کرونا و ادامه حیات جنبش‌های دانشجویی در فضای مجازی
ساری - ایرنا - کرونا و منع برگزاری فعالیت‌های گروهی و تجمع باعث شده جنبش‌های دانشجویی برای ادامه حیات به فضای مجازی کوچ کنند.
به گزارش ایرنا، بخش‌های مختلفی در جامعه تحت تاثیر کرونا قرار گرفته و بویژه در 2 هفته اخیر و تقسیم‌بندی شهرها به وضعیت قرمز، نارنجی و زرد، از برخی رفت و آمدهای غیر ضروری هم کاسته است. در واقع مدت‌هاست بسیاری از فعالیت فرهنگی و اجتماعی به شکل جمعی صورت نمی‌گیرد. از تجمع منع شده‌ایم تا زنجیره انتقال ویروس کرونا قطع شود.
یکی از فعالیت‌هایی که این روزها شاید بیشتر به چشم بخورد تاثیر کرونا بر فعالیت‌های دانشجویی است، بویژه آن که سال آینده انتخابات ریاست جمهوری را در پیش رو داریم و جنبش دانشجویی به عنوان یک جنبش تاثیرگذار در مشارکت‌های سیاسی و اجتماعی و در راستای نقش روشنگری، این روزها باید نشست‌های مختلف دانشجویان با شخصیت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را برگزار کند. فضای گرمی که سال‌های گذشته در فضای دانشگاه‌ها شاید بودیم امسال به دلیل شیوع کرونا، برگزاری کلاس‌های مجازی و نداشتن حضور فیزیکی در دانشگاه، شاید در نگاه نخست به سردی گراییده باشد، اما دقیق‌تر که می‌شویم اگرچه تنور جنبش‌های دانشجویی، گرم نباشد اما خاموش هم نیست. تعطیلی دانشگاه باعث تعطیلی این جنبش‌ها نشده و این فعالیت‌ها به شکل دیگری در حال انجام است.
فعالیت‌های انسان‌دوستانه جنبش دانشجویی در مقابله با کرونا
مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه مازندران درباره فعالیت‌های دانشجویی در ایام شیوع کرونا، به ایرنا گفت: بعد از شیوع کرونا فعالیت‌های دانشجویی به سمت تولید ماسک و دیگر ملزومات پیشگیری از کرونا، هدایت شد.
رضا رحمانی افزود: با ادامه‌دار شدن وضعیت شیوع کرونا، و تعطیلی دانشگاه‌ها و حضور نداشتن دانشجو در فضای فیزیکی دانشگاه، فعالیت‌های دانشجویی را به سمت فضای مجازی رهنمون کردیم.
وی با اشاره به اینکه بسیج دانشجویی دانشگاه مازندران برنامه‌هایی به شکل پخش زنده در شبکه اجتماعی اینستاگرام با چهره‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی برگزار کرده است، اظهار کرد: پیشنهاد دادیم که برگزاری برنامه به این شکل، در بین چند تشکل بسیج دانشجویی در سطح کشور به شکل مشارکتی برگزار شود تا فعالیت‌های دانشجویی پویا بماند و ارتباط این تشکل‌ها با دانشجویان هم قطع نشود.
مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه مازندران ادامه داد: اگرچه برگزاری این برنامه‌ها در فضای مجازی ممکن است تاثیر چندانی نداشته و از مخاطب کمتری برخوردار باشد اما به دلیل شیوع کرونا و ممنوع بودن هر گونه تجمع، چاره‌ای جز برگزاری فعالیت‌های دانشجویی به شکل مجازی نداریم.
رحمانی خاطرنشان کرد: آنچه که در ارتباط رودررو، باعث جذب دانشجویان به فعالیت‌های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی می‌شود در فضای مجازی خیلی کمتر است.
وی با بیان اینکه نشریات این تشکل دانشجویی همچنان دایر است و منتشر می‌شوند، گفت: جنبش دانشجویی از بین نمی‌رود و همواره وجود دارد، اما در شرایط فعلی، میزان فعالیت‌ها و اثرگذاری آن کم است.
این مسئول بسیج دانشجویی با تاکید بر اینکه بدنه دانشجویی از بین نمی‌رود، افزود: در دوران انتخابات شاید سبک‌های جدیدی برای فعالیت‌های دانشجویی شکل بگیرد، اما آنچنان که باید نمی‌تواند نقش روشنگری دانشجو در معرفی کاندیدای اصلح را نمایان کند.
با تعطیلی دانشگاه‌ها و مدرسه، آموزش به فضای مجازی منتقل شده است. برخی فعالیت‌های اقتصادی هم در بستر فضای مجازی شکل می‌گیرد. به نظر می‌رسد جنبش دانشجویی هم فضای زیست جدیدی را در این شرایط انتخاب کرده که اگرچه به اجبار است، اما بالاخره فضایی برای فعالیت محسوب می‌شود.
جنبش دانشجویی مجازی
مسئول انجمن اسلامی دانشگاه مازندران هم در گفت و گو با ایرنا اظهار کرد: در دانشگاه‌های سراسر کشور به دلیل شیوع کرونا، فعالیت‌های دانشجویی کاهش یافته و استقبال دانشجویان از برگزاری فعالیت در فضای مجازی هم بسیار کم است، چون این فضا با محدودیت‌هایی مواجه است و دانشجویان انگیزه‌ای برای فعالیت در آن ندارند.
علی حیدری با بیان اینکه در ایام شیوع کرونا نمی‌توان فعالیت اختصاصی خاصی برگزار کرد، افزود: به همین دلیل فعالیت‌های جنبش دانشجویی به فضای مجازی محدود شده است.
وی ادامه داد: با تداوم شرایط کرونایی در کشور، دانشجویان می‌توانند خود را با شرایط برگزاری برنامه در فضای مجازی تطبیق داده و به نقش روشنگری خود بپردازند که محدود به مکان و زمان هم نیست.
حیدری خاطرنشان کرد: برای فعالیت بهتر در فضای مجازی، چند تشکل می‌توانند برنامه‌هایی برگزار کنند تا بازخورد بهتری در سطح کشور داشته باشد و پویش‌های تاثیرگذارتری راه‌اندازی کنند.
وی افزود: برگزاری برنامه در فضای مجازی، با مشکل محدودیت رفت و آمد مواجه نیست و می‌توان از افراد تاثیرگذار در این برنامه‌ها بهره برد تا جنبش دانشجویی به حیات خود ادامه دهد.
جنبش دانشجویی نیازمند تعادل‌بخشی در نگاه ارکان قدرت
یک جامعه‌شناس هم درباره تاثیر کرونا بر فعالیت‌های دانشجویی به ایرنا گفت: جنبش دانشجویی یکی از تاثیرگذارترین حرکت‌ها در تحولات سیاسی و اجتماعی ایران است که به بهبود و پیشرفت در ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی منجر می‌شود.
دکتر حسین برزگر افزود: تشکل‌های دانشجویی که آرمان‌خواهی و عدالت‌طلبی را در مسیر ارزشی و اعتقادی دنبال می‌کنند، اگرچه در کرونا با توقف تحرکات فیزیکی و تعاملات اجتماعی مواجه شدند ولی اثرگذاری آنها متوقف نشده است چون دانشجویان در فضای مجازی و در بستر شبکه‌های اجتماعی، مفاهیم اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را به جامعه منتقل می‌کنند.
وی تصریح کرد: بخشی از فعالیت جنبش‌های دانشجویی هم در زمان شیوع کرونا به اقدامات انسان‌دوستانه در قالب کمک‌های مومنانه اختصاص یافته است.
این مدرس دانشگاه پیام نور مازندران یادآور شد: صرف نظر از فضایی که پیش روی جامعه سیاسی کشور وجود دارد به نوعی فضای سرد و نه چندان گرم در بین تشکل‌های دانشجویی دیده می‌شود که به نوع نگاه برخی ارکان قدرت با شکل مطالبه‌گری تشکل‌های دانشجویی است.
وی گفت: اگرچه مطالبه‌گری در بین تشکل‌های دانشجویی وجود دارد، اما تعادل‌بخشی در نگاه به این تشکل‌های دانشجویی از سوی برخی ارکان قدرت دیده نمی‌شود و 2 جریان حاکم بر تشکل‌های دانشجویی تغییر ماهوی پیدا کرده‌اند که ناشی از نگاه حاکم بر جریان پیروز انتخابات سال گذشته است. چنانچه این تعادل به وجود نیامده و نگاه‌ها همچنان به سمت یک جریان دانشجویی باشد، دیگر تشکل‌ها یا تعطیل شده و یا غیرفعال می‌شوند.
برزگر با اشاره به اینکه در شرایط فعلی شیوع کرونا، اولویت اغلب مردم ایران، معیشت و اقتصاد است و آموزش و فرهنگ اولویت چندانی ندارد، افزود: امیدوارم در ماه‌های آینده تحولاتی شکل گیرد و گفتمانی بتواند به فعالیت همه جریان‌های دانشجویی منجر شود.
وی ادامه داد: پیامد کرونایی شدن جامعه، توقف در منزل و آموزش مجازی، شور و نشاط را از دانشجویانی که در فضای فیزیکی دانشگاه فعالیت داشتند گرفته و پویایی مجدد تشکل‌های دانشجویی منوط به این است که چه گفتمانی در جامعه شکل گیرد.
این جامعه‌شناس در حوزه مسائل اجتماعی ایران خاطرنشان کرد: خروج از شرایط سخت اقتصادی، از ملزومات افزایش فعالیت تشکل‌های دانشجویی است.
شاید در برخی از فعالیت‌های جنبش دانشجویی مشاهده کرده‌ایم که برخی از دانشجویان گاهی برای تفریح و سرگرمی و یا حضور نیافتن در کلاس درس، در برنامه‌های تشکل‌های دانشجویی شرکت می‌کنند و از تفکر خاصی در این زمینه برخوردار نیستند. حالا فضای مجازی، بستری برای تفکیک فعالان واقعی و دغدغه‌مند در این حوزه است.
کرونا و تضعیف جنبش‌های دانشجویی
یک جامعه‌شناس در گفت و گو با ایرنا اظهار کرد: یکی از ویژگی‌های جنبش دانشجویی که وجه تمایز آن با سایر جنبش‌ها در جامعه محسوب می‌شود بحث مکان‌مند بودن آن است یعنی تمرکز زیست دانشجویی در محلی به نام دانشگاه که تولید اندیشه و تفسیر بر اثر فعالیت‌های اجتماعی شکل می‌گیرد و تمرکز بر مکان دانشگاه است.
دکتر مطهره فولادی افزود: سیر این فعالیت‌ها تا خوابگاه هم امتداد دارد و به همین دلیل دانشگاه‌هایی که خوابگاه دانشجویی دارند از جنبش‌های دانشجویی فراگیرتری برخوردار هستند.
وی با بیان اینکه اکنون با شیوع کرونا شاید بتوان گفت کرونا بیشترین اثر را روی این ویژگی جنبش دانشجویی گذاشته چرا که مکانی برای فعالیت وجود ندارد، تصریح کرد: بستری که دانشجویان گرد هم می‌آمدند و فضای آشنایی و شناخت داشتند و تبادل بحث و گفت و گو و برنامه‌ریزی بود، حالا وجود ندارد.
این پژوهشگر ادامه داد: این ویژگی محدودکننده‌ای است و کرونا ویژگی مکان‌محوری را از جنبش دانشجویی گرفته است و شبکه‌های ارتباطی بشدت دچار خدشه شده است.
فولادی تصریح کرد: چون دانشجو همواره از طرف خانواده حمایت می شد و شغلی نداشت تا به آن مشغول باشد، فرصت بیشتری برای انجام فعالیت‌های فوق برنامه داشت و می‌توانست فعالیت سیاسی و اجتماعی را در قالب جنبش دانشجویی رقم بزند، ولی الان با توجه به کرونا این دغدغه اقتصادی بر سر راه اقشار جامعه باعث شده دانشجویان مجال راحت و فرصت بی‌دغدغه برای فعالیت نداشته باشند. دانشجویان در ساختارخانواده قرار دارند و درگیر این مشکلات و دغدغه‌ها هستند و طبیعی است که فعالیت سیاسی برای دانشجو به فعالیت ثانویه تبدیل شود چون دیگر آن جوانی نیست که از خانواده فاصله گرفته و فرصتی برای کار فوق برنامه داشته باشد.
وی با بیان اینکه کرونا یک سری از کژکارکردهای جنبش دانشجویی را مهار کرده است، ادامه داد: شاید به نظر برسد کرونا باعث شده جنبش دانشجویی مهار شده و یا تعطیل شود، اما کرونا فقط باعث شده جنبش دانشجویی از عرصه عمومی به معنای کلاسیک آن حذف شود، ولی از جهت‌های دیگری که عنوان شد به نوعی توسعه زیربنایی جنبش دانشجویی محسوب می‌شود که از طریق پیوند آن با رشد فضای مجازی به دست می‌آید.
این جامعه‌شناس با اشاره به اینکه فضای مجازی امکان کنترل و منع دانشجویان از فعالیت سیاسی را از بین برده و بستری است که نیاز به مکان‌محوری ندارد، خاطرنشان کرد: این فضا، کمک کننده به آزادی بیانی است که می‌تواند از مولفه‌های دموکراسی‌خواهی توسط جنبش دانشجویی باشد.
وی با بیان اینکه جنبش‌های دانشجویی افراد را از گروه‌های مختلف با اهداف متفاوت گرد هم می‌آورد و ممکن است برخی دانشجویان برای گذران وقت در برخی برنامه‌ها حضور یابند، گفت: اکنون با فعالیت در فضای مجازی این بسته‌بندی‌ها از هم تفکیک شده است.
فولادی افزود: وقتی تشکل دانشجویی با شخصیت سیاسی در فضای مجازی برنامه زنده گفت و گو برگزار می کند و دانشجو در این فضا حضور می‌یابد، یعنی در سطحی فعال و دغدغه‌مند واقعی این حوزه است، میزان مشارکتی که آنجا رقم بخورد می‌تواند به ما تحلیل واقعی‌تری دهد که آیا جنبش دانشجویی هنوز زنده است یا اینکه پیکر نحیفی بوده که کرونا آخرین ضربه را به آن زده هر چند که من چنین اعتقادی ندارم و تصور می‌کنم جنبش دانشجویی در فضای دیگری در حال رشد است که نتیجه آن را در سال‌های آینده خواهیم دید.
این جامعه‌شناس خاطرنشان کرد: کرونا شاید به ظاهر موجب تضعیف جنبش دانشجویی شده باشد، اما در نهایت باعث شده تا جنبش دانشجویی با دیگر پویش‌های اجتماعی و انتقادی هم قد و قواره شود.
حالا در روز دانشجو، منع فعالیت‌های گروهی به دلیل جلوگیری از شیوع کرونا، تاثیرگذاری جنبش‌های دانشجویی را بیشتر از هر زمان دیگری مشخص می‌کند. کرونا جنبش‌های دانشجویی را هم مانند دیگر بخش‌های کشور، تحت تاثیر قرار داده و دانشجویان همگام با سایر اقشار جامعه، با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، روزهای بدون کرونا را به انتظار نشسته‌اند تا بار دیگر فعالیت‌ها به شکل عادی بازگردد.
*س_برچسب‌ها_س*