کشف ضربان اشعه گاما از یک ابر گازی

به گزارش روزنامه دیلی میل، محققان این ضربان را در مرکز یک ابر در صورت فلکی «عقاب» کشف کردند و این ضربان به ریتم یک سیستم «دوتایی پرتو ایکس» با یک سیاه چاله مرکزی می تپد. دوتایی پرتوایکس گروهی از ستارگان دوتایی هستند که پرتو ایکس تابش می‌کنند.

به گفته این گروه آلمانی از موسسه Deutsches Elektronen-Synchrotron، این موضوع نشان می دهد که ارتباطی میان انفجار اشعه گاما و سیاه چاله وجود دارد.

اما مشکل اینجاست که محققان مطمئن نیستند که چگونه این سیاه چاله انرژی ضربان اشعه گاما این ابر را تامین می کند درحالی که حدود 100 سال نوری میان این دو شی ستاره ای فاصله است.

یک تئوری این است که فوتون های سریعی که در نزدیکی سیاه چاله تولید می شوند سپس به ابر ستاره ای تزریق شده و در آنجا به گاز برخورد می کنند و پرتوهای گاما را تولید می کنند.

این گروه تحقیقاتی بیش از 10 سال داده های تلسکوپ فضایی اشعه گاما «فرمی» (Fermi) ناسا را که به دنبال یک به اصطلاح میکرو کوازار بود، آنالیز کردند.

این سیستم SS 433 نام گرفته و از یک ستاره غول پیکر با جرمی حدود 30 برابر جرم خورشید و یک سیاه چاله با حدود 10 تا 20 توده خورشیدی تشکیل شده است.

این دو شی در یک دوره 13 روزه به دور یکدیگر می چرخند و این در حالی است که سیاه چاله مدام ماده ستاره غول پیکر را می مکد.

«جیان لی» نویسنده این مطالعه توضیح می دهد که این ماده قبل از اینکه درون این سیاه چاله بیافتد مانند آب موجود در گرداب بالای تخلیه وان، در یک «قرص برافزایشی» جمع می شود. یک قرص برافزایشی (accretion disc) یک ساختار دیسک مانند از ماده است که به شکل حلقوی به دور یک جسم خاص می‌چرخد. این جسم می‌تواند یک ستاره جوان، یک کوتوله سفید، یک ستاره نوترونی یا یک سیاهچاله باشد.

وی افزود: بخشی از این ماده در این تخلیه فرو نمی رود بلکه با سرعت زیاد در دو جت باریک در جهت مخالف بالا و پایین این قرص برافزایشی چرخان شلیک می شود.

این مجموعه از کهکشان های فعال به نام کوازارها شناخته می شود که سیاه چاله های غول پیکری با میلیون ها جرم خورشیدی در مراکزشان دارند و ده ها هزار سال نوری جت هایی را به درون کیهان شلیک می کنند. از آنجاییکه SS 433 شبیه نسخه کاهش یافته این کوازارها است این تیم تحقیقاتی به آن لقب «میکرو کوازار» داده است.

مشروح این کشف در نشریه Nature Astronomy منتشر شده است.

• کهکشان
• کهکشان راه شیری
• رخداد های نجومی