گزارش آماری از بازار نشر در مهرماه / کتاب کودک قربانی گرانی
آمار بازار نشر نشان می‌دهد که در مهر ماه سال جاری در کنار افزایش تعداد عناوین، با افزایش قیمت نیز مواجه بودیم. این موضوع در کتاب کودک به 33 درصد در قیاس با دوره مشابه سال گذشته رسیده است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، براساس اطلاعات خانه کتاب، در مهرماه سال جاری تعداد 11 هزار و 149 عنوان کتاب منتشر شده بود که در قیاس با مهرماه سال گذشته (1403) با 14.7 درصد رشد همراه بوده سات.
از این تعداد، هشت هزار و 727 عنوان تألیف و دو هزار و 422 عنوان ترجمه بوده است. در ماه گذشته کفه ترازوی ناشران تهرانی سنگین‌تر از ناشران دیگر استان‌ها بود؛ به طوری که شش هزار و 636 عنوان کتاب در تهران و چهار هزار و 513 عنوان کتاب در دیگر استان‌ها منتشر شده و در دسترس مخاطبان قرار گرفته است.
بررسی‌های آماری نشان می‌دهد که از مجموع عناوین منتشر شده در مهرماه سال جاری، تعداد هفت هزار و 917 عنوان چاپ اول و سه هزار و 232 عنوان تجدید چاپ بوده است. شمارگان کتاب نیز به 9 میلیون و 986 هزار و 376 نسخه رسیده است که در قیاس با مهرماه سال گذشته (1403) تنها 3 درصد افزایش داشته است.
61درصد ناشران ایران فقط پروانه نشر دارند؛ بدون حتی یک کتاب!قیمت کل آثار منتشر شده در ماه گذشته نیز به 22 میلیارد و 18 میلیون و 921 هزار و 400 ریال رسیده است که در قیاس با دوره مشابه سال گذشته 18.6 درصد رشد را ثبت کرده است. افزایش قیمت کتاب به این میزان در حالی است که کاغذ به عنوان اصلی‌ترین مواد اولیه چاپ کتاب، تنها از مردادماه تا مهرماه، بیش از 30 درصد رشد داشته است.
به نظر می‌رسد ناشران با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی و حفظ کتاب در سبد خانوار، تلاش دارند با در نظر گرفتن کمترین حاشیه سود، کتاب را به مخاطب عرضه کنند. اما اینکه چنین رویه‌ای با توجه به نوسانات قابل تأمل قیمت کاغذ زیر سایه عدم نظارت و ساماندهی بازار و فقدان برنامه مشخص از سوی وازرت ارشاد برای حل این مسئله، تا چه اندازه بتواند فرمول موفقی برای ماه‌های آینده باشد، خود پرسشی است که ناشران نیز پاسخ دقیقی برای آن ندارند.
به ویژه آنکه میزان خرید کاغذ در دو ماه گذشته در قیاس با سال‌های یپیش در دوره مشابه کاهش یافته است. حمید نیکدل، رئیس اتحادیه فروشندگان کاغذ و مقوا، از کاهش میزان خرید خبر داد و به تسنیم گفت: این در حالی است که در زمینه عرضه کالا مشکلی وجود ندارد و بازار می‌تواند نیاز مشتری را تا چند ماه تأمین کند.
او علت این کم‌رونقی بازار را افزایش قیمت و انتظار مصرف‌کنندگان برای تعدیل قیمت‌ها دانست.
افزایش میانگین قیمت هر صفحه کتاب در حوزه کتاب کودک و نوجوان نیز مشابه ماه‌های گذشته قابل تأمل بوده و به بیش از 33 درصد رسیده است. در این گروه؛ تعداد هزار و 730 عنوان کتاب در مهرماه سال جاری منتشر شده که از این میزان، هزار و 120 عنوان تألیف و 610 عنوان ترجمه بوده است. شمارگان کل کتاب‌های کودک و نوجوان در این ماه به رقم دو میلیون و 535 هزار و پنج نسخه رسیده است که در قیاس با دوره مشابه سال گذشته 22.31 درصد کاهش داشته است.
روند کاهش شمارگان در کنار افزایش قیمت کتاب کودک، امری است که فعالان این حوزه از ابتدای سال نسبت به آن هشدار داده و آن را «بی‌سابقه» توصیف کرده‌اند. کاهش شمارگان در سال‌های اخیر یکی از معضلات نشر ایران به شمار رفته است؛ موضوعی که هم ریشه در مسائل اقتصادی دارد و هم آن را می‌توان نتیجه بی‌برنامگی در حوزه فرهنگ دانست.
به گفته عبدالعظیم فریدون، مدیر انتشارات محراب قلم و از پیشکسوتان حوزه نشر کودک و نوجوان؛ در این‌باره به تسنیم گفت: این مسئله بدون چاره نیست و کلید آن در دست مدیریت فرهنگی کشور است. حداقل این است که کتابخانه‌های عمومی، مدارس و مساجد تجهیز و کتاب‌های مناسب در این مراکز عرضه شود تا اگر ما به‌خاطر شرایط اقتصادی کتاب نمی‌خوانیم، بچه‌های ما این فرصت را داشته باشند.
به گفته او؛ مراکز و نهادهای مختلفی در کشور متولی مسائل فرهنگی هستند؛ از ارشاد و آموزش عالی و آموزش و پرورش گرفته تا شهرداری، نهاد کتابخانه‌های عمومی، سازمان تبلیغات اسلامی و... که بودجه فرهنگی دریافت می‌کنند، این مراکز باید تبلیغاتی در جهت ارزش مطالعه و کتابخوانی داشته باشند و برنامه‌هایی برای افزایش ساعات مطالعه در نظر بگیرند که متأسفانه این هم صورت نمی‌گیرد.