گرامیداشت تنها زن سیاهپوست برنده نوبل در سی‌امین سال کسب جایزه

دست نوشته‌های تونی موریسون، پیش‌نویس‌های اولیه کتاب‌ها و نامه‌های وی به مناسبت سی‌امین سال کسب جایزه ادبی نوبل توسط وی در پرینستون به نمایش گذاشته شده است.

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از ان‌پی‌آر، تونی موریسون تنها زن سیاهپوست برنده جایزه نوبل ادبیات است. در سی‌امین سال دریافت جایزه نوبل ادبیات توسط وی، نمایشگاهی از نوشته‌ها و دست‌نوشته‌های وی در دانشگاه پرینستون - جایی که موریسون در آن به عنوان استاد کار می‌کرد - برگزار شده است.

قدم زدن در این نمایشگاه که با عنوان «تونی موریسون: سایت‌های خاطره» بخشی از آرشیو این نویسنده فقید را به نمایش می‌گذارد، برای هر کسی که عاشق ادبیات است، یک تجربه احساسی است. ده‌ها صفحه از نوشته‌های وی در اینجا در حالی به نمایش گذاشته شده است که بیشتر آنها در اثر مواجهه با آتش قهوه‌ای رنگ شده‌اند.

به گفته برگزار کننده نمایشگاه این قطعات از آتش‌سوزی‌ای که در خانه او رخ داد به جای مانده‌اند. یک صفحه دست‌نویس از «آبی‌ترین چشم» از جمله این یادداشت‌هاست.

خانه موریسون سال 1993 درست همان سالی که او جایزه نوبل ادبیات را دریافت کرد، به طور تصادفی آتش گرفت و سوخت. تیمی از کارشناسان آرشیو اما توانستند دست‌نوشته‌های موریسون را نجات دهند.

این نمایشگاه شامل خاطرات، ضبط‌های منتشر نشده و پیش‌نویس‌های رمان‌هایی مانند «سولا»، «آواز سلیمان» و «دلبند» و همچنین نامه‌ها و فهرست‌هایی از زمانی است که نویسنده در لورین، اوهایو، به نام کلویی آردلیا ووفورد، دختری جوان بود و می‌نوشت.

تونی موریسون تنها زن سیاهپوست برنده جایزه نوبل ادبیات هم هست. این نمایشگاه یادبودی برای گرامیداشت سی‌امین سالگرد آن دستاورد و یادآور دیگر تاریخ‌سازی‌های وی هم هست. وقتی موریسون در پرینستون استخدام شد - سال 1989 - دومین استاد زن سیاهپوست در تاریخ دانشگاه بود. (نخستین فرد، نل پینتر، سال قبل استخدام شده بود.) حالا، پاییس ووماک که استاد ادبیات و مطالعات آفریقایی آمریکایی پرینستون است، در موریسون هال، ساختمانی به نام او کار می‌کند.

ووماک درباره آرشیو موریسون می‌گوید: بیش از 400 جعبه از نوشته‌هایش وجود دارد. من واقعاً معتقدم که آرشیوها و مجموعه‌ها همیشه داستان‌های جدیدی را برای ما تعریف می‌کنند. یک روز قبل از افتتاح نمایش، من هنوز چیزهایی اضافه می‌کردم و چیزهایی را حذف می‌کردم.

موریسون سال 1953 از دانشگاه هوارد فارغ التحصیل شد، مدرک کارشناسی ارشد را از کرنل گرفت، سپس به عنوان ویراستار برای یک شرکت کتاب درسی کار کرد و سپس به بخش داستان نویسی انتشارات رندوم هاوس رفت. او اولین زن سیاه پوست بود که سمت دبیر ارشد آنجا را به دست آورد و نقش موثری در کارنامه ادبی فعالانی مانند آنجلا دیویس و هیوی نیوتن و تونی کید بامبارا داشت.

در ماه مارس، محققان زندگی و حرفه تونی موریسون در پرینستون گرد هم آمدند تا کنفرانسی مرتبط با این نمایشگاه، که توسط ووماک و کینوهی نیشیکاوا سازماندهی شده بود نیز برگزار کنند.

در میان گنجینه‌های بایگانی اسنادی وجود دارد که اختلاف خلاقانه بین موریسون و کارگردان مشهور اپرا پیتر سلرز در زمینه نمایشنامه «اتللو» اثر ویلیام شکسپیر را نشان می‌دهد. موریسون در سرزنش پیتر سلرز، اپرایی بر اساس این نمایشنامه نوشت.

نیشیکاوا چنین خاطرنشان می‌کند: «دزدمونا» نام داشت که پیتر سلرز کارگردانی کرد، اما حتی وقتی آن را ببینید آن را اقتباسی از «اتللو» نمی‌دانید. یک چیز متفاوت است با صدایی خاص خودش و اشعاری خاص خودش.

ارتباط تونی موریسون با سینما و تئاتر یکی از مواردی است که این نمایشگاه افشا می‌کند. عکس‌های کلاسیک از اجرای او با هاوارد پلیرز و صفحاتی از فیلمنامه اقتباسی که از رمان او «بچه خشمگین» خلق شده است.

به گفته دانیل الکساندر جونز، هنرمند عرصه تئاتر برنده جایزه گوگنهایم که آثاری را برمبنای آرشیو موریسون به صحنه برده، غوطه‌ور شدن در آرشیو یکی از بهترین نویسندگان تاریخ آمریکا یک تجربه معنوی بود. بازخوانی رمان‌های او در لحظه‌ای که برخی از آنها اکنون در کتابخانه‌ها و مدارس در فلوریدا، ویرجینیا، یوتا، میسوری، تگزاس و غیره ممنوع شده‌اند، همین حس را ایجاد می‌کند.

او می‌گوید: موریسون به ما کدها و کلیدهایی داد تا با همه چیزهایی که در حال حاضر با آن روبه‌رو هستیم مقابله کنیم و اگر به عقب برگردید، آنها را دریافت خواهید کرد. پاسخ‌هایی در آنجا وجود دارد.

وی تاکید دارد که تونی موریسون به ما می‌آموزد که با زندگی - همه آن - بدون ترس روبه‌رو شویم. او می‌گوید پاسخ‌ها به یک سؤال اصلی باز می‌گردد: چگونه زهر این زمان را بگیریم و آن را به چیزی دیگر تبدیل کنیم؟

به گفته وی تونی موریسون به ما می‌آموزد که با زندگی - همه آن - بدون ترس و با تمایل به درک آن از طریق هنر روبه‌رو شویم. این است که زهر را به درمان بدل می‌کند.

تونی موریسون تابستان 2019 در 88 سالگی از دنیا رفت. او سال 1988 نیز برای رمان «دلبند» برنده جایزه پولیتزر شده بود.