گلیم مشته دوباره بر دار می شود
یاسوج - ایرنا - بافت یک رو با تارپودهای رنگی گلیم مشته که سالهای نه چندان دور رونق زیادی در بین بانوان شهرستان کهگیلویه داشت با حمایت مسئولان احیا و دوباره رنگارنگی آن بر دارهای قالی خودنمایی می کند.
بررسی های تاریخی نشان می دهد بافت گلیم در طرح ها و رنگ های مختلف همزاد زندگی ایلی و عشایری بوده و زنان در کنار کار دامپروری و حتی در غیاب مردان که به شکار و جنگ مشغول می شدند به فراگیری و بافت گلیم می پرداختند.
زنان عشایر در اوقات بیکاری خود، پشم های چیده شده را ریسیده و پوشش هایی را به وجود می آوردند که برای تهیه چادر و فرش بادوام باشد. این پوشش ها بیشتر برای رفع نیاز طبیعی و مقابله با تغییرات جوی بوده است.
ذوق و سلیقه سرشار زنان عشایری در تولید انواع گلیم نقش ها و رنگ های بدیع و طبیعی چنان هنرمندانه بوده که در طول زمان های متمادی زبانزد خاص و عام شده و زمینه راهیابی این هنر به شهرها را نیز فراهم کرده است.
روستای درغک در بخش دیشموک شهرستان کهگیلویه تنها روستای استان کهگیلویه و بویراحمد است که هنوز گلیم مشته در ان تولید می شود. «آمنه برماس» تنهای بانوی روستاست که از بازماندگان نسل طلایی بافنده گلیم مشته است.
البته آمنه بیش از 80 سال سن دارد و کهولت سن دیگر به وی اجازه نقش آفرینی در تولید گلیم مشته نمی دهد اما هنوز دل در گروه احیای این دست بافته خاص و زیبا دارد.
اهالی روستا درغک دیشموک اور را بی بی آمنه صدا می زنند، روستای محروم درغک از توابع بخش دیشموک در شهرستان کهگیلویه سالهای زیادی است زنان و مردان ان در دامنه کوه های سترگ زاگراس به شغل دامداری و کشورزی مشغول هستند.
حتی زمانی که خشکسالی های پیاپی رونق و آبادانی را از روستا گرفت، کشاورزی و دامداری محدود شد و زنان و مردان روستا مهاجرت به حاشیه شهرها را به ماندن در روستا ترجیح دادند، زندگی بی‌بی آمنه برماس همراه با خانواده پسرش با همه آنها فرق داشت. او در روستا ماند و با رقص انگشتان خود بر دار قالی نگذاشت هنر بافت گلیم مشته از یادها برود.
در حال حاضر او تنها زن این روستا است که می تواند گلیم مشته که یادگار آبا و اجدادی اوست را ببافد اگر چه پیر و فرتوت شده است.
به گفته اهالی روستا و پسران او، کهولت سن بی بی آمنه دیگر یاریگر او در بافت گلیم نیست و به سختی می تواند تارهای رنگارنگ و منحصربفرد گلیم مشته را پود پیچی کند.
به گفته پسران او بی بی آمنه اولین باری که پای دار گلیم نشست تقریبا 10 سال سن داشت و این هنر زیبا را از مادر یاد گرفت و توسعه داد.
برماس که تعدادی از بافته‌های زیبایش را هم برای خودش نگه داشته در گذشته در ازای پولی که از فروش گلیم مشته کسب می کرد جو، گندم و سایر مایحتاج زندگی را تامین می کرد.
بی بی آمنه که به سختی حرف می زند در این رابطه با اشاره به اینکه امروزه علاقه زنان روستا به این هنر کم رنگ شده است گفت: در صورت حمایت مسئولان می توان هنر گلیم مشته که سابقه زیادی دارد را در بین زنان روستای احیا کرد.
برماس می گوید: زنان می توانند با گلیم بافی علاوه بر معرفی این هنر درآمدی برای خانوارهای خود نیز کسب کنند.
یک کارشناس ارشد صنایع دستی در این رابطه گفت: گلیم مشته از نظر کیفیت بافت با تمام دست بافته ها تفاوت های زیادی دارد.
ولی الله امیری اظهار داشت: طرح و تکنیک بافت گلیم مشته از ذوق و ذهن بافنده شکل می گیرد و هیچ گونه طرح و نقشه ای از پیش تعیین شده ندارد.
وی افزود: تا زمانی که این گلیم بصورت کامل بافته نشود هیچ نشانی از نقش و نگار در آن مشخص نیست. نقش و رنگارنگی این گلیم کاملا منحصربفرد و سنتی است.
وی با اشاره به پیشینه بالای این هنر نزد عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد بیان کرد: صنایع دستی استان به دنبال معرفی این دست بافته خاص به عنوان برند جغرافیای استان کهگیلویه وبویراحمد است.
امیری قدمت گلیم مشته را به بلندای تاریخ دانست و گفت: از زمانی که جامعه عشایری شکل گرفت هنر گلیم بافی و بخصوص گلیم مشته در بین انها نسل به نسل منتقل شد.
وی بین کرد: درصورت احیای این گلیم می تواند در بازارهای داخلی و خارجی درآمد زیادی را برای بافندگان داشته باشد.
رئیس اداره یراث فرهنگی و صنایع دستی کهگیلویه با اشاره به اینکه تنها بافنده این گلیم با توجه به کهولت سن دیگر قادر به بافت نیست گفت: این نهاد در حال ارائه اموزش بافت گلیم مشته به بانوان روستای درغک است.
سیاوش زمان تصریح کرد: میراث فرهنگی با ارائه اموزش های آکادمیک بر روی دارهای فلزی، بافت گلیم مشته را احیا خواهد کرد.
وی افزود: ارائه اموزش های اولیه تا حدود زیادی موفقیت آمیز بوده و پیش بینی می شود زنان زیادی از این آموزش ها بهره مند شوند.
سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کهگیلویه و بویراحمد گفت: با برنامه ریزهای انجام شده رشته‌های صنایع دستی منسوخ شده از جمله گلیم مشته در بخش دیشموک کهگیلویه و بویراحمد احیا می‌شود.
مجید صفایی اظهار داشت: هنر گلیم مشته یکی از رشته های منسوخ شده است که باید در بخش دیشموک احیا شود.
وی بیان کرد: گلیم مشته نوعی گلیم یک رو بافت است که تنها در روستای درغک بخش دیشموک بافته می‌شود.
صفایی اظهار کرد: این گلیم بخاطر بافت یک طرف دارای زیبایی‌های چشم نوازی است که می تواند در صورت تولید انبوه، سرمایه اقتصادی خوبی برای زنان فراهم کند.
وی اضافه کرد: گلیم مشته درغک با تلاش کارشناسان در سال 92نشان مهر اصالت از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور دریافت کرده است.
صفایی گفت: با برنامه ریزهای انجام شده و ارائه تسهیلات لازم این هنر زیبا و رنگارنگ احیا می شود.
گلیم مشته یک رو بافت است و تفاوت آن با گلیم معمولی در همین یک رو بودن آن است. گلیم مشته از یک طرف بافته می‌شود و نقش آن در روی دیگرش ظاهر می‌شود که فقط همین یک روی آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. به دلیل پرزهای رها شده در قسمت زیرین گلیم، این دست بافته نرمی و قطر بیشتری نسبت به گلیم معمولی دارد. نخ‌های تار و پود گلیم مشته را بافندگان این هنر اصیل خود تهیه می‌کنند و با استفاده از رنگ‌های طبیعی و گیاهی رنگ می‌کنند. گلیم، دست بافته‌ای ارزشمند است که در انواع مختلف از صدها سال پیش تاکنون در کهگیلویه و بویراحمد بافته می‌شود.
بخش دیشموک یکی از بخش‌های شهرستان کهگیلویه در استان کهگیلویه و بویراحمد است.
این بخش درفاصله 95 کیلومتری شهر دهدشت مرکز شهرستان کهگیلویه و180 کیلومتری یاسوج مرکز استان قرار گرفته است.
*س_برچسب‌ها_س*