اند. همان کاشی‌هایی که امروز بخش معدودی از آن باقی مانده و بقیه از بین رفته است.

متأسفانه کاشی‌های امامزاده در قرن 19 و 20 غارت شد و امروزه بسیاری از آنها در موزه‌های سراسر جهان قرار دارند به گونه‌ای که می‌توان گفت میراث امامزاده یحیی به واقع جهانی است چون آن که مهم بود غارت شد و سر از موزه‌های جهان درآورد.

در توضیحات مربوط به این امامزاده آمده که محراب کاشی معروف این بقعه به تاریخ 750 هجری قمری اکنون در موزه آرمیتاژ روسیه قرار دارد.

همچنین، گزارش‌های تاریخی، این بنا را شامل یک درگاه ورودی بزرگ با طاق‌هایی منتهی به یک مسجد و یک برج هشت ضلعی با سقف مخروطی توصیف می‌کنند. این برج هشت ضلعی که تصور می‌شود قبل از دوره سلجوقی ساخته شده، دارای طاقچه‌های داخلی مسطح و محراب گچی آبی رنگ بوده است.

سردر و طاق‌ها در دوران حکومت سلجوقیان ساخته شده اما دیگر وجود ندارد. حالا تغییرات بسیاری در این بنا رخ داده است. ورودی آرامگاه سردری به سبک نو صفوی دارد و کتیبه‌ای که اینجا را آستان مقدس امامزاده یحیی معرفی می‌کند. در محوطه بیرونی آن گورستانی پر از سنگ قبرهایی است که به موازات قبله قرار گرفته اند.

داخل آرامگاه هشت ضلعی است و با آجر درست شده است. گچ بری ها و کاشی‌های درخشان این مجموعه را منحصر به فرد کرده است. کتیبه‌ای گچی که آیه‌ای از قرآن را دارد دور تا دور بقعه قابل مشاهده است. این بقعه دارای کاشی‌های فراوانی بوده است.

مجموعه‌ای از 160 کاشی منتسب به این مقبره اکنون در موزه بریتانیا قرار دارد. مجموعه دیگری در موزه ویکتوریا و آلبرت و کاشی‌های محراب و سنگ قبر اکنون در موزه آرمیتاژ سن پترزبورگ به نمایش گذاشته شده است گفته می‌شود تعدادی کاشی هم در موزه هنر اسلامی، فرهنگ و طراحی شانگری لا قرار دارد.

بقعه امامزاده یحیی که حالا تهی از کاشی‌های ارزشمند است یکی از بناهای مهم شهرری بوده و هست و به جای محرابش، دیواری گچی کشیده اند و فضا را به دو بخش زنانه و مردانه قسمت کرده اند و هر روز زیارت کنندگان به آنجا می‌روند. کاشی‌های باقی مانده و گچ بری ها در میان بنرهای مختلف پنهان شده است. برخی از این کاشی‌ها در اثر اصابت دست، در حال رنگ باختن است. اگرچه تعداد محدود گچ بری و کاشی‌باقی مانده درحال تخریب است اما آنچه مهم بود غارت شد و حالا زینت بخش موزه‌های خارجی است.