گنجینه گرانبهای کشور آماده برداشت شد | رونق در راه است
12 طرح معدن و صنایع معدنی به ارزش 2.3 میلیارد دلار برای افتتاح در هفته دولت آماده بهره برداری شده است.
محمد آقاجانلو روز دوشنبه با اعلام اینکه این میزان طرح حوزه‌هایی از جمله فولاد، مس، طلا، سرب و روی، فسفات و امور زیرساختی را در بر می‌گیرد، افزود: ارزش پروژه‌های آماده افتتاح به بیش از 2.3 میلیارد دلار می‌رسد.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت، میزان اشتغال مستقیم این طرح‌ها را افزون بر پنج‌هزار و 600 نفر اعلام کرد و اظهار داشت: زمینه ایجاد نزدیک به 19 هزار اشتغال غیرمستقیم نیز با افتتاح این تعداد پروژه فراهم می‌شود.
طرح‌های حوزه معدن و صنایع معدنی که با تسهیل‌گری ایمیدرو و مشارکت شرکت‌های خصوصی، آماده افتتاح شده‌اند، شامل: دو کارخانه فولادسازی استانی شامل نی ریز و سفیددشت، سرب و روی مهدی آباد، کارخانه الکترود گرافیتی، طرح اکتشاف و تجهیز معدن طلای کوه دم، کنسانتره سنگ آهن بهاباد (چادرملو)، نیروگاه شرکت ملی صنایع مس ایران، کارخانه ریخته گری مفتول مسی رفسنجان، پایگاه امداد و نجات طبس، افتتاح کارخانه بازیابی باطله‌های معدن فسفات اسفوردی بافق، افتتاح کارخانه بازیابی باطله‌های معدن فسفات اسفوردی بافق، گندله‌سازی چهار میلیون تنی با مشارکت چادرملو، غدیر و نیروگاه خورشیدی چادرملو هستند.
پروژه‌های کلان و پیامدهای اقتصادی
این مجموعه‌ها در قالب برنامه‌ای گسترده با هدف تحریک رشد صنعتی، بهبود تکمیل زنجیره ارزش در حوزه‌های فولادی، معدنی و صنایع پایین‌دستی، و تقویت توان صادراتی کشور طراحی شده‌اند. احداث دو کارخانه فولاد استانی نی ریز و سفیددشت می‌تواند به کاهش وابستگی به واردات محصولات فولادی با کیفیت مشابه کمک کند و ظرفیت تولید را در فضای منطقه‌ای گسترش دهد. وجود طرح‌های معدنی مانند کنسانتره سنگ آهن بهاباد و معدن طلای کوه دم، علاوه بر تامین ماده خام واحدهای داخلی، امکان ایجاد واحدهای فرآوری و کنسانتره را در داخل کشور تقویت می‌کند که بهبود بیشتری در ارزش افزوده و درآمدهای ارزی را در بلندمدت به دنبال دارد.
کارخانه الکترود گرافیتی نیز در زنجیره صنایع باتری و صنایع ریخته‌گری ایران جایگاهی کلیدی دارد. این محصول به طور مستقیم به بازارهای بین‌المللی و صنایع داخلی مرتبط با تولید باتری‌های صنعتی و خودروهای برقی ارتباط دارد. از سوی دیگر، نیروگاه شرکت ملی صنایع مس ایران می‌تواند پایداری عرضه انرژی را برای صنایع سنگین در نظر گرفته و با مدیریت مصرف و کاهش وقفه‌های توزیع، به ثبات تولید کمک کند. این پروژه‌ها با تکیه بر مشارکت بخش خصوصی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های ایمیدرو، می‌توانند به ایجاد زنجیره تامین محلی، کاهش هزینه‌های لجستیک و افزایش توان رقابتی بنگاه‌ها منجر شوند.
همچنین با راه‌اندازی کارخانه بازیابی باطله‌های معدن فسفات اسفوردی بافق، فرصت‌های مهمی برای اقتصاد پسماند و مدیریت محیط زیست فراهم می‌شود. این طرح نه تنها منبعی برای استخراج دوباره مواد معدنی ارزشمند است، بلکه به کاهش آلودگی و بهبود کاربری زمین‌های معدنی موجود کمک می‌کند. گندله‌سازی چهار میلیون تنی با مشارکت چادرملو، غدیر و نیروگاه خورشیدی چادرملو، نقش مهمی در بهبود کیفیت مواد خام و پایداری تامین انرژی و حمل‌ونقل دارد و می‌تواند به کاهش هزینه‌های تولید صنایع پایین‌دستی منجر شود. وجود پایگاه امداد و نجات طبس نیز نشان از توجه به ایمنی و زیرساخت‌های انسانی در کنار توسعه فیزیکی است.
پیامدهای اشتغال‌زایی و چارچوب همکاری با بخش خصوصی
این پروژه‌ها نه تنها به ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم می‌انجامد بلکه بستر را برای توسعه مهارت‌های کارگری، تربیت نیروی متخصص و انتقال تکنولوژی فراهم می‌کند. با حضور شرکت‌های خصوصی در کنار نهادهای دولتی، امکان انتقال فناوری، بهبود مدیریت پروژه و ارتقای استانداردهای ایمنی و کیفیت نیز تقویت می‌شود. آموزش‌های فنی، کارآموزی و همکاری با دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی برای تربیت نیروی کار متخصص از پیامدهای بلندمدت این طرح‌ها است که می‌تواند به شکل‌گیری صنایع کوچک و متوسط مرتبط با مواد خام یا کنسانتره‌های صنعتی در منطقه کمک کند.
در کنار این مزایا، اجرایی‌سازی این پروژه‌ها باید با ملاحظات زیست‌محیطی، تامین منابع مالی پایدار و مدیریت ریسک همراه باشد. استفاده از فناوری‌های نوین در استخراج، فرآوری و بازیابی باطله‌ها، توجه به استانداردهای محیط زیستی و ارزیابی‌های دوره‌ای اثرات زیست‌محیطی از مهم‌ترین الزامات است تا منافع اقتصادی با حفظ ارزش‌های زیست‌محیطی همسو شود. همچنین، مسیرهای لجستیک، زیرساخت‌های حمل‌ونقل و امکانات خدماتی در مناطق معدنی باید به‌روز و کارآمد باشند تا از انتقال هزینه‌های اضافی به واحدهای تولیدی جلوگیری شود و پروژه‌ها بتوانند به سرعت به بهره‌برداری برسند.
برای ارتقای شفافیت و کارآیی، لازم است گزارش‌های مالی پروژه‌ها و شاخص‌های عملکرد به صورت دوره‌ای منتشر شود تا هم بازار سرمایه و هم عموم مردم از وضعیت پروژه‌ها باخبر باشند. همکاری با سازمان‌های نظارتی و دستگاه‌های مرتبط برای تضمین صحت گزارش‌ها و اطمینان از رعایت استانداردهای قانونی، یکی از الزامات اجرای این طرح‌ها است. همچنین، باید به تقویت زنجیره تامین داخلی توجه شود تا وابستگی به واردات برخی مواد خام کاهش یابد و اشتغال محلی در مناطق معدنی تقویت شود.
در نهایت، این مجموعه طرح‌ها می‌تواند به تقویت جایگاه ایران در بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی کمک کند. با تکمیل و بهره‌برداری از این واحدها، ظرفیت تولید در صنایع معدنی و مرتبط افزایش می‌یابد و می‌تواند به ایجاد مزیت رقابتی در زمینه‌های صادراتی، کاهش وابستگی به واردات و رشد ارزش افزوده داخلی کمک کند. با این وجود، موفقیت بلندمدت این طرح‌ها به مدیریت کارآمد پروژه‌ها، جذب سرمایهگذاری پایدار، و توجه به مسائل زیست‌محیطی و اجتماعی بستگی دارد تا بتوانند به بخشی پایدار و مولد از اقتصاد کشور تبدیل شوند.
