کاهش سریالی کارت‌های بانکی
شاپرک گزارش تازه ترین آمار تراکنش های این شبکه را برای خرداد سال 1402 منتشر کرد. در این گزارش به آمار و ارقام مختلف در حوزه تراکنش ها و عملکرد بازیگران مختلف محیط پرداخت های بانکی اشاره شده است. بر اساس این گزارش، تقریبا بانک ملی ایران در بیشتر زمینه ها پیشتاز بوده و پس از آن هم بانک ملت و سپه قرار دارند. نکته جالب توجه این ماه این است که بانک سپه توانسته در جایگاه نخست بیشترین تعداد...
اهمیت شاپرک و گزارش های آن
تراکنش های بانکی به کمک ابزارهای پرداخت یکی از مهم ترین امور روزمره انسان ها محسوب می شوند. به کمک ابزارهای پرداخت اعتبار از شخصی به شخص دیگر منتقل شده و عملیات انتقال اعتبار بدون دخالت فیزیکی اسکناس ها صورت می پذیرد. به همین منظور سامانه شبکه الکترونیک پرداخت کارتی (به اختصار: شاپرک) پدید آمده تا با یکپارچه سازی ارائه دهندگان خدمات پرداخت کارتی، سرعت و امنیت انتقال اعتبار را افزایش دهد. از آنجا که تقریبا تمامی بانک‌ها و موسسات مالی موجود در ایران به این شبکه متصل بوده و خدمات خود را بر بستر آن ارائه می‌دهند، بررسی گزارش های این شبکه می تواند اطلاعات خوبی را از عملکرد بخش های مختلف شبکه پرداختی کشور ارائه دهد. در ادامه عملکرد بانک‌ها در خرداد سال جاری بر اساس گزارش منتشر شده از شاپرک بررسی خواهد شد.
عملکرد بانک‌ها در بازاریابی خدمات شاپرکی
از سهم بانک‌ها در تعداد و مبلغ کل تراکنش های شبکه بانکی می توان عملکرد آنان را در کیفیت ارائه خدمات کارتی و بازاریابی سنجید. بر این اساس، هر بانکی که سهم بیشتری را از این شاخص به دست آورده باشد نشان می‌دهد که عملکرد بهتری در این حوزه داشته است. در بررسی این شاخص سه حوزه کارت‌خوان های فروشگاهی، ابزار پذیرش اینترنتی و ابزار پذیرش موبایلی مورد بررسی قرار می گیرند. به طور کلی، بانک سپه با سهم 37/ 17 درصدی از نظر تعداد تراکنش ها در رتبه اول قرار دارد، اما از لحاظ مبلغ تراکنش ها، بانک ملت با سهم 38/ 16 درصدی در جایگاه نخست قرار گرفته است. از نظر تعداد تراکنش‌ها پس از بانک سپه، بانک ملت با 17 درصد و سپس بانک ملی با سهم 88/ 12درصدی در جایگاه های بعدی قرار دارند.
در حوزه مبلغ تراکنش ها هم پس از بانک ملت، بانک ملی با سهم 21/ 12 درصدی و بانک صادرات با سهم 8/ 10درصدی در جایگاه های بعدی قرار دارند. بر اساس آمارهای گزارش شاپرک، سه بانک سپه، ملت و ملی ایران به ترتیب بیشترین سهم را از تعداد تراکنش های کارت خوان های سطح کشور داشته اند. در حوزه ابزار پذیرش اینترنتی مانند اینترنت بانک‌ها، سه بانک ملی، ملت و کشاورزی پیشتازی کرده و سهم بیشتری را در تعداد تراکنش ها به خود اختصاص داده اند.
در تراکنش های مربوط به ابزار موبایلی که ازجمله مهم ترین آنها می توان به کدهای USSD و موبایل بانک‌ها اشاره کرد؛ سه بانک ملت، آینده و قرض الحسنه رسالت بیشترین سهم تراکنش ها را داشته اند. در بخش سهم بانک‌ها از ارزش تراکنش ها، نیز در حوزه کارت خوان ها سه بانک ملت، ملی ایران و صادرات موفق تر از دیگران عمل کرده اند. در موضوع مبلغ ابزار پذیرش اینترنتی سه بانک ملت، سامان و آینده پیشتاز بوده و در حوزه ابزار پذیرش موبایلی هم سه بانک ملت، آینده و قرض الحسنه رسالت بهتر از دیگران عمل کرده اند.
بررسی میزان تمرکز خدمات
با اندازه گیری شاخص هرفیندال - هیرشمن می توان میزان تمرکز در بازار هر حوزه را بررسی کرد. به عبارت دیگر با کمک این شاخص هم می توان متوجه شد که در بازار کدام حوزه رقابت بیشتری وجود دارد و کدام بانک‌ها توان انحصار بالاتر و کدام بانک‌ها توان انحصار پایین تری دارند. هرچه میزان عدد شاخص کمتر باشد، توان انحصار کمتر و در نتیجه بازار رقابتی تر و هرچه عدد شاخص بیشتر باشد، میزان انحصار در آن بازار بیشتر و توان انحصاری بانک نیز بالاتر است. در خرداد ماه 1402، شاخص هرفیندال - هیرشمن در بازار بانک‌های پذیرنده تراکنش ها برای ابزار پذیرش موبایلی عدد 3936 به دست آمده است که همچنان نشان‌دهنده تمرکز بالا در بازار ابزار پذیرش موبایلی است؛ به این معنا که در بازار ابزار پذیرش موبایلی تعداد بسیار کمی از بانک‌ها سهم قابل توجهی از پذیرش تراکنش‌های بازار را در اختیار گرفته اند.
برای این شاخص در بازار ابزار پذیرش اینترنتی 1282 حاصل شده است که این رقم مبین وجود تمرکز ملایم در بازار این ابزار بین بانک‌های پذیرنده است. لذا سایر بانک‌های پذیرنده در بازار این ابزار نسبت به بازار ابزار پذیرش موبایلی سهم بالاتر و قابل توجهی از بازار را در اختیار دارند. مقدار این شاخص در بازار ابزار پذیرش کارت‌خوان فروشگاهی 973 حاصل شده است که این رقم نشان از وجود تمرکز رقابتی در بازار این ابزار بین بانک‌های پذیرنده دارد.
تعداد کارت های فعال در سامانه شاپرک
در سامانه شاپرک، به طور کلی سه دسته کارت بانکی وجود دارد. دسته اول کارت برداشت، دسته دوم کارت اعتباری و دسته سوم کارت پیش پرداخته مانند بن کارت و کارت های هدیه قرار دارند. در خرداد سال جاری به طور کلی حدود 1/ 144 میلیون کارت بانکی فعال وجود داشته است که نسبت به اردیبهشت ماه 18/ 1 درصد کاهش داشته است. از این 144 میلیون کارت فعال، 136 میلیون آن کارت برداشت، 573 هزار عدد آن کارت اعتباری و تقریبا 1/ 7میلیون آن نیز کارت های پیش پرداخته بوده اند. با توجه به آمار اردیبهشت سال جاری، تعداد کارت های برداشت حدود 14/ 0 درصد و تعداد کارت های پیش پرداخته حدود 37/ 17 درصد کاهش داشته ولی تعداد کارت های اعتباری هم حدود 63/ 8 درصد افزایش داشته است.
با توجه به آمار گزارش اقتصادی شاپرک، بیشترین میزان کارت های تراکنش دار مربوط به بانک ملی ایران با سهم 98/ 20 درصدی بوده است. پس از این بانک، بانک سپه با سهم 29/ 11 درصدی و بانک ملت با سهم 02/ 11 درصدی قرار دارند. باتوجه به این آمار، بیشترین میزان کارت های برداشت تراکنش دار مربوط به بانک ملی ایران با سهم حدودا 21 درصدی بوده است. پس از آن نیز بانک سپه با 47/ 11 درصد و بانک ملت با 11درصد قرار دارند. در بخش کارت های فعال اعتباری، بانک ملی ایران با 35/ 91 درصد رتبه نخست را به خود اختصاص داده است. باقی بانک‌ها در این حوزه نقش چندان موثری نداشتند. در بحث عرضه کارت های پیش پرداخته نیز بانک ملی با صدور 74/ 15 درصد از این کارت ها، در جایگاه اول قرار دارد. پس از بانک ملی نیز بانک ملت با 53/ 12 و بانک پارسیان با سهم 07/ 9 درصدی در جایگاه های بعدی قرار دارند. با توجه به آمارهای بالا بیشترین سهم از تعداد کارت های بانکی تراکنش دار در هر سه نوع کارت برداشت، کارت اعتباری و کارت هدیه و بن کارت متعلق به بانک ملی ایران بوده است.
--> اخبار مرتبط