کشف آثار پارینه‌سنگی در شمال خلیج فارس

به گزارش ایسنا، سپهر زارعی، سرپرست هیأت باستان شناسی و معاون اداره میراث‌فرهنگی استان هرمزگان با اعلام این خبر گفت: بررسی محوطه پارینه‌سنگی دهتل (Deh Tall)، در دو مرحله، از مرداد تا شهریور و از مهر تا آبان‌ماه 1404، شامل پیمایش میدانی، برداشت‌های دقیق و مستندسازی شواهد باستان‌شناختی مربوط به دوران پارینه‌سنگی بوده است.

این باستان شناس یادآور شد: محوطه دهتل عمدتاً به‌دلیل وجود سنگ‌نگاره‌های متنوعی روی تخته‌سنگ‌های آهکی بزرگ و نیمه‌گرد شهرت دارد. هنرمندان اواخر پیش از تاریخ و دوران تاریخی، نقوش گوناگون انسانی و حیوانی، اشکال انتزاعی و کتیبه‌های پهلوی و متأخرتر را بر سطح این تخته‌سنگ‌ها حک کرده‌اند.

او با بیان اینکه نخستین بررسی مقدماتی در سال 1389، به کشف پراکندگی وسیعی از دست‌تراش‌های سنگی در جنوب روستا تا دامنه کوه پرلاور انجامید، افزود: محوطه دهتل با وسعتی نزدیک به 400 هکتار در منطقه گوده، بخش مرکزی شهرستان بستک و در فاصله‌ای حدود 80 کیلومتر از پس‌کرانه‌های شمالی خلیج فارس قرار دارد. این محوطه روی مخروط‌افکنه‌های بزرگ کوه پرلاور با عرضی دست‌کم چهار کیلومتر گسترده شده است.

سرپرست هیأت باستان‌شناسی دهتل اظهارکرد: وجود پراکنش وسیع دست‌تراش‌های سنگی در این محدوده نشان می‌دهد که ناحیه دهتل در دوره‌های پلیستوسن قدیم و میانی، یعنی بیش از 200 هزار سال پیش، به‌طور مکرر مورد استفاده انسان‌های پارینه‌سنگی بوده است. وفور سنگ‌خام در سطح مخروط‌افکنه‌ها، به‌ویژه در دامنه کوه پرلاور، امکان تولید ابزارهای بزرگ آشولی را فراهم می‌کرد. همچنین وجود چشمه‌ها و آب‌کندهای فصلی از عوامل مؤثر در انتخاب این منطقه برای استقرار انسان‌های اولیه بوده است.

زارعی در توضیح روش کار گفت: برای نمونه‌برداری نظام‌مند یافته‌های سطحی، بسته به توپوگرافی محوطه، چند راهبرد به‌کار گرفته شد، از جمله برداشت کامل یافته‌ها در مربع‌های 10×10 متر، مستندسازی محدوده‌های در خطر توسعه روستا پیش از ساخت‌وساز و ثبت دقیق یافته‌ها با روش فوتوگرامتری بود.

کشف آثار پارینه‌سنگی در شمال خلیج فارس

معاون میراث فرهنگی هرمزگان همچنین از انجام بررسی‌های زمین‌ریخت‌شناسی برای تحلیل شکل‌گیری مخروط‌افکنه‌ها و جمع‌آوری نمونه‌های سنگ‌خام برای مطالعات سنگ‌شناسی خبر داد.

سرپرست بررسی محوطه پارینه‌سنگی دهتل افزود: در این برنامه مجموعه‌ای از ابزارهای بزرگ سنگی شامل تبرهای دستی، شکافنده‌ها و خراشنده‌های سنگین شناسایی شد که به دوره پارینه‌سنگی قدیم و صنعت آشولی تعلق دارند. در این پروژه تمرکز اصلی بر ثبت موقعیت دقیق مکانی یافته‌ها، نمونه‌برداری سنگ‌خام و تحلیل داده‌ها با استفاده از سامانه‌های GIS و تصاویر سنجش از دور بود.

زارعی تأکید کرد: محوطه دهتل به دلیل موقعیت جغرافیایی، دسترسی به منابع آب فصلی و مواد خام مناسب ابزارسازی، یکی از مهم‌ترین محوطه‌های کلیدی در مطالعات پارینه‌سنگی جنوب ایران است. نتایج نهایی این برنامه پس از تکمیل مطالعات آزمایشگاهی و تحلیل تطبیقی با سایر محوطه‌های پارینه‌سنگی غرب آسیا منتشر خواهد شد.

این باستان‌شناس ابراز امیدواری کرد نتایج این بررسی، به تکمیل مستندات پرونده ثبتی محوطه دهتل و حفاظت از یکی از وسیع‌ترین محوطه‌های آشولی پارینه‌سنگی قدیم و سنگ‌نگاره‌های ایران منجر شود.

بنابر اعلام روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، کاوش در دهتل با مجوز پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری و همکاری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان هرمزگان انجام شد.