گامی در راستای خواناسازی بافت تاریخی شهر اصفهان

مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان از اجرای پروژه «طراحی، ساخت و نصب تابلوهای معرفی محورهای گردشگری در بافت تاریخی اصفهان» در راستای خواناسازی بافت تاریخی و رونق گردشگری خبر داد.

به گزارش خبرنگار مهر، هنوز بسیاری از ما با بافت‌های تاریخی شهرهایمان آشنایی نداریم. دوستشان نداریم. قدم‌زدن در گذرهای باریک‌شان را تجربه نکرده‌ایم و فکر می‌کنیم در عصر اتومبیل این محلات تنگ و درهم‌تنیده با خانه‌هایی کم‌طبقه که حیاط‌شان فضای اصلی آن‌ها را تشکیل می‌دهد، احتمالاً دیگر به درد زندگی امروزی نمی‌خورند.

از طرفی خوانایی یکی از ویژگی‌های اساسی محیط‌های شهری بخصوص بافت تاریخی به شمار می‌رود که با کمک به فرد برای درک صحیح و عمیق پیرامون، امکان برقراری ارتباط مطلوب بین فرد و نشانه‌های شهری را فراهم می‌سازد. بافت تاریخی، مجموعه ارزشمندی از معماری و بافت شهری این مرزو بوم است. که از جهت معماری و شهرسازی، خصوصیات قابل‌تأملی را دارد.. فضاهای شهری بافت تاریخی نیازمند خوانایی هستند؛ طبق دسته‌بندی لینچ (کوین اندرو لینچ، شهرساز یکی از اولین افرادی است که به شاخصه خوانایی شهر به‌صورت گسترده‌ای توجه کرده است) پنج عنصر مسیر، لبه، نشانه، حوزه و گره عناصر خوانایی شهر هستند. دراین‌بین، نشانه‌ها به‌عنوان عناصری منفرد در خوانایی بافت تاریخی، نقش ویژه‌ای دارند.

از طرفی بررسی‌ها نشان می‌دهد که به‌طورکلی بناهای تاریخی که در بافت تاریخی قرارگرفته‌اند، خود نشان‌دهنده نشانه و خوانایی بافت هستند. که موجب برانگیخته شدن ادراکات مردم ازبافت و علامت‌دار کردن درکشان، به‌وسیله همین نشانه‌ها است. بیشتر نشانه‌های شهری، هم ازنظر بصری شاخص‌اند و هم ازنظر عملکردی. البته برخی از نشانه‌ها نیز تنها از جنبه بصری یا از جنبه عملکردی و یا از جنبه فرمی برای مردم در بافت تاریخی، به‌عنوان نشانه شهری مطرح‌اند.

حال با توجه به اینکه شهر اصفهان به‌واسطه تاریخی بودن آن در دوره‌های مختلف دارای بافت‌ها و ابنیه‌های تاریخی متعدد از دوران مختلف است، چه سیاست و راهبردی برای این خوانا سازی در بافت‌های تاریخی آن و به‌ویژه مکان‌هایی ابنیه تاریخی که در این بافت‌ها وجود دارد توسط سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان که به‌عنوان متولی بافت تاریخی این شهر است، صورت می‌گیرد.

معرفی و خواناسازی نیازهای جدی بافت تاریخی اصفهان

محمدعلی ایزدخواستی؛ مسئول بافت تاریخی شهر اصفهان در گفت‌وگو با مهر با اشاره به اهمیت بافت تاریخی اظهار می‌کند: یکی از نیازهای جدی بافت تاریخی اصفهان، معرفی و خواناسازی است تا شهروندان و گردشگران، ارزش نهفته بناها و آثار ارزشمند بافت تاریخی را بشناسند.

وی می‌افزاید: بافت تاریخی اصفهان دارای عناصر ارزشمند بسیاری است که برای مردم شناخته‌شده نیست. آشنایی مردم با این گوهرهای میراث فرهنگی، زمینه‌ساز توجه و میل به بازدید می‌شود. به این شکل، شرایط مطلوبی برای باز شدن در این اماکن بر روی مردم فراهم می‌شود زیرا متقاضی خود حمایت اقتصادی را به دنبال می‌آورد و برای مالکین آثار، این امکان را ایجاد می‌کند که زیرساخت گردشگر پذیری را در مکان فراهم کند.

جزئیات اجرای پروژه «طراحی، تولید و نصب تابلوهای معرفی محورهای گردشگری در بافت تاریخی شهر اصفهان»

مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان بابیان اینکه در مجموعه مدیریت شهری، متولی بافت تاریخی در شهر اصفهان، سازمان نوسازی و بهسازی است، تصریح می‌کند: در جهت رونق هر چه بیشتر گردشگری در بافت‌های تاریخی این سازمان از سال گذشته پروژه‌ای را تحت عنوان «طراحی، تولید و نصب تابلوهای معرفی محورهای گردشگری در بافت تاریخی شهر اصفهان» را آغاز کرد که این پروژه در چند فاز در حال اجرا است. وی افزود: در ابتدا در اتاق‌های فکر سازمان، مسئله خواناسازی بافت تاریخی مطرح و روش‌های مختلف تحقق این امر موردبررسی قرار گرفت. سپس تابلوهای راهنما به‌عنوان یکی از راهکارها موردتوجه و شرایط آن تحلیل شد. سپس تیم طراحی تشکیل و اولین وظیفه آن، بررسی سابقه تابلوهای شهری اصفهان در نیم‌قرن اخیر شد.

وی ادامه می‌دهد: براین مبنا، با شکلی پیوند خورده با این سابقه تاریخی، 9 شکل مختلف از تابلوها در سه دسته ایستاده شامل تابلوهای ورودی محورها، تابلوهای راهنمای مسیر و تابلوهای معرفی بنا و یک دسته دیواری شامل تابلوهای جهت‌یابی طراحی شد و در جلسات مختلف مشورتی با تیم‌های اجرایی شهری و استان، کمیسیون معماری و شهرسازی شورا و شورای عالی بافت تاریخی شهرداری اصفهان مطرح و یک طرح آن انتخاب و وارد مسیر تولید شد.

ایزدخواستی اضافه می‌کند: هم‌زمان با روند طراحی و ساخت، تیم مطالعاتی و شهرسازی تشکیل و وظیفه جانمایی و اخذ اطلاعات‌پایه را برعهده گرفت که با حضور شهرسازان و محققان، کار مطالعات شهری و تاریخی آن در حدود 6 ماه انجام شد. انتخاب نقاط معرفی، انتخاب نقاط نصب تابلو و فاصله تابلو تا هر مکان به متر، معرفی سابقه تاریخی بنا از متون معتبر و معرفی منابع تحقیق، بخش‌های مختلف این روند بود.

فاز اول پروژه کدام منطقه اصفهان را شامل می‌شود؟

وی می‌افزاید: فاز اول این پروژه در منطقه سه شهر اصفهان در پهنه دردشت، شهشهان و سنبلستان از خیابان ابن‌سینا شروع و تا خیابان عبدالرزاق مسجد جامع این پروژه عملیاتی شد. در این پروژه بناهای تاریخی این پهنه در قالب نصب تابلوهای راهنما و معرفی به عموم مردم و گردشگران در قالب چهار نوع مختلف تابلو راهنمایی معرفی‌شده است.

مسئول بافت تاریخی شهر اصفهان با اشاره به اینکه در پهنه باباقاسم 68 تابلوهای معرفی محورهای گردشگری در بافت تاریخی شهر اصفهان نصب جانمایی و نصب‌شده است، می‌گوید: از مجموع تابلوها 9 عدد تابلو مربوط به ورودی خیابان‌ها و کوچه‌ها محله‌های تاریخی است. دومین دسته تابلوها که حدود 29 تابلو است، تابلوهای راهنمایی مسیر است که تعداد مسافت باقی‌مانده تا بنای تاریخی را مشخص کرده است.

وی ادامه می‌دهد: سومین دسته تابلوها، تابلوهای معرفی بناهای تاریخی آن بافت هستند که شامل 30 بنا همچون «مقبره باباقاسم»، «بقعه شهشهان» و... می‌شود و این تابلوها به دو زبان انگلیسی و فارسی طراحی، جانمایی و نصب‌شده است. دسته دیگر تابلوها به شکل دیواری وظیقه جهت‌یابی را برعهده دارد.

ایزدخواستی با اشاره به اینکه فاز بعدی این پروژه محله هارونیه و بازار بزرگ است، تصریح می‌افزاید: هدف از اجرای این طرح رونق هر چه بیشتر گردشگری و تقویت هویت تمدنی شهروندان اصفهان است زیرا وقتی شهروندان یا گردشگران وارد بافت تاریخی می‌شوند به خاطر ساختار مورفولوژی که بافته‌ای تاریخی دارند پیدا کردن بناهای تاریخی برای آنان دشوار است به همین جهت نصب تابلوها کمک شایان‌ذکری در پیدا کردن بنای تاریخی و معرفی هر چه بیشتر آن می‌کند.

مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی تأکید می‌کند: تأثیر تابلوها در زیبایی محله نیز موردتوجه ما بوده است که امیدواریم این مهم نیز محقق شده باشد. خواناسازی بافت تاریخی و معرفی بناهای ارزشمند تاریخی می‌تواند کمک زیادی به رونق این پهنه‌های ارزشمند شهری داشته باشد.