کدام حیوان تک همسر است؟‌

به گزارش مشرق، حیوانات دنیای زیبا و بی ریایی دارند و همواره به داشته های خود قانع هستند، در این میان یکی از خصایص حیوانات همسریابی آنها است، هر موجودی به طور طبیعی برای ادامه نسل نیاز به جفت دارد، حیوانات نیز از این قاعده مستثنی نیستند و در فصل زادآوری به دنبال جفت می گردند.

با مطالعه بیشتر درباره زندگی حیوانات می توان به حقایق جالبی در این باره رسید مانند اینکه برخی حیوانات تا آخر عمر یک جفت را انتخاب می کنند، بر خلاف تصور بیشتر مردم که به علت نداشتن اطلاعات کافی گمان می کنند که حیوانات در طول زندگی خود چندین همسر انتخاب می کنند؛ اما هستند حیواناتی که در طول زندگی فقط با یک جفت سر می کنند و به آن وفا دارند و به اصطلاح «تک همسر» هستند.

بر اساس تحقیقات انجام شده تخمین زده می شود که کمتر از پنج درصد حیوانات و حدود 90 درصد پرندگان تک همسر هستند، در واقع تک همسری جنسی یعنی اینکه جفت نر و ماده یک رابطه را شکل می دهند، جفت گیری می کنند، فرزندانشان را با هم بزرگ می کنند و زمانی را در کنار هم وقت می گذرانند اما با این حال در برخی موارد با همنوع خود نیز خارج از رابطه تک همسری، جفتگیری می کنند.

در این میان حیواناتی مانند پنگوئن ماکارونی، درنای شن زار، اسب آبی، گرگ خاکستری، جغد انبار، سقنقور دم کوتاه زبان آبی، عقاب سرسفید، میمون دراز دست، کرکس سیاه، سگ آبی، قو، فاخته و موش صحرایی از جمله حیوانات تک همسر هستند.

پنگوئن ماکارونی

بیش از 90 درصد پرندگان تک همسر هستند، اما هیچ یک از آنها وفاداری شبیه به پنگوئن های ماکارونی ندارند، پنگوئن ماکارونی نام یکی از گونه های سرده پنگوئن‌های کاکل‌دار است، این زوج های دوست داشتنی با دیدن همدیگر می رقصند که «نمایش جذب» نامیده می شود، آنها سینه های خود را بالا می آورند، سر خود را به این طرف و آن طرف می چرخانند و صدایی شبیه غرغر در می آورند، هنگامی که کودک آنها به دنیا آمد، پدر از جوجه های خود محافظت و مراقبت کرده و مادر به دنبال غذا می رود.

درنای شنزار

درنای شنزار نام یک گونه از سرده درناها است، این پرنده نخستین بار در سال 1758 میلادی توسط کارل لینه نامگذاری شد، درناها پرندگانی بزرگ، با پاها و گردن دراز، دم نسبتا کوتاه، بال های دراز و منقاری بلند و کلفت، ظاهر شبیه لک لک هستند، در پرواز گردن و پاهای خود را کشیده نگه می دارند و گله های آنها هنگام مهاجرت در یک خط به شکل هفت پرواز می کند.

این درناها علاقه خاصی به موسیقی دارند، انسان‌ها همواره به شعر و آهنگ علاقه داشتند اما علاقه این درناها ستودنی است. درناهای ماده با شنیدن موسیقی دو بار از خود صدا تولید کرده و جنس نر با یک صدا پاسخ می‌دهد. بعید است که موسیقی همین تأثیر را روی انسان هم داشته باشد.

اسب دریایی 

اسب دریایی یا اسب ماهی یک نوع ماهی از خانواده سوزن‌ماهیان (syngnathidae) است که در آب‌های حاره‌ای و معتدل سرتاسر جهان یافت می‌شود. مشخصه ویژه این نوع ماهی ها این است که از معدود ماهیانی هستند که در آنها جنس ماده تخم ها را به بدن جنس نر منتقل کرده و جنس نر آنها را حمل می کند، طول مدت حاملگی در اسب دریایی بین 10 روز تا 6 هفته متغیر است. در واقع مانند ماهیان دیگر جنس ماده اسب دریایی تخم نمی ریزد و آنها را به حال خود رها نمی کند بلکه تخم ها را درون کیسه ای در بدن اسب دریایی نر می گذارد، اسب دریایی نر تخم ها را تا هنگام خروج نوزاد حفظ می کند سپس نوزادان از کیسه بیرون می آیند و صاحب زندگی مستقل می شوند.

اسب‌های دریایی تا زمانی که دارای فرزند شوند آن را در شکم خود حمل می کنند اما پیش از آن دم خود را دور جنس ماده پیچانده و با او می‌رقصند، از سوی دیگر، اسب‌های ماده هم حسادت کرده و برای یافتن یک جنس نر با هم رقابت می‌کنند.

گرگ‌های خاکستری 

گرگ یا گرگ خاکستری یک گونه از پستانداران گوشت‌خوارسان متعلق به خانواده سگ سانان است، گرگ درنده ای بومی نیمکره شمالی زمین شامل گستره وسیعی از اوراسیا و آمریکای شمالی است و بیشترین پراکندگی جغرافیایی را در بین همه سگ‌سانان دیگر دارد، این جانور نیای وحشی سگ است، یعنی سگ‌ها از نسل نوعی گرگ هستند که بین 18 تا 32 هزار سال پیش اهلی شدند، تاکنون 37 زیرگونه از گرگ شناسایی شده که از جمله آنها سگ اهلی، دینگو، گرگ قرمز و گرگ ایرانی است، گرگ شمال غرب آمریکا (Northwestern wolf) بزرگترین گونه گرگ‌ها در جهان است.

اما برخلاف باور عموم و آنچه در مورد حیله گری و مکاری گرگ ها در داستان ها روایت می شود، گرگ ها یکی از وفادارترین و پاک ترین روابط تک همسری را در میان پستانداران دارند. گله گرگ ها معمولا از یک نر و ماده تشکیل می شود که با جفتگیری و تولد فرزند آنها به هسته های اصلی خانواده و گله تبدیل می شوند. سلسله مراتب اجتماعی سایر گرگ های خاکستری موجود در گله به آنها بستگی دارد. این زوج سالی یکبار جفتگیری می کنند.

جغد انبار یا جغد سفید 

جغد سفید از پرندگان بومی ایران است، در گذشته این پرنده به تعداد کم دیده می شد اما در حال حاضر از گونه‌های خیلی نادر به شمار می رود و در ایران جزو پرندگان بسیار کمیاب است، البته در 30 مهر 1400 برای نخستین بار یک جغد انبار در منطقه بوکان در استان آذربایجان غربی مشاهده شد.

جغد انبار زندگی در مناطق مسکونی را ترجیح می دهد، معمولا در ساختمان های روستایی، برج‌ها و خرابه‌ها زاد و ولد می کند، همچنین در پارک‌هایی که درختان کهنسال دارند و گاهی روی صخره‌ها دیده می شود.

جغدهای انبار زبان عشق مخصوص به خود را دارند. جنس نر با دادن موش‌های مرده و فریاد زدن توجه جنس ماده را به خود جلب کرده و جنس ماده در پاسخ غارغار می‌کند.

سقنقور دم‌کوتاه زبان‌آبی

سقنقور دم‌کوتاه زبان‌آبی نوعی مارمولک بومی استرالیا است که هر فصل جفتگیری به همان شریک زندگی خود باز می گردد، نرها با نوازش و محبت کردن به جفت خود، آنها را فریب می دهند اما تعقیب و گریز عاشقانه آنها در نهایت نتیجه می دهد، عمر روابط آنها می تواند بیش از 20 سال طول بکشد، زوجین حتی نزدیک هم راه می روند، در حالیکه نر کمی پشت جفت خود حرکت می کند.

عقاب سر سفید

عقاب سرسفید با نام علمی Haliaeetus leucocephalus نوعی پرنده شکاری از گروه عقاب‌های دریایی است که بومی آمریکای شمالی است. محدوده زندگی این پرنده شکاری، آلاسکا، کانادا، همه خاک اصلی ایالات متحده آمریکا و شمال مکزیک را در بر می‌گیرد.

این عقاب‌ها در نزدیکی پهنه‌های آبی وسیعی زندگی می‌کنند که هم ذخیره غذایی مناسبی داشته باشند و هم درختان کهنسالی برای آشیانه‌سازی وجود داشته باشد.

در اواخر قرن بیستم این پرنده در محدوده کشور آمریکا در خطر انقراض قرار گرفت در حالی که تعداد آنها در آلاسکا و کانادا زیاد شده بود. در سال‌های بعد جمعیت عقاب‌های سرسفید در آمریکا افزایش یافت و در 12 ژوئیه سال 1995 از فهرست حیوانات در معرض خطر انقراض خارج شد.

عقاب های سر سفید نیز از جمله پرندگان تک همسر هستند اما نسبت به بقیه حیوانات کمی متفاوت تر عمل می کنند، عقاب های سر سفید روابط جفت گیری برای همه عمر را تشکیل می دهند اما اگر یکی از جفت ها یا هر دو جفت توانایی تولید مثل و فرزندآوری نداشته باشد، روابط خود را پایان داده و به دنبال جفت دیگری می گردند، همچنین اگر جفت عقاب های سرسفید بمیرد، آن ها برای بقای نسل خود تردیدی به خرج نمی دهند و به دنبال جفت دیگری می گردند.

میمون درازدست 

گیبون ها یا میمون های درازدست از گونه های بسیار نزدیک از نظر رفتاری به انسان ها هستند، آنها از جمله میمون های تک همسر هستند که برای کل عمر خود جفت پیدا می کنند، گیبون ها روابط جفتی بسیار قوی و مستحکمی دارند، نر و ماده این گونه حیوانی از نظر اندازه و جثه برابر هستند و در نتیجه وضعیت برابری دارند، گیبون ها عاطفه و محبت زیادی به هم نشان می دهند و زمان زیادی را به تیمار کردن یکدیگر اختصاص می دهند و یا در میان درختان با یک دیگر گردش می کنند، البته تحقیقات سال های اخیر اثبات کرده که تک همسری آنها همیشه هم دوام نمی آورد، در برخی موارد در میان جفت ها خیانت و رها کردن جفت به چشم می خورد.

کرکس سیاه

کرکس ها جزو پرندگانی هستند که چندان شهرت خوبی ندارند و از ترسناک ترین موجودات در بین ما و حتی حیوانات محسوب می شوند، اما حداقل این طور به نظر می رسد که این پرنده ترسناک می تواند برای جفت خود یک دوست و همسر مهربان و وفادار باشد. در طول فصل جفتگیری، کرکس های نر با گردن های کشیده به دور ماده ها پرواز کرده و دایره وار می چرخند و سپس آنها را تعقیب کرده و به سمت آنها شیرجه می زنند.

جفت کرکس های سیاه در همه طول سال با هم می مانند و هنگام تخم گذاری هر یک از جفت کرکس ها به نوبت برای شیفت های 24 ساعته بر روی تخم ها می خوابند، نکته جالب این است که اگر کرکسی به جفت خود خیانت کند از گروه خود طرد شده و حتی بقیه اعضا به او حمله خواهند کرد.

سگ های آبی

سگ آبی یا بیدستر با نام علمی Castor از جوندگان شب‌زی و نیمه‌آبزی شامل دو گونه سگ آبی آمریکایی (بومی آمریکای شمالی) و سگ آبی اوراسیایی (بومی اروپا و بخشی از آسیا) است، سگ‌های آبی به دلیل ساخت سد، کانال و خانه‌های چوبی بسیار پرآوازه‌اند.

شکار گسترده برای استفاده از پوست این جانور و همچنین تخریب اکوسیستم‌های آبی باعث کاهش شدید جمعیت این جانور شده است به خصوص سگ آبی اروپایی در سال 1900 در آستانه انقراض قرار گرفته بود اما پس از آن با حفاظت مناسب جمعیت آن افزایش یافته و به بسیاری از نقاطی که پیشتر منقرض شده بود بازگشت.

اینکه چه طور سگ های آبی جفت خود را پیدا می کند هنوز اطلاعات زیادی در دست نیست اما آن ها به محض یافتن جفت خود، تمام عمر با شریک خود زندگی می کنند، یک مطالعه ژنتیکی توسط دانشگاه چارلز در پراگ نشان می دهد که سگ های آبی حتی ممکن است تا آخر عمر به جفت های خود وفادار بمانند، جالب است بدانید که ویژگی تک همسری فقط در مورد سگ های آبی اروپایی صدق می کند، سگ های آبی آمریکای شمالی شریک زندگی خود را انتخاب می کنند و ممکن است زندگی تک همسری طولانی مدتی داشته باشند اما ممکن است به جفت خود خیانت کرده و با سگ های آبی دیگر وارد رابطه شوند.

قو

قو پرنده‌ای است از تیره مرغابیان که غازها و اردک‌ها را نیز در بر می‌گیرد. این پرنده دارای جثه بزرگتری نسبت به دیگر اعضای این خانواده است و از بزرگ‌ترین و زیباترین پرندگان آبزی جهان به‌شمار می‌رود. با اینکه یک نژاد از قو دارای پرهای کامل سیاه است و یک نژاد دیگر دارای پرهای سیاه بر گردن است؛ اما در باور همگانی این پرنده بیشتر با رنگ سفید پرهایش به یاد آورده می‌شود.

قوها در بیشتر مناطق نیمکره شمالی یافت می‌شوند. در قاره استرالیا و آمریکای جنوبی نیز دو گونه از این پرنده زندگی می‌کنند. آن‌ها در مناطق آبگیری و مردابگونه زندگی و تخم‌گذاری می‌کنند و با آمدن و رفتن فصل‌ها به مناطق دیگر مهاجرت می‌کنند. ایران از جمله مناطقی است که قوهای مهاجر زمستان‌ها را در آن می‌گذرانند و سه گونه قو به مناطق شمالی ایران و دیگر مناطق خاورمیانه مهاجرت می‌کنند.

همه ما داستان های عاشقانه زیادی در مورد قوها شنیده و دیده ایم، دو قو که سر بر پیشانی هم گذاشته و تصویر یک قلب را می سازند برای تمام دنیا تبدیل به یک نماد عشق بی پایان شده است، قوها از جمله پرندگان وفاداری هستند که رابطه تک همسری دارند و سال های بسیاری را در کنار هم می گذارنند و در بیشتر موارد حتی تا آخر عمر نیز در کنار هم هستند. البته این تک همسری همیشه هم به نفع قوها نخواهد بود، زمان مورد نیاز برای مهاجرت، مشخص کردن قلمرو، خوابیدن روی تخم‌ها، بزرگ کردن جوجه‌ها و صرف زمان زیاد برای جذب جفت همگی موارد زمان بری هستند که بر زندگی آنها تاثیر گذاشته و زمان تولید مثل را کاهش می‌دهد، براساس تحقیقاتی که بر زندگی قوها انجام شده است، یکی از مزایای جفت گیری برای همه عمر و تک همسری برای قوها این است که انها از شکست و موفقیت هایی که در طی بزرگ کردن جوجه های خود دارند تجربه کسب می کنند.

فاخته

فاخته که کوکوی معمولی یا کوکوی اروپایی نیز نامیده می‌شود، پرنده‌ای است که در اروپا، آسیا، و آفریقا زندگی و مهاجرت می‌کند، رنگ کوکوی معمولی شبیه کبوتر و کمی کوچک‌تر از آن است که دور گردنش طوقی سیاه دارد.

آوای کوکوی معمولی نرم و حزن‌انگیز و شبیه کلمه «کو کو» است. این آوا اغلب در آغاز فصل بهار شنیده می‌شود. بیشتر مردم تصور می‌کنند که پرنده ماده آواز می‌خواند اما اینطور نیست، زیرا برعکس، کوکوی معمولی ماده نمی‌تواند آواز بخواند و پرنده نر آواز می‌خواند. کوکوی معمولی نر و ماده شبیه هم نیستند. رنگ کوکوی معمولی نر مایل به خاکستری سیاه است، درحالی که پرنده ماده پرهای خاکستری فاتح رنگ با لکه‌های سفید دارد. کوکوی معمولی از نظر اندازه جزو پرندگان متوسط و جزو حیوانات کوچک طبقه‌بندی می‌شوند.

فاخته ها از جمله پرندگانی هستند که نام آنها در آثار ادبی زیادی آورده شده است، فاخته یکی از نمادهای عشق و وفاداری در بیشتر شعر و ادبیات جهان است و حتی ویلیام شکسپیر نمایشنامه نویس انگلیسی از این پرندگان وفادار الهام گرفته و نام یکی از اشعار خود را «ققنوس و فاخته» نامیده است، فاخته ها به پرندگانی نوحه خوان یا کبوتران باران شهرت دارند، فاخته نر در فصل های جفت گیری بعد از انتخاب جفت خود با سر و صدا به سمت ماده پر می زند، بال های فاخته نر در هنگام پرواز صدای سوت مانند خاصی دارد، فاخته نر بعد از جفت گیری سینه خود را پر از باد کرده و سرش را پشت سرهم تکان می دهد و به نوعی ماده را صدا می زد، با این کار نشان می دهد ماده تا همیشه متعلق به او خواهد بود.

موش صحرایی نر

رابطه تک همسری در بین موش های صحرایی یکی از جالب ترین داستان ها را دارد. موش های صحرایی نر را می توان یکی از وفادارترین پستانداران دانست، این موجود کوچک اما وفادار تنها با موش ماده ای که برای اولین بار با او جفت گیری کرده رابطه برقرار می کند، اگر رابطه جفت ساخته شود، موش صحرایی نر دیگر با ماده های دیگر جفت گیری نکرده و حتی اگر ماده ای به اون نزدیک شود با او می جنگد، موش های صحرایی ماده بر خلاف جفت خود تمایلی ندارند حتی با وجود ساخت ارتباط جفت، همیشه با یک جفت از نظر جنسی رابطه داشته باشند. موش های صحرایی در هنگام برقراری ارتباط با جفت خود در مغزشان فرآیندی رخ می دهد که در طی آن نوعی ماده شیمیایی در بدن آنها ترشح می شود که به مثابه انسان ها عاشق می شوند، موش های صحرایی دارای رابطه جفت، اگر شریک خود را از دست بدهند مانند انسان ها دچار افسردگی خواهند شد.