یادداشت |«خروج»؛ فیلم محترم با ایده‌ی جسورانه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری تسنیم، فیلم خروج آخرین ساخته ابراهیم حاتمی کیا این روزها برای اولین بار در تاریخ سینمای ایران بصورت آنلاین اکران شده و با استقبال مردمی نیز مواجه شده است.

این فیلم که مضمونی اعتراضی دارد، یکی از دغدغه های این روزهای مردم و صاحب نظران را مورد توجه قرار داده که عبارت است از «به‌رسمیت شناختن حق اعتراض مدنی».

در همین رابطه جبار آذین، کارشناس و منتقد شناخته‌شده عرصه سینما و تلویزیون در یادداشتی اختصاصی برای خبرگزاری تسنیم به بررسی آخرین فیلم حاتمی کیا و کارنامه هنری او پرداخت.

پرونده هنری و سینمایی ابراهیم حاتمی کیا او را به عنوان یک سینماگر ارزشی در جامعه مطرح و جزو شاخص های سینمای ارزشی و دفاع مقدس قرار داده است. این فیلم ساز در تمامی آثار سینمایی خود در اندیشه و اجرای اهداف و افکار خود که همسو با فرهنگ و سلیقه مخاطب است ظاهر شده است. از همین رو در فیلم آخر حاتمی‌کیا به نام خروج که این روزها به شکل آنلاین به اکران عمومی درآمده و با استقبال نسبتا خوب علاقه‌مندان سینما روبرو شده حرفهایی به نسبت جدید و بروز را مطرح کرده است.

هرچند در برخی دیگر از فیلمهای او نیز توجه به مسائل اجتماعی و سیاسی از زاویه انتقاد عمیق و سازنده مطرح بوده اما در فیلم خروج مسئله انتقاد تبدیل به اعتراض مدنی علیه برخی ناکارآمدی ها و نارسایی ها و ندانم کاری هایی شده که عامل اصلی شکل گیری آن بازی های سیاسی، گروهی و جناحی است. به عبارت صریح تر حاتمی کیا در «خروج» فیلمی اجتماعی با رویکردی سیاسی ساخته است. گرچه معنای خروج به نوعی یادآور قیام علیه ضدارزش ها و باطل و به نوعی کنشی عدالت خواهانه است اما مفهوم اجتماعی و ملی مستتر در این فیلم با آنکه دور از واقعیت های جامعه نیست اما به طور کامل و شایسته مورد تحلیل، ارزیابی و بازنمایی تصویری به عرصه تصویر در نیامده است.

البته که فیلم خروج به کارگردانی حاتمی کیا فیلم محترمی است اما باید این نکته را درباره فیلم اخیر او بیان کرد که موضوعات خوب و مهمی که در این فیلم مطرح شده، آنطور که باید و شاید از عمق کافی برخوردار نبود و به درستی پردازش پیدا نکرده است. در عین حال باید به این مسئله نیز توجه کرد که «خروج» حاتمی کیا فیلمی صرفا سیاسی نیست، فیلمی اجتماعی است که کارگردان آن، بستر اصلی مسائل را جامعه قرار داده اما با محوریت یک مسئله مهم سیاسی. دغدغه مهم سیاسی که اگر به درستی در داستان اجتماعی فیلم گنجانیده شود قابلیت نقد و ارزیابی کارشناسانه خواهد داشت.

توجه به جامعه، زندگی مردم، مشکلات اجتماعی و پردازش هنرمندانه این مسائل از زاویه فرهنگ، امتیاز اصلی فیلم خروج است. افزون بر این حاتمی کیا فیلمساز کار بلدی است که درام و ملودرام را به خوبی می شناسد و شخصیت پردازی را در آثار خود به خوبی مورد توجه قرار می دهد. گرچه باید این نکته را درباره فیلم خروج مورد نظر قرار داد که برخی از شخصیت های این فیلم فاقد عمق کافی هستند اما در عین حال چند تن از شخصیت های اصلی این فیلم به علت پرداخت خوب و گزینش بازیگر مناسب و گرفتن بازی های خوب مانند بازی خوب آقای فرامرز قریبیان توانسته توجه و همراهی مخاطب را با خود داشته باشد.

طرح انتقاد و اعتراض عمومی در یک اثر سینمایی یک اقدام جسورانه است. چرا که می تواند موجب بروز ابهامات سوءبرداشت های مختلف از یک سو و از سوی دیگر سبب بردن مسائل سیاسی به میان مردم عادی و خانواده ها گردد که این خود باز هم از امتیازهای حاتمی کیا محسوب می شود که با توجه به اینکه اغلب فیلم هایی که در حوزه سیاسی تولید می شود به صورت جناحی، حزبی و گروهی به مسائل نگاه می کنند اما در فیلم خروج به نوعی کشمکش میان اقشار طبقه پایین جامعه و مسئولان اجرایی کشور به نمایش درآمده که در آن اقشار ضعیف دعوت به اعتراض به وضعیت نامساعدی در جهت بهبود اوضاع خود و زیر سوال بردن ناکارآمدی برخی مدیران اجرایی کشور و ایجاد نوعی جنبش مردم سالارانه در چارچوب قانون می شوند.

پرداختن به چنین سوژه ای از سوی حاتمی کیا سبب شد تا گروه هایی به فیلم او هجمه سیاسی وارد کنند چرا که نگران این بودند که این فیلم عملکرد آنها را زیر سوال ببرد. از نظر فیلمسازی اقدام حاتمی کیا در پرداختن به چنین سوژه ای کاملا قابل دفاع است. چراکه به هر حال اگر برخی ناکارآمدی ها در دستگاه های اجرایی وجود نداشت، اعتراضی نیز از سوی جامعه به عملکرد این دستگاه ها به وجود نمی آمد. از همین منظر فیلم خروج به رغم کاستی هایی که در برخی ساختارهای هنری دارد اما فیلمی نوآور در عرصه تولیدات اجتماعی با رویکرد سیاسی و با هدف بیان اعتراضات مدنی در چارچوب قانون تعریف می شود.

انتهای پیام /